احیا در شب عید فطر (مفاتیح الجنان)
اعمال شب اول شوال- شب اول از جمله لیالی شریفه است و در فضیلت و ثواب عبادت و احیای آن احادیث بسیار وارد شده و روایت شده است که آن شب، کمتر از شب قدر نیست و از برای آن چند عمل است: دوم- احیای آن شب به نماز و دعا و استغفار و سؤال از حق تعالی و بیتوته در مسجد.
احیا در شب عید فطر (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحکام شهر رمضان؛ الباب السادس و الثلاثون فیما نذکره مما یختص بلیله عید الفطر؛
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب احیا می باشد:
وَ مِنْهَا فِی إِحْیَاءِ لَیْلَهِ الْفِطْرِ [الْقَدْرِ]-: مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ فِیمَا رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ
و از احیای شب عید فطر[قدر] : «محمد بن بابویه» آورده است که از پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-نقل شده است که فرمود:
مَنْ أَحْیَا لَیْلَهَ الْقَدْرِ لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ
«هرکس شب عید فطر را احیا کند، در روزى که دل‌ها می‌میرند، دل او نمی‌میرد.»
وَ مِنْهَا فِی إِحْیَاءِ لَیْلَهِ عِیدِ [الْعِیدِ] الْفِطْرِ: کَمَا رَوَیْنَاهُ بِرِوَایَهٍ أُخْرَى بِإِسْنَادِنَا إِلَى أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُکْبَرِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ
و از احیای شب عید فطرنیز در روایت دیگر امام صادق-علیه السّلام-به نقل از پدران بزرگوارش-علیهم السّلام- فرمود:
کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یُحْیِی لَیْلَهَ عِیدِ الْفِطْرِ بِصَلَاهٍ حَتَّى یُصْبِحَ وَ یَبِیتُ لَیْلَهَ الْفِطْرِ فِی الْمَسْجِدِ وَ یَقُولُ یَا بُنَیَّ مَا هِیَ بِدُونِ لَیْلَهٍ یَعْنِی لَیْلَهَ الْقَدْرِ
«حضرت علىّ بن حسین-علیهما السّلام-شب عید فطر را با نماز، احیا می‌کرد تا این‌که صبح می‌شد و نیز شب عید فطر را در مسجد بیتوته می‌نمود و خطاب به من می‌فرمود: پسرم، این شب کمتر از آن یک شب-یعنى شب قدر-نیست.»
احیا در شب عید فطر (بلدالامین)
شهر شوال
ماه شوال
عَنِ اَلصَّادِقِ ع
از امام صادق علیه السلام نقل شده است:
ثَلاَثُ لَیَالٍ یَنْبَغِی لِلْعِبَادِ أَلاَّ یَنَامُوا فِیهَا لَیْلَهُ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیْلَهُ اَلْفِطْرِ وَ لَیْلَهُ اَلْمُزْدَلِفَهِ.
سه شب را برای عبادت پروردگار به عبادت بگذرانید و نخوابید و آنها شب بیست و سوم ماه رمضان، شل عید فطر و شب عید قربان هستند.
وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ع
و على بن الحسین علیه السّلام (امام سجاد علیه السلام)
یُحْیِیهَا بِالصَّلاَهِ حَتَّى یُصْبِحَ وَ کَانَ یَبِیتُهَا فِی اَلْمَسْجِدِ وَ یَقُولُ لاِبْنِهِ اَلْبَاقِرِ ع یَا بُنَیَّ مَا هِیَ بِدُونِ لَیْلَهٍ یَعْنِی لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ .
شب عید را احیا می‌کرد به نماز تا صبح و در تمام آن شب در مسجد می‌ماند و می‌گفت به فرزندش امام باقر علیه السلام: اى فرزندم! امشب کمتر از شب قدر نیست
احیا در شب عید فطر (مصباح المتهجد)
فیما یستحب فعله لیله الفطر
آنچه مستحب است در شب عید فطر انجام داده شود:
رَوَى أَبُو اَلْبَخْتَرِیِّ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ:
روایت کرده است ابو البخترى وهب بن وهب از حضرت امام جعفر صادق از پدرش از جدش از حضرت امیر المؤمنین علیه السلام:
کَانَ یُعْجِبُهُ أَنْ یُفَرِّغَ نَفْسَهُ أَرْبَعَ لَیَالٍ فِی اَلسَّنَهِ وَ هِیَ أَوَّلُ لَیْلَهٍ مِنْ رَجَبٍ وَ لَیْلَهُ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَیْلَهُ اَلْفِطْرِ وَ لَیْلَهُ اَلنَّحْرِ.
همواره (امام علی علیه السلام) دوست می داشت که خود را برای عبادت در چهار شب فارغ نماید: 1. شب اول رجب؛ 2. شب عید قربان؛ 3. شب عید فطر؛ 4. شب نیمه شعبان
احیا در شب عید فطر (زاد المعاد)
اعمال ماه شوال؛ از جمله ایّام متبرکه ماه شوال روز عید فطر است و شبش از جمله لیالى شریفه است و در فضیلت ثواب عبادت و احیاى آن احادیث بسیار است و از حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله منقول است که هرکه احیا کند شب عید را نمیرد دل او در روزى که دل‌ها از ترس بمیرد.[1]
و از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام مروى است: که گفت: پدرم على بن الحسین علیه السّلام شب عید را احیا می‌کرد به نماز تا صبح و در تمام آن شب در مسجد می‌ماند و می‌گفت: اى فرزندم! امشب کمتر از شب قدر نیست
[1] ) ثواب الأعمال للصدوق: ص 76.