سوال
آیا مجبور کردن دیگران به رعایت حجاب و چیزهای دیگر با آیه «لا اکراه فی الدین» در تعارض نیست؟ آیا بهتر نیست فرهنگ سازی شود و کم کم خودشان وظیفه شان را انجام دهند؟!
پاسخ
برای دست یابی به پاسخ این سؤال ابتدا باید معنای آیه لا إِکراهَ فِی الدِّینِ[1]؛ روشن گردد. باید دانست اعتقاد و ایمان از امور قلبی است که اکراه و اجبار در آن راه ندارد، زیرا اعتقاد درونی هر کس مربوط به خود اوست حتی اگر کسی را به گفتن شهادتین مجبور نمایند و او هم بگوید این گفتن ظاهری، دین نیست و در مقابل اگر کسی را مجبور کنند و کلمه کفر آمیز بگوید، کافر نخواهد بود زیرا ایمان و کفر مربوط به زبان نیست و به قلب و باطن بستگی دارد[2] و این موضوع- یعنی اکراه به پذیرش اعتقادات- با موضوع امر به معروف و نهی از منکر کاملًا متفاوت است؛ چراکه امر به معروف و نهی از منکر در حوزه رفتار عملی افراد در سطح اجتماع مطرح می باشد نه در حوزه اندیشه و بحث علمی، از همین رو درصورتی که گناهی در سطح اجتماع صورت می پذیرد بر اساس آیات دیگر قرآن باید فریضه امر به معروف و نهی از منکر صورت پذیرد و پس از طی نمودن مراتب مختلف آن اگر متخلفی از گناه علنی خود منصرف نگردید با اقدامی عملی جلوی آن منکر گرفته شود زیرا فریضه امر به معروف و نهی از منکر جهت سالم سازی اجتماع است چنان که راننده متخلّف با هر دین و آیینی از سوی پلیس جریمه می شود و در صورت لزوم، به اجبار ملزم به اجرای قانون می گردد.
مهم آن است که به این باور برسیم که «منکرات» مجموعه ناهنجاری ها و پلیدی هاست که جامعه را گرفتار هیجانات و بی بندوباری ها می کند و هم چنان که کنترل و نظارت ترافیک شهری و سلامتی و بهداشت مواد غذایی از حقوق شهروندی است کنترل آلودگی های صوتی و دیداری و مزاحمت های خیابانی از حقوق شهروندان است به ویژه در حکومت اسلامی که رشد و سلامت معنوی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
پی نوشت ها
[1] . بقره(2)، آیه 256.
[2] . ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 3، ص 114.