فرق های نماز واجب و مستحب چیست
۱. با اینکه اذان و اقامه دارای فضیلت بسیار است؛ ولی نماز مستحبی، اذان و اقامه ندارد؛ بلکه اذان و اقامه، مختص نماز واجب است؛ آن هم نه تمام نماز‌های واجب؛ بلکه نماز‌های یومیه.۱
۲. خواندن سوره در نماز های مستحبی مستحب، و در نماز‌های واجب، واجب است.۲
۳. نماز مستحبی را می‌شود حتی در حال راه رفتن خواند و در این صورت رو به قبله بودن و آرامش بدن لازم نیست؛ اما در نماز واجب، آرامش بدن و رو به قبله بودن لازم است.۳
۴. نماز مستحبی را می‌شود نشسته خواند، گرچه نماز گزار، توانایی ایستادن داشته باشد؛ امام نماز واجب باید در حال قیام خوانده شود و اگر نمازگزار، توانایی نداشت، هر مقدار آن را که می‌تواند باید ایستاده بخواند.۴
۵. در نماز واجب خواندن «سور عزائم» جایز نیست؛ اما خواندن آنها در نماز‌های مستحبی اشکال ندارد.۵
۶. نمازگزار در خمد و سوره‌ی نماز‌های مستحبی بین جهر و اخفات مخیر است، اما در نماز های واجب، مانند ظهر و عصر، موظف به اخفات در حمد و سوره و در نماز صبح یا مغرب و عشاء موظف به جهر در حمد و سوره است و در نماز های واجب غیر یومیه نیز بین جهر و اخفاء مخیز می‌باشد، مانند نماز آیات و طواف.۶
۷. نماز های مستحبی را نمی‌شود به جماعت خواند، مگر نماز طلب باران و عید فطر و قربان؛ اما نماز‌های واجب را می‌شود به جماعت خواند، مانند نماز‌های یومیه و آیات.۷
۸. اگر نماز گزار در نماز های مستحبی، شک کند که رکعت اول است یا دوم، مخیر است که بنا را بر رکعت اول بگذارد یا دوم؛ امام در نماز‌های واجب یومیه، تفصیلات و اقسام خاص خود را دارد.۸
۹. نماز‌های واجب را در سفر و وطن باید خواند، گرچه در سفر بعضی از آنها کوتاه(قصر) می‌شوند، مثل نماز ظهر و عصر و عشاء؛ اما خواندن برخی از نماز‌های مستحبی در سفر جایز نیست، مانند نافله ظهر و عصر.۹
۱۰ کم شدن رکن در نماز مستحبی آن را مانند نماز واجب باطل می‌کند؛ ولی زیاد شدن رکن، آن را باطل نمی‌کند. پس اگر در نماز مستحبی بعد از گفتن تکبیرهالإحرام سهواً به رکوع رود و حمد و سوره را ترک کند، باید برگردد و حمد و سوره را بخواند و دو مرتبه به رکوع برود؛ اما اگر در نماز واجب پس از گفتن تکبیرهالإحرام سهواً به رکوع برود، باید نماز را ادامه دهد و نخواندن حمد و سوره، اشکالی ندارد.۱۰
سؤال: مسافری که باید نماز های خود را کامل بخواند، مانند کسی است که قصد ده روز یا بیشتر کرده است، می‌تواند نافله‌ی ظهر و عصر را بخواند؟
جواب: بله.
پی نوشت‌ها
۱. توضیح المسائل محشی/ج۱/ص۵۱۸.
۲. تحریرالوسیله امام خمینی(ره)/ج۱/ص۱۴۹.
۳. توضیح المسائل محشی/ج۱/ص۴۳۲.
۴. همان/ص۴۲۶.
۵. تحریرالوسیله امام خمینی(ره)/ج۱/ص۱۴۹.
۶. همان/ص۱۵۰.
۷. همان/ص۲۴۱.
۸. مجمع الرسائل (المحشی لصاحب الجواهر)/ج۱/ص۳۰۹.
۹. توضیح المسائل محشی/ج۱/ص۴۲۶.
۱۰. همان/ص۶۴۸.
منبع: ماهنامه‌ی مبلغان/معاونت تبلیغ و آموزشهای کابردی حوزه‌های علمیه/شهریور-مهر ۱۳۹۱ش/شماره۱۵۷