پاسخ امام رضا علیه السلام به سه سؤال در مورد ماه رمضان
اگر سؤال شود: چرا روزه در ماه رمضان واجب شده نه ماههاى دیگر؟ در جواب گفته می‌شود: به‌خاطر اینکه ماه رمضان ماهی است که خداوند متعال در این ماه قرآن را نازل فرموده و بین حقّ و باطل تفرقه انداخته است.
محدث عالیقدر شیخ صدوق به‌روایت از فضل‌بن شاذان (از یاران خاص امام رضا) پاسخ امام رضا علیه السلام را به سه سؤال درباره ماه رمضان بدین شرح مطرح می‌کند:
اگر سؤال شود چرا مردم به روزه گرفتن امر شده‌اند؟ در جواب گفته می‌شود: تا درد گرسنگى و تشنگى را بیابند و درک نمایند و با درک این درد، بر فقر و نیاز خود در آخرت استدلال کنند، و بدین وسیله روزه‌دار خاشع و ذلیل و خاکسار و در ضمن به‌خاطر آنچه از ناحیه گرسنگى و تشنگى به وى متوجّه می‌گردد، صاحب اجر و عارف و صابر گردد، و در نتیجه مستحقّ ثواب می‌شود. مضافاً به این که روزه، شخص را از شهوات و امیال نفسانى حفظ و نگهدارى می‌کند. و روزه در دنیا براى روزه داران واعظى بوده و راضى کننده ایشان است بر ادای تکالیف و در آخرت دلیل و راهنما (بر بهشت) می‌باشد. و بدین وسیله روزه‌دار سختى گرسنگى و تشنگى بر اهل فقر و مسکنت را نیز در دنیا لمس می‌کند و این باعث می‌گردد که آنچه را حقوق مالى و طلب فقرا از او هست، بپردازد.
اگر سؤال شود: چرا روزه در ماه رمضان واجب شده نه ماههاى دیگر؟ در جواب گفته می‌شود: به‌خاطر اینکه ماه رمضان ماهی است که خداوند متعال در این ماه قرآن را نازل فرموده و بین حقّ و باطل تفرقه انداخته، چنان که خود در قرآن فرموده: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ»، (ماه رمضان [همان ماه] است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [کتابى] که مردم را راهبر، و [متضمّن] دلایل آشکار هدایت، و [میزان] تشخیص حق از باطل است.) و در این ماه حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله به نبوّت برانگیخته شد. و در این ماه لیله القدر می‌باشد که از هزار ماه بهتر بوده و در آن هر فرمان حکیم، تفریق و توزیع می‌گردد و آن ابتدای سال بوده و آنچه از خیر و شرّ، ضرر و منفعت، روزى و مرگ است در آن براى انسان مقرّر می‌شود، و از این جهت به آن لیله القدر میگویند.
اگر سؤال شود: چرا مردم فقط به روزه ماه رمضان امر شده‌اند نه به کمتر و نه به بیشتر از آن؟ در جواب گفته می‌شود: این متناسب با نیرو و توان بندگان بوده اعمّ از قوى و ضعیف، و همگان تا این اندازه با هم مشترک هستند و حقّ ــ عزّ و جلّ ــ واجبات را بر اساس اغلب اشیا و توان عمومی منظور می‌دارد، سپس به اهل ضعف تخفیف داده و آنها را مرخّص می‌نماید، چنانچه اهل قوّه و آنان را که توان دارند ترغیب در اضافه بر آن می‌نماید و اگر بر کمتر از آن صلاحیّت داشته باشند، البته تکلیف را در حقشان کاهش داده، همان طورى که اگر محتاج به بیش از آن باشند، تکلیف را نسبت به آنها افزایش می‌دهد.
منبع: علل الشرایع ج۱ ص۲۵۶ و عیون الاخبار ج۲ ص۱۱۶