ماه خدا
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: شَعبانُ شَهری، و شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ(1)؛ شعبان، ماه من است و ماه رمضان، ماه خداست .
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ، و شَهرُ شَعبانَ شَهری؛ شَعبانُ المُطَهِّرُ، و رَمَضانُ المُکَفِّرُ (2)؛ ماه رمضان، ماه خداست و ماه شعبان، ماه من است؛ شعبانِ پاککننده و رمضانِ پوشاننده [و جبرانکننده گناهان] .
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: رَمَضانُ شَهرُ اللهِ، و هُوَ رَبیعُ الفُقَراءِ (3)؛ رمضان، ماه خداست. این ماه، بهار فقیران است .
– الإمام علیّ علیهالسلام: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ، و شَعبانُ شَهرُ رَسولِ الله صلی الله علیه و آله، و رَجَبٌ شَهری(4)؛ رمضان، ماه خداست؛ شعبان، ماه پیامبر خداست و رجب، ماه من است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در توصیف ماه رمضان فرمود: آن، ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و در آن، از اهل کرامت خدا قرار داده شدهاید. نفَسهایتان در آن، تسبیح است؛ خوابتان در آن، عبادت است؛ عمل(خیرِ) شما در آن، پذیرفته است؛ و دعاى شما در آن، مستجاب است.
ماه میهمانى خدا
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله ـ فی وَصفِ شَهرِ رَمَضانَ ـ : هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلى ضِیافَهِ اللهِ، و جُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَهِ اللهِ، أنفاسُکُم فیهِ تَسبیحٌ، و نَومُکُم فیهِ عِبادَهٌ، …(5) ؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در توصیف ماه رمضان فرمود: آن، ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و در آن، از اهل کرامت خدا قرار داده شدهاید. نفَسهایتان در آن، تسبیح است؛ خوابتان در آن، عبادت است؛ عمل(خیرِ) شما در آن، پذیرفته است؛ و دعاى شما در آن، مستجاب است.
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: إذا کانَ یَومُ القِیامَهِ یُنادِی المُنادی: أینَ أضیافُ اللّهِ؟ فَیُؤتى بِالصّائِمینَ … فَیُحمَلونَ عَلى نُجُبٍ مِن نورٍ، و عَلى رُؤوسِهِم تاجُ الکَرامَهِ، و یُذهَبُ بِهِم إلَى الجَنَّهِ (6)؛ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا میدهد: «کجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را میآورند … ، آنان را بر مَرکبهایى عالى از [جنس] نور سوار میکنند، و در حالى که تاج کرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت میبرند.
– قال الامام علیّ علیهالسلام ـ مِن خُطبَتِهِ فی أوَّلِ یَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ ـ : أیُّهَا الصّائِمُ، تَدَبَّر أمرَکَ؛ فَإِنَّکَ فی شَهرِکَ هذا ضَیفُ رَبِّکَ، اُنظُر کَیفَ تَکونُ فی لَیلِکَ و نَهارِکَ؟ و کَیفَ تَحفَظُ جَوارِحَکَ عَن مَعاصی رَبِّکَ؟ اُنظُر ألاّ تَکونَ بِاللَّیلِ نائِما و بِالنَّهارِ غافِلاً؛ … (7)؛ امام على علیهالسلام در خطبه خویش در اولین روز از ماه رمضان فرمود: اى روزهدار! در کار خود بیندیش، که تو در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستى! بنگر که در شب و روزت چگونهاى و چگونه اعضاى خود را از نافرمانى پروردگارت نگه میدارى!
بنگر! مبادا در شب، خواب باشى و در روز، غافل. پس، این ماه بگذرد و [بار] گناهت بر دوشت مانده باشد و آنگاه که روزهداران پاداشهاى خود را میگیرند، از زیانکاران باشى و آنگاه که آنان از کرامت مولایشان نصیب میبرند، از محرومان باشى و آنگاه که آنان از سعادت همسایگى با پروردگارشان برخوردار میگردند، تو از راندهشدگان باشى!
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا میدهد: «کجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را میآورند … ، آنان را بر مَرکبهایى عالى از [جنس] نور سوار میکنند، و در حالى که تاج کرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت میبرند.
– قال الإمام الباقر علیهالسلام: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ رَمَضانَ، وَالصّائِمونَ فیهِ أضیافُ اللّهِ و أهلُ کَرامَتِهِ، مَن دَخَلَ عَلَیهِ شَهرُ رَمَضانَ فَصامَ نَهارَهُ و قامَ وِردا مِن لَیلِهِ وَاجتَنَبَ ما حَرَّمَ اللهُ عَلَیهِ، دَخَلَ الجَنَّهَ بِغَیرِ حِسابٍ (8) ؛ ماه رمضان، ماه رمضان! روزهداران در آن، میهمانان خدا و اهل کرامت الهیاند. هر کس ماه رمضان بر او وارد شود و او روزش را روزه بگیرد و بخشى از شبش را به عبادت و نماز بایستد و از آنچه خداوند بر او حرام کرده، پرهیز کند، بدون حساب وارد بهشت میشود.
ماه رمضان
سَرور ماهها
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: شَهرُ رَمَضانَ سَیِّدُ الشُّهورِ (9)؛ ماه رمضان، سَرور ماههاست .
– قال الإمام الرضا علیهالسلام: إذا کانَ یَومُ القِیامَهِ زُفَّتِ الشُّهورُ إلَى الحَشرِ یَقدُمُها شَهرُ رَمَضانَ عَلَیهِ مِن کُلِّ زینَهٍ حَسَنَهٍ، فَهُوَ بَینَ الشُّهورِ یَومَئِذٍ کَالقَمَرِ بَینَ الکَواکِبِ، فَیَقولُ أهلُ الجَمعِ بَعضُهُم لِبَعضٍ: وَدِدنا لَو عَرَفنا هذِهِ الصُّوَرَ! …(10) ؛ امام رضا علیهالسلام فرمود: چون روز قیامت شود، ماهها را به رستاخیز میآورند، در حالى که ماه رمضان، که با هر زیور نیکویى آراسته است، پیشاپیش آنهاست. آن روز، ماه رمضان در میان ماهها، همچون ماه در میان ستارههاست. مردمی که آنجا گرد آمدهاند، به یکدیگر میگویند: دوست داشتیم که این چهرهها را میشناختیم!
منادى، از سوى خداى متعال ندا سر میدهد که: «اى همه آفریدگان! اینها، سیماى ماههایى است که نزد خداوند، از روزى که آسمانها و زمین را آفرید، شمارشان در کتاب خدا دوازده تاست. سَرور و برترِ آنها، ماه رمضان است. آن را آشکار ساختم تا برترى ماه مرا بر ماههاى دیگر بشناسید و تا براى مردان و زنانى که بنده مناند، شفاعت کند و من هم شفاعتش را درباره آنان بپذیرم.»
شب قدر، در ماه رمضان است
– قال رسول الله صلی الله علیه و آله: قَد جاءَکُم شَهرُ رَمَضانَ؛ شَهرٌ مُبارَکٌ … فیهِ لَیلَهُ القَدرِ خَیرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، مَن حُرِمَها فَقَد حُرِمَ(11)؛ ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارک … که در آن، شب قدر است که بهتر از هزار ماه است. محروم، کسى است که از آن شب، محروم بماند.
– سُئِلَ رَسولُ اللهِ صلی الله علیه و آله عَن لَیلَهِ القَدرِ، فَقالَ: «هِیَ فی کُلِّ رَمَضانَ»(12) ؛ از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدند و من هم میشنیدم. فرمود: «آن، در هر ماه رمضانى هست.»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارک … که در آن، شب قدر است که بهتر از هزار ماه است. محروم، کسى است که از آن شب، محروم بماند.
– مسند ابن حنبل عن أبی مرثد: سَأَلتُ أباذَرٍّ قُلتُ: کُنتَ سَأَلتَ رَسولَ الله صلی الله علیه و آله عَن لَیلَهِ القَدرِ؟ قالَ: أنَا کُنتُ أسأَلَ النّاسِ عَنها یعنی أشدّ الناس مسألهً عنها. قالَ: قُلتُ: یا رَسولَ اللهِ، أخبِرنی عَن لَیلَهِ القَدرِ أ فی رَمَضانَ هِیَ أو فی غَیرِهِ؟ قالَ: «بَل هِیَ فی رَمَضانَ.»
قالَ: قُلتُ: تَکونُ مَعَ الأَنبِیاءِ ما کانوا فَإِذا قُبِضوا رُفِعَت، أم هِیَ إلى یَومِ القِیامَهِ؟ قالَ: «بَل هِیَ إلى یَومِ القِیامَهِ.»(13)
از ابوذر پرسیدم: آیا از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدهاى؟
گفت: «من از همه مردم، بیشتر، پرسشگر آن بودم .
گفتم: اى پیامبر خدا! مرا از شب قدر آگاه ساز که آیا در رمضان است یا در غیر آن؟
فرمود: “در رمضان است.”
گفتم: آیا همراه با پیامبران است، تا وقتى که باشند و چون پیامبران بمیرند، شب قدر هم برداشته میشود، یا آن که شب قدر تا روز قیامت هست؟
فرمود: تا روز قیامت هست.»
پی‌نوشت‌ها:
1- فضائل الأشهر الثلاثه: 44/20، الأمالی للصدوق:71/38 ، تحف العقول: 419 ، الإقبال: 3 / 293، روضه الواعظین:441، دعائم الإسلام: 1/283، بحارالأنوار: 97/68/4 .
2- کنز العمّال: 8 / 466 / 23685 نقلاً عن ابن عساکر و ج 12 / 323 / 35216 نقلاً عن الدیلمی وکلاهما عن عائشه .
3- ثواب الأعمال: 84 / 5، النوادر للأشعری: 17/2 ، فضائل الأشهر الثلاثه: 58/37، الجعفریّات: 58، النوادر للراوندی: 134/ ، بحارالأنوار: 97/75/26.
4- المقنعه: 373، مسارّ الشیعه: 56، مصباح المتهجّد: 797 .
5- فضائل الأشهر الثلاثه: 77/61، الأمالی للصدوق: 84/4، عیون أخبار الرضا علیهالسلام:1/295/53، الإقبال:1/26، بحارالأنوار: 96/356/25.
6- مستدرک الوسائل: 4/22/4079 نقلاً عن تفسیر أبی الفتوح الرازی.
7- فضائل الأشهر الثلاثه: 108 / 101 .
8- فضائل الأشهر الثلاثه: 123/130.
9- شرح الأخبار : 1/ 223 / 207، الفضائل: 125، بحارالأنوار:40/54/89؛ فضائل الأوقات للبیهقی: 89/205، شُعَب الإیمان:3/314/3637 و ص 355/3755 ، کنز العمّال: 8/482/23734 .
10- فضائل الأشهر الثلاثه: 110/102 عن عبدالله بن عامر عن أبیه.
11- تهذیب الأحکام: 4/152/422، الأمالی للمفید: 112/2 و301 /1 ، الأمالی للطوسی: 74 / 108و ص 149/ 246 ، بحارالأنوار: 97/17/34؛ سنن النسائی: 4/129، مسند ابن حنبل: 3/8/7151 و ص 412/9502.
12- سنن أبی داود: 2/54/1387، السنن الکبرى: 4/506/8526 .
13- مسند ابن حنبل: 8/117/ 21555، المستدرک على الصحیحین:1/603/1596و ج2/578/3960، السنن الکبرى: 4/505/ 8525 .
منبع:
ماه خدا، محمدی ری شهری،ج 1، ص 38.