ماه رمضان، ماه ویژه برای خود سازی
ماه رمضان بهترین فرصت برای دریافتن حضور خداوند و انس و ذکر و دعا و استغفار و بازگشت به سوی اوست. مگر غرض نهایی، فلسفه و راز آفرینش انسان، همین نبوده است؟ خداوند می‌فرماید: «یا بنی آدمَ خَلَقْتُ الأَشیاء لِأَجلِکَ و خلقتک لِأَجلی«۱»؛ ای پسر آدم! همه چیز را برای تو آفریده‌ام، اما تورا برای خودم».
متأسفانه برخی پیروی هوای خویش را هدف و اله خود قرارا داده اند: (أریت مَنِ التخذ اله هواهُ؛«۲» آیا آن که هوای نفسش را خدای خود قرار داده، می‌نگری؟
راز این انتخاب و سقوط آن است که خود را اصیل و مستقل و بی‌نیاز می‌پندارد و به قدرت و لطف و وجود مطلق خدای متعال وابسته نمی‌نگرد او یک حالت بی‌نیازی در خود احساس می‌نماید:
(اِنَّ الأِنسانَ لَیَطغی * أَن رَّءاهُ استَغنی)«۳» به درستی که انسان سرکشی می‌کند، همین که خود را بی‌نیاز بپندارد.
نکته مهم و اساسی آن است که در ماه مبارک رمضان، به نیازمندی خود متوجه شویم و با تمام وجود به خداوند بی‌نیاز روکنیم و با این توجه مدام به مقصود، برای قرب به خداوند برنامه ریزی کنیم. در این رابطه مهارت دشمن شناسی، مهارت توبه و بازگشت در صورت غفلت و سقوط در مسیر لازم و ضروری است.
ماه رمضان ماه درگذشتن از لذت های زودگذر است، که مؤمن اصلاً آن ها را لذت خود نمی‌داند، بلکه خوراک و بنزین و لوازم مرکب خویش می‌نگرد. امیرمؤمنان علی(ع) چه زیبا می فرماید: با پشت کردن به خودپنداری و نفس عصیان‌گر خود، به نفس حقیقی خود روی‌آور.
مادر بت ها، بت نفس شماست زان که این بت مار این بت اژدهاست«۴»
توجه و اهتمام و به واجبات و پرهیز از گناهان که در زبان دین «تقوا» نامیده می‌شود، هدف از روزه داری است؛ بنابراین اگر کسی پس از ماه مبارک رمضان دریافت که به این مرحله از خودسازی نرسیده که واجبات را به آسانی انجام دهد و به راحتی از گناه درگذرد، معلوم می‌شود از ماه رمضان به خوبی استفاده نکرده است.
همان طور که حضرت محمد صلی الله علیه و آله می‌فرمایند :
إنَّ الشَّقِیَّ حَقَّ الشَّقِیِّ مَن خَرَجَ مِنهُ هذَا الشَّهرُ و لَم یُغفَر ذُنوبُهُ؛«۵»
بدبخت واقعی کسی است که این ماه را پشت سر گذارد و گناهانش آمرزیده نشود.
آری، آدمی هماره با دو کشش مواجه است و همیشه در حال انتخاب میان آن دو است به تعبیر امام علی(ع) :«النفس متجاذبه بین العقل والهوی»«۶»
مولوی هم می‌گوید:
جان ز هجر عرش اندر قافه‌ای تن ز عشق خاربن همچون ناقه‌ای
جان گشاید سوی بالا، بالها در زده تن در زمین چنگالها
آری، ماه رمضان فرصتی است تا با روزه و عبادت، هوای نفس کنترل شود و طغیان غرایز و کشش های جسمانی، مهار شود و از جسم برای نفس و روح خوشه برچینیم نه آن که در سحر و افطار هم چندان بخوریم و بیاشامیم که گویا در فرصت ماه رمضان نیز از روح و نفس خود نیز برای ارضای هواهای نفس و شهوت خوراک بهره برداری می‌کنیم. امیرمؤمنان علی(ع) می‌فرماید:«بد بخت کسی است که فریب هوی و غرور خویش را بخورد.«۷»
پاورقی‌ــــــــــــــ
۱. بحارالأنوار،ج۶۷،ص۲۵
۲.علامه مجلسی، احقاق الحق، چ۱، ص۳۴۰.
۳. جاثیه، آیه ۲۳.
۴.علق، آیه۶.
۵.میزان الحکمه، حدیث ۷۴۵۸.
۶.مثنوی معنوی، دفتر اول، ص۱۵۱.
۷. میزان الحکمه، ج۶، ص۴۳۶.