پرسش: تفسیر به رأى چیست؟
پاسخ: تفسیر به رأى آن است که معنایى را بر قرآن تحمیل کنیم، بدون آنکه از ظاهر قرآن دلیلى داشته باشیم؛ ولى اگر با تکیه بر ظاهر قرآن مصادیق جدیدى نقل کنیم، تفسیر به رأى نیست.
به چند نمونه دقت کنید:
امام در حدیثى در ذیل آیه، «فلینظر الانسان الى طعامه» «۱» میفرماید: مراد از غذا، علمی است که انسان میآموزد؛ یعنى یکى از مصادیق طعام، طعام علمی و معنوى است.
ب) در حدیث می‌خوانیم: امام براى خرید لباس احرام حج، به بازار رفتند و این آیه را تلاوت فرمودند: «ولو ارادوا الخروج لاعدّوا له عُدّه» «۲» یعنى اگر قصد رفتن به میدان جهاد داشتند، خود را آماده میکردند.
با اینکه آیه در مورد جهاد است؛ ولى امام این آیه را در مورد حج نیز بکار می‌برد؛ زیرا آمادهباش براى حج و جهاد دو مصداق از یک حقیقت و آن انجام تکالیف الهى میباشد. «۳»
ج) نجاشى به خاطر شرابخوارى در ماه مبارک رمضان، صد ضربه شلاق خورد؛ هشتاد ضربه به خاطر شراب و بیست ضربه به خاطر رعایت نکردن احترام ماه رمضان.
او از حضرت على علیه السلام ناراحت شد و به معاویه پیوست و علیه حضرت شعرى گفت. طارق بن عبدالله رئیس قبیلهى نجاشى نزد حضرت على علیه السلام گلایه کرد که چرا شما بین دوست و بیگانه تفاوت قائل نمیشوید! شخص معروفى مثل نجاشى نباید شلاق بخورد! ما این گونه رفتار را تحمّل نمی‌کنیم. امام این آیه را تلاوت فرمود: «و انّها لکبیره الّا على الخاشعین» «۴»
طارق نیز به معاویه و دشمنان على پیوست با اینکه همه میدانیم این آیه مربوط به نماز است؛ ولى حضرت على خود را یکى از مصادیق آیه دانست.
پی نوشت
(۱). عبس، ۲۴
(۲). توبه، ۴۶
(۱). هدایه الامّه، ج ۵، ص ۱۴
(۲). بقره، ۴۵