مساجد در اسلام چگونه معرفی شده اند؟
مسجد در آیات و روایات، کانون توحید، پایگاه هر گونه حرکت سازنده، محیطی برای پاکسازی عقاید انحرافی، پایگاهی برای دفاع از میراثهای اسلامی و… معرفی شده است. در ذیل به برخی از ویژگیهای مسجد از دیدگاه آیات اشاره میکنیم:
1. مساجد جایگاه ذکر انوار الهی است که به فرمان خداوند برپا شده و در آن جا تنها نام خداوند برده میشود و جایی است که زندگی مادی انسانها در آن جا آنان را از یاد خدا غافل نمیکند و در آن جا همیشه مشغول تسبیح و تقدیس خداوندند: (فِی بُیوت أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالاَْصَالِ) (1)؛
2. صاحب مسجد خداست؛ خداونددر مسجد میزبان بندگان مؤمنی است که برای عبادت او به مسجد میآیند. طبیعی است چنین مکانی که از آنِ خداست بزرگترین پایگاه توحید خواهد بود: (وَأَنَّ الْمَسَـجِدَ لِلَّهِ فَلاَتَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا) (2)؛ و این که مساجد از آنِ خداست، در این مساجد احدی را با خدا نخوانید.
3. مساجد پایگاه نمایش روزانه امّت اسلاماند: (وَأَقِیمُوا وُجُوهَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِد وَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّین) (3)؛ و توجه خویش را در هر مسجد [و به هنگام عبادت]به سوی او کنید و او را بخوانید و دین [خود]را برای او خالص گردانید. توجه به این نکته که هر روز میلیونها انسان رو به قبله و رو به طرف خانه خدا میایستند، ضمن آن که نمایشی از امت اسلامی را نشان میدهد و ما را به این رهنمون میسازد که هدف مسلمانان در فعالیتهای مساجد باید خداوند باشد.
4. مساجد پایگاه توحیدند؛ مسجد تقدس ذاتی ندارد؛ تنها در صورتی قداست دارد که پایگاه توحید و در خدمت اهداف دین و محل ذکر و یاد خدا و عبادت بندگان مؤمن خدا باشد وگرنه اگر به جای اینها در خدمت تفرقه و نفاق باشد و برای تضعیف جامعه اسلامی و رخنه در صفوف امت مسلمان تأسیس شده باشد، نه تنها تقدس ندارد، بلکه هم چون بتکده باید نابود شود: [گروهی دیگر از آنان] کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان به [مسلمانان] و [تقویت]کفر و تفرقه میان مؤمنان و کمین گاه برای کسی که با خدا و پیامبرش از پیش مبارزه کرده بود، آنان سوگند یاد میکنند که نظری جز نیکی و [خدمت] نداشتهایم، اما خداوند گواهی میدهد که آنان دروغگو هستند…(توبه، 107ـ110)
علاوه بر این آیات، سیره عملی پیامبر گرامی اسلام و امامان معصوم(علیهم السلام) برخی از ویژگیهای مسجد را نیز معرفی کرده است.
الف: مسجد جایگاه آموزش و فراگیری علوم اسلامی است.
ب: از لحاظ اجتماعی ـ سیاسی، مسجد کانون رایزنی و مشورت، تعاون اجتماعی، پاسداری از عدالت و حکومت اسلامی و… است.
ج: از نظر نظامی، مسجد از یک سو، مهد و پرورشگاه نیروهای مدافع اسلام و میهن اسلامی است. پایگاهی که سربازان اسلام، آموزشهای عقیدتی را در آنجا سپری میکنند و از سوی دیگر، هنگام بروز جنگ و پیدایش ناامنی در جامعه، مسجد بسان پایگاه و سنگری استوار برای رزمندگان اسلام است. ما این ویژگیها را در مسجد النبیِ صدر اسلام آشکارا میبینیم.
—————————————————————–
1. نور، آیه36.
2. جن، آیه18.
3. اعراف، آیه29.