نظر قرآن کریم درباره ارتباط و معاشرت داشتن با افراد تارک الصلوه و روش برخورد با آنان چیست؟
* راه برای جذب افراد به نماز، در بحث ترویج نماز اشاره خواهد شد (1).
بی تردید قرآن نسبت به فرد بینماز دیدگاهی منفی دارد که مفسران ذیل آیات 5 و 11 سوره توبه بدان پرداختهاند (2).
ترک نماز در گروههایی ـ به ویژه جوانان ـ علتهایی دارد که ایشان را به روی نیاوردن به نماز یا ترک آن میکشاند که بخشی از آنها عبارتند از:
1. سستی عقیده به معاد یا خداشناسی (3).
2. یا تأثیر منفی دوستان ناباب، خداوند متعال درباره عاقبت دوستی با افراد گمراه و ناباب میفرماید: «ویومَ یعَضُّ الظّالِمُ عَلی یدَیهِ یقولُ یــلَیتَنِی اتَّخَذتُ مَعَ الرَّسولِ سَبیلا * یـوَیلَتی لَیتَنی لَم اَتَّخِذ فُلانـًا خَلیلا * لَقَد اَضَلَّنی عَنِ الذِّکرِ بَعدَ اِذ جاءَنی وکانَ الشَّیطـنُ لِلاِنسـنِ خَذولا؛(فرقان،27ـ29) و به خاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان میگزد و میگوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم، ای وای بر من! کاش فلان [شخص گمراه] را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یاد حق گمراه ساخت، بعد از آن که آگاهی به سراغ من آمده بود، و شیطان همیشه مخذول کننده انسان بوده است».
3. ممکن است مشکلات مادی و سرخوردگی روحی، چنین مشکلی را پدید آورده باشد.
دوست شدن و گفتگو با چنین افرادی و گوش دادن به درد و دل ایشان و سخنانشان، کلید حل این مشکلها را به دست میدهد، در صورتی که علت اصلی ترک نماز شناخته شود، راه و چگونگی تشویق به نماز مشخص خواهد شد. البته چنان چه در مراحل مختلف لازم باشد، حتماً باید با افراد آگاه مشورت شود.
در زمینه روش برخورد با چنین افرادی باید توجه داشت:
الف) تشویق افراد باید با آرامش و اخلاق نیک باشد (4).
ب) در امر به معروف و نهی از منکر و تشویق، کردار و گفتار میتواند نقش مؤثرتر و مهمتری را ایفا کند. این مسئله، در تشویق زبانی بیشتر تأکید میشود. اگر فردی بخواهد کسی را تشویق کند و یا از منکر باز دارد و به معروف هدایت کند، باید ادب را بیشتر رعایت کند (5).
ج) بیان برخی از نعمتهای خداوند و این که انسان با نماز خواندن میتواند شکر بعضی از نعمتها را به جا آورد و نیز یادآوری نعمتهای خداوند موجب میشود که انسن به یاد خدا باشد (6). و یکی از مصداقهای یاد خدا با به پا داشتن نماز است (7).
اگر تمام وظایف خود را انجام دادیم، ولی آنها نپذیرفتند، میتوانیم با دوری کردن از آنها مخالفت خود را اظهار بداریم.
—————————————————————————–
1. مطالعه کتابهایی که در این زمینه نگارش شده مانند: قرائتی، یکصد و چهارده نکته درباره نماز و پرتوی از نماز و نیز: علامه مجلسی چون حقالیقین تألیف علامه مجلسی(رحمه الله) که به فارسی و در یک مجلد چاپ شده است / منازل الآخره، تألیف حاج شیخ عباس قمی(رحمه الله) در این زمینه مفیداست.
2. شیخ طوسی، تفسیر تبیان، ج 5، ص 174.
3. از همین رو است که قرآن در آیات 3 بقره و 92 انعام عقیده به معاد، ایمان به غیب و خداشناسی را در کنار اقامه نماز ذکر میکند.
4. آل عمران آیه 159.
5. روشهای امر به معروف و نهی از منکر در آیاد 110 و 114 آلعمران، 71 و 112 توبه، 17 لقمان و 41 حج و… بیان شده است.
6. بقره آیه152.
7. طه آیه 14.