آیا پیامبر(صلى الله علیه وآله) پیش از بعثت و نزول قرآن نماز میخواندند؟ اگر نماز میخواندند نماز ایشان چگونه بود؟
* خداوند متعال میفرماید: (وَکَذَلِکَ أَوْحَینَآ إِلَیکَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا کُنتَ تَدْرِى مَا الْکِتَـبُ وَلاَالاِْیمَـنُ وَلَـکِن جَعَلْنَـهُ نُورًا نَّهْدِى بِهِ مَن نَّشَآءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِى إِلَى صِرَط مُّسْتَقِیم) (1)؛ و همین گونه، روحى از امر خودمان به سوى تو وحى کردیم. تو نمیدانستى کتاب چیست و نه ایمان [کدام است؟] ولى آن را نورى گردانیدیم که هر که از بندگان خود را بخواهیم به وسیله آن راه مینماییم و به راستى که تو به خوبى به راه راست هدایت میکنى.
ازآیه شریفه بهدست میآید:1.آن چه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) دارد و مردم را بهسویش میخواند، همه از ناحیه خداوند متعال است و مراد از این که: تو خودت درایت و فهم حقایق کتاب را نداشتى این است که از معارف جزیى، عقاید و شرایع عملى که در کتاب آمده، قبلا اطلاعى نداشتى، زیرا رسولاکرم(صلى الله علیه وآله) بعد از نبوت و وحى، به آن جزئیات آگاه شد و التزام تفصیلى به تک تک معارف حقه و اعمال صالح پیدا کرد.
2. آیه میفرماید: تو قبل از وحى، به کتاب و معارف و شرایعى که در آن هست علمی نداشتى و به ایمانى که بعد از وحى دارا شدى، متصف نبودى، پس آیه با ایمان داشتن رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و این که اعمالش همه صالح بوده است، منافاتى ندارد، چون در آن علم به تفاصیل و جزئیات معارفى که در کتاب آمده نفى شده است و بدیهى است که نفى علم و التزام تفصیلى، با التزام اجمالى ایمان به خدا و خضوع در برابر حق، منافاتى ندارد.
3. آیه اشاره میکند که حال رسول خدا(صلى الله علیه وآله) قبل از بعثت، با بعد از بعثت، متفاوت است وگرنه پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)قبل از بعثت نیز موّحد و یگانهپرست بوده است. عدم آگاهى آن حضرت به محتواى قرآن، باعث عدم آگاهى او به خداوند نمیشود و زندگى پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) قبل از دوران بعثت، ـ که در کتابهاى تاریخى آمده ـ گواه زنده این حقیقت است.
حضرت على(علیه السلام) میفرماید: از همان زمان که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) از شیر بازگرفته شد، خداوند بزرگترین فرشته رابراى تربیت او گمارد و آن فرشته شبها و روزها اخلاق و آداب نیک را به او میآموخت (2).
از آیات و روایات به دست میآید که برخى از احکام و عبادتها، مانند: نماز، روزه، زکات و…، در شریعتهاى قبل از اسلام نیز وجود داشته است؛ چنانکه پیش از این به نماز آنان اشاره شد. قرآن کریم از قول حضرت عیسى(علیه السلام)میفرماید: (وَأَوْصَـنِى بِالصَّلَوهِ وَالزَّکَوهِ مَا دُمْتُ حَیا)(3) ؛ تا زمانى که زندهام خداوند مرا به نماز و زکات توصیه کرده است و نیز در سوره بقره، آیه 183، از وجوب روزه بر امتهاى گذشته سخن به میان آمده است، ولى جزئیات و کیفیت عبادتهاى پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) قبل از بعثت نیز در تاریخ نقل نشده است(4). البته نماز خواندن به شکل کنونى پس از بعثت واجب شد و پیش از آن واجب نبود.
—————————————————————————–
1. شورى،آیه52.
2. نهجالبلاغه، خطبه 192 (خطبه قاصعه).
3. مریم،آیه31.
4. ر.ک: همان، تفسیر المیزان، ج 18، ص 75 ـ 78؛ همان، تفسیر نمونه، ج 20، ص 504 و 509؛ جعفر سبحانى، فروغ ابدیت، ص 209 ـ 210؛ شرح نهجالبلاغه، شیخ محمّد عبده، ج 1 ـ 4، ص 442.