منظور از «به پا داشتن نماز» در قرآن کریم چیست؟
* قرآن کریم، درباره «اقامه نماز» بسیار تأکید کرده است؛ تا آن جا که 46 بار، نماز را با واژه «اقامه» در تعبیرهاى گوناگون، تکرار کرده است.
عبارت: (أقیموا الصلوه) نماز را به پا دارید؛ بارها در قرآن بیان شده است؛ مانند:(وَأَوْحَینَا إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخَیرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلاَهِ…)(1) ؛ انجام دادن کارهاى نیک و برپاداشتن نماز را به آنها وحى کردیم؛ چنان که ملاحظه میشود، کارهاى نیک با تعبیر «فعل» (انجام دادن) ذکر شده، ولى در میان کارهاى نیکو، نماز با تعبیر «اقامه» (برپایى)
مطرح شده است.
براى اقامه نماز چند تفسیر ارائه کردهاند:
1.منظور از «اقامه» این است که تنها خودتان نمازخوان نباشید؛ بلکه چنان کنید که آیین نماز در جامعه انسانى برپا شود و مردم با عشق و علاقه، به آن روى آورند.
2.به گفته بعضى مفسران، تعبیر «اقامه نماز» به جاى «خواندن» یا «بهجاآوردن نماز»، بیانگر این نکته است که نماز شما تنهایک سرى از وردها اذکار و حرکات نیست، بلکهباید آن را به طور کامل بپا دارید؛ آن گونه که آثار نماز در چهره و زندگى شما دیده شود؛ تنها لقلقه زبان و راست و خم شدن نباشد، بلکه روح نماز ـ که همان تسلیم مطلق در برابر خدا در همه امور است ـ در زندگى شما جلوه کند و حضور دل و توجّه قلبى به خدا ـ که روح نماز است ـ در نماز حاصل شود(2).
3.اقامه نماز آن است که با حدود و فرائضش انجام شود.
4.برخى «اقامه» را به معناى ادامه دادن میدانند؛ یعنى کسى نماز را به درستى بر پا میدارد که همیشه آن را ادامه دهد نه گهگاهى نماز بخواند: (فَوَیلٌ لِّلْمُصَلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَن صَلاَتِهِمْ سَاهُونَ)(3) ؛ پس واى بر نمازگزارانى که در نماز خود سهلانگارى میکنند.
با مرورى به آیههاى قرآن میتوان همه این معانى را در اقامه منظور کرد، زیرا اقامه نماز ـ که بدان مأموریم ـ میتواند معناى جامعى داشته باشد و همه این معانى را فراگیرد و آن این که نماز کامل، پیوسته و با خشوع و اثر گذار در جامعه باشد. (الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ دَآئِمُون)(4) ؛ (الَّذِینَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ) (5) از لوازم متقى بودن و برپا کردن نماز این است که نمازگزاران علاوه بر خواندننماز، براى برپا داشتن آن در جامعه نیز تلاش کند (6).
—————————————————–
1. انبیاء،آیه73.
2. ر.ک:آیه الله مکارم شیرازى و دیگران، تفسیر نمونه، ج 1، ص 209، دارالکتب الاسلامیه؛ محمد محمّدى اشتهاردى، نماز از دیدگاه قرآن و عترت.
3. ماعون،آیه5ـ6.
4. معارج،آیه23.
5. مؤمنون، آیه2؛ ر.ک: على اکبر قرشى، قاموس قرآن، واژه قیام.
6. علىاکبر هاشمی رفسنجانى و دیگران، تفسیر راهنما، ج 1، ص 107.