آیا مردم در بهشت یا جهنم با هم دیگر صحبت می کنند؟ اگر پاسخ مثبت است، با چه زبانى سخن می گویند؟
در اصل ارتباط و مفاهمه (فهماندن مقصود به هم دیگر) در بین مردم در جهان آخرت، شکى نیست و آیات زیادى بر این مطلب دلالت می کنند؛ از جمله در آیات 39 ـ 46 سوره مدثر می خوانیم (إِلاَّ أَصْحَـبَ الْیمِین * فِى جَنَّـت یتَسَآءَلُون * عَنِ الْمُجْرِمِین * مَا سَلَکَکُمْ فِى سَقَر * قَالُواْ لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین * وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِین * وَ کُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَآئِضِین * وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِیوْمِ الدِّین)؛ به جز یاران دست راست [که نامه عمل آنها را به نشانه ایمان، به دست راستشان می دهند]* آنها در باغ هاى بهشتند و از مجرمان [و گناه کاران]سؤال می کنند: * چه چیز شما را در آتش [دوزخ] در آورد* می گویند ما از نمازگزاران نبودیم* و بینوایان را غذا نمی دادیم* و پیوسته با اهل باطل به هرزگى مشغول بودیم * همواره روز قیامت را انکار می کردیم. و نیز سوره هاى واقعه، آیات 25 و 26؛ مؤمن، آیه 49 و 50؛ مؤمنون، آیه 107، 108 و اعراف، آیه 44 بر این حقیقت دلالت دارند، اما این که ارتباط و مفاهمه به چه صورتى و با چه زبانى صورت می گیرد و اساساً آیا زبانى که در میان اهل دنیا متداول و مرسوم است، در آن جا نیز کاربرد دارد یا نه و بسیارى از مسائل دیگر، براى ما مشخص نیست؛ البته در برخى روایات وارد شده که مردم در جهان آخرت با زبان عربى تکلم می کنند.[1]
—————
[1] جهت اطلاع بیشتر ر.ک: المیزان، ج 11، ص 11 و 12.