منظور از «نفخ صور» چیست؟

منظور از «نفخ صور» چیست؟ آیا با «نفخ صور» همه حتى فرشتگان نیز می میرند؟ مراد از نفخ صور اوّل و دوم چیست؟

نفخ، در لغت به معناى «دمیدن» و صور به معناى «شیپور» و «شاخ» میان تهى است که معمولا براى حرکت قافله یا لشکر، یا براى توقف آنها به صدا در می آورند، ولى در اصطلاح قرآن، «نفخ صور» تعبیر کنایى زیبایى از حوادث ناگهانى و هم زمان است که درباره مسئله قیامت آمده است. پیش از برپایى قیامت، صداى مهیب و هولناکى به گوش همه موجودات خواهد رسید و این صدا، سبب مرگ همه جان داران خواهد شد و نظام کیهانى به هم خواهد خورد و آسمان ها و زمین دگرگون خواهند شد و خورشید و ماه و ستارگان خاموش و سرد خواهند گردید و …
قرآن در این باره می فرماید: (وَ یوْمَ ینفَخُ فِى الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِى السَّمَـوَ تِ وَ مَن فِى الاَْرْض)[4]؛ و [به خاطر آورید]روزى را که در «صور» دمیده می شود و تمام کسانى که در آسمان ها و زمین هستند در وحشت فرو می روند.
خداوند متعال، می فرماید: (وَ نُفِخَ فِى الصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِى السَّمَـوَ تِ وَ مَن فِى الاَْرْضِ إِلاَّ مَن شَآءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِیامٌ ینظُرُونَ)[5]؛ و در صور دمیده می شود، پس هر که در آسمان ها و هر که در زمین است، بى هوش در می افتد، مگر کسى که خدا بخواهد؛ پس بار دیگر در آن دمیده می شود و به ناگاه، آنان بر پاى ایستاده، می نگرند.
از این آیه و مانند آن چند مطلب استفاده می شود:
1. بعد از نفخ صور اوّل، نفخ صور دوم تحقق می یابد و انسان ها و موجودات دیگر، در صحنه محشر حاضر می گردند و در انتظار حساب و کیفر پاداش خود به سر می برند؛ ناگهان، همه مردم[ از خواب مرگ] برخاسته،[ در صحنه محشر]در انتظار سرنوشت خود خواهند بود.
2. در قرآن، مطلبى که فاصله زمانى دو نفخ را برساند، وجود ندارد. امام سجاد(ع) در بیان فاصله دو نفخ می فرماید: ماشاء الله؛ آن چه خدا بخواهد، [همان است].[6]
3. با توجه به عبارت (إِلاَّ مَن شَآءَ اللَّه) که در آیات فوق گذشت متوجه می شویم که گروهى، از نفخ، مستثنا بوده، در امنیت کامل به سر می برند. در این که این گروه چه کسانى هستند؟ در بین مفسران گفت و گو است.
با توجه به روایات وارده در این باره، قدر مسلم این است که جمعى از فرشتگان بزرگ خدا هم چون جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل در زمره این گروهند. البته از ذیل بعضى از همین روایات به خوبى استفاده می شود که این گروه باقى مانده نیز سرانجام می میرند؛ به گونه اى که در سراسر عالم هستى موجودى زنده، جز خداى متعال «حى لا یموت» نخواهد بود.[7] آن گاه خداوند متعال می فرماید: (لِمَنِ الْمُلْکِ)امروز فرمانروایى از آنِ کیست؟ و خودش در پاسخ می فرماید: (لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ)[8] براى خداوند یکتاى قهّار است.
—————.
[4] نمل، آیه 87.
[5] زمر، آیه 68.
[6] بحارالأنوار، ج 6 ، ص 324.
[7] ر.ک: جعفر سبحانى، منشور جاوید، ج 9، ص 267 ـ 279؛ تفسیر نمونه، ج 19، ص 534 ـ 542؛ على بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج 2؛ عبد على عروسى حویزى، نورالثقلین، ج 4، ص 503، ح 119؛ بحارالأنوار، ج 6، ص 329؛ المیزان، ج 17، ص 466.
[8]. ر.ک: بحارالأنوار، ج 6، ص 326.