نفس اماره
اماره در لغت به معنای بسیار امر کننده است. این کلمه در قرآن و روایات اغلب پسوند «بالسوء» دارد؛ بنابراین، نفس اماره، یعنی نفسی که بسیار انسان را به کار بد میکشد. آیاتی که از پرستش هوا نهی میکنند، مراد نفس اماره است.(1) بزرگترین خطری که انسان را تهدید میکند، همین نفس اماره است، تا آنجا که ممکن است انسان آن را معبود و خدای خود قرار دهد. در حدیثی از امام علی علیه السلام آمده است: «همانا نفس، بسیار انسان را به بدی فرمان میدهد؛ پس کسی که به او اعتماد کند، به او خیانت میکند و کسی که به او اتکا کند، او را هلاک می کند».(2) خطر نفس اماره، به اندازه ای زیاد است که حتی امامان معصومغلیهم السلام از آن به خدا شکایت کرده اند. امام سجاد علیه السلام در مناجات به درگاه الهی می فرماید: « خدایا به سوی تو شکایت می کنم از نفسی که به بدی بسیار امر میکند و به سوی خطاها و گناهان مبادرت می ورزد و برای معصیت و نافرمانی نمودن تو حریص است؛ نفسی که لغزش های آن زیاد و آرزوهای آن طولانی است».(3)
__________________
1. ر.ک: یوسف: 53؛ ص: 26؛ نازعات: 40 و 41؛ جاثیه: 23.
2. ری شهری، میزان الحکمه، ج 10، ص 130.
3. بحارالانوار، ج 94، ص 143.