آیا قراین و شواهدى بر صدق ادعاى نبوت حضرت محمد(ص) وجود دارد؟
امروز در علوم مختلف از طریق جمع آورى قراین براى پى بردن به حقایق بهره بسیارى می گیرند. در کشف جرایم، در شناخت انواع بیمارى ها، در پى بردن به چگونگى شخصیت بزرگان پیشین در طول تاریخ، در کشف مسائلى مربوط به جهان خلقت، زمین و آسمان، گیاهان و حیوانات از این روش استفاده می کنند.
قرآن کریم به دلیل جمع آورى قراین توجه خاصى دارد. قراینى، که درباره حضرت محمد(ص) قابل مطالعه است عبارتند از: محیط دعوت او و شرایط حاکم بر آن، خصوصیات اخلاقى و رفتارى پیامبر پیش از بعثت، زمان دعوت از نظر وضع عمومی جهان به خصوص منطقه ظهور پیامبر، محتوا و اصول دعوت، وسایل استفاده شده براى پیشرفت مقاصد، شیوه برخورد با خواسته هاى انحرافى محیط، چگونگى موضع گیرى در برابر خرافات، چگونگى افرادى که به او ایمان آوردند، میزان اعتقاد پیامبر به اهدافى که مردم را به سوى آن فرا می خواند، سرعت پیشرفت دعوت او و میزان تأثیر احکام اسلامی در جامعه و … .
بررسى همه این قراین به درازا می کشد، به برخى از آنها اشاره می کنیم.
عرب پیش از اسلام در انحطاط اخلاقى به سر می برد، در عصر جاهلى می زیست، در گمراهى آشکار بود[29] و دختران خود را زنده به گور می کرد.[30] خرافات و موهومات بر آنان حاکم بود؛ به گونه اى که براى خداوند سبحان دخترانى قرار می دادند و فرشتگان را دختر خدا می پنداشتند،[31] جنگ و خون ریزى در تمام دوره سال ـ به جز ماه هاى حرام ـ در میانشان ادامه داشت.[32]
برترى جویى و فزون طلبى آنان را به جایى کشانده بود که به شمارش گورهاى قبیله ها روى آورده بودند.[33]
حال باید اندیشید که یک انسان معمولى هر اندازه از نظر نیروى اراده و فکر قوى باشد، اگر در چنین محیطى زندگى کند، چگونه خواهد بود، به ویژه اگر درس نخوانده باشد. آیا کسى که پرورش یافته محیط جهل و فساد است ممکن است بنیان گذار علم و فضایل اخلاقى گردد.
حضرت امیرمؤمنان، على(ع) در ترسیم عصر جاهلى می فرماید: خداوند پیامبر اسلام را زمانى فرستاد که مدت ها از بعثت پیامبران پیشین گذشته بود و امت ها در خواب عمیقى فرو رفته بودند. فتنه و فساد جهان را فرا گرفته بود و کارهاى خلاف در میان مردم منتشر بود. آتش جنگ زبانه می کشید و دنیا بى فروغ و پر از مکر و فریب گشته بود؛ این در حالى بود که برگ هاى درخت زندگى به زردى گراییده و به ثمره زندگى امیدى نبود؛ آب حیات زندگى انسانى به زمین فرو رفته و آثار هدایت فرسوده شده، پرچم هاى هلاکت و بدبختى آشکار گردیده و دنیا با قیافه زشت و کریه به اهلش می نگریست و با چهره عبوس با طالبانش روبه رو بود، میوه درختش فتنه و طعامش مردار بود، در درون وحشت و اضطراب و در برون شمشیر حکومت می کرد.[34]
آوردن قرآن کریم در چنین محیطى تنها از طریق وحى الهى امکان پذیر است.
سوابق زندگانى چهل ساله حضرت محمد(ص) نشان از صدق ادعاى نبوت اوست. در تمام تواریخ مسئله پاکى و امانت پیامبر یک مسئله پذیرفته شده همگان ذکر شده است. لقب «امین» به آن حضرت پیش از بعثت گواه این سخن است. حتى در دوره بعثت و سیزده سال مکه کسانى که پیامبرى او را قبول نداشتند، نزد او امانت می گذاشتند. حسن خلق، گذشت و جوان مردى او زبان زد عام و خاص بود. شخصیتى با این ویژگى هاى والاى اخلاقى، حتماً در ادعاى نبوت صادق است.
بررسى محتواى دعوت حضرت محمد(ص) نیز از نشانه هاى درستى و راستى ادعاى اوست. برخى از اصول کلى دعوت او عبارتند از: مسئله توحید و مبارزه با هرگونه شرک، اتحاد و برادرى، نفى نژاد پرستى، عدالت اجتماعى، حمایت از مظلومان، انفاق، احترام به حقوق زن، هم زیستى مسالمت آمیز با پیروان دیگر ادیان، اهمیت دادن به علم و دانش، رعایت ساده زیستى، رعایت ادب، خضوع در برابر حق، اخلاص در نیت، حمایت بى سرپرستان و یتیمان، مشورت در کارها، مبارزه با خرافات، احترام به قانون، دعوت به تقوا و … ، این اصول دعوت تنها از طریق وحى الهى امکان ارائه دارد. بنابراین، بررسى قراین و شواهد ما را به صدق ادعاى نبوت رهنمون می شود.[35]
—————
[29] آل عمران، آیه 164؛ جمعه، آیه 2.
[30] نحل، آیه 58 و 59.
[31] زخرف، آیه 19؛ نحل، آیه 57.
[32] آل عمران، آیه 103.
[33] تکاثر، آیه 1 ـ 2.
[34] نهج البلاغه، خطبه 89.
[35] ر.ک: پیام قرآن، ج 8، ص 329 ـ 376.