چرا در حالت وحى، حالت غش بر پیامبر(ص) عارض می شد؟
وحى آیات قرآن بر پیامبر(ص) به دو گونه مستقیم و به واسطه فرشته وحى بوده است. در وحى مستقیم حالت هایى چون داغ شدن بدن و عرق ریختن، حالتى شبیه به بى هوشى، تغییر رنگ چهره و … بر پیامبر(ص) عارض می شد. در روایتى می خوانیم: راوى از حضرت امام صادق(ع) سؤال می کند: آیا بى هوشى که بر پیامبر(ص) عارض می شد، هنگام فرود آمدن جبرئیل (فرشته وحى) بوده است؟ فرمود: خیر، جبرئیل هر گاه خدمت پیامبر(ص) شرفیاب می شد، با اجازه دخول وارد می شد و وقتى وارد می شد مانند بندگان جلوى آن حضرت می نشست و حالت غشویه و بى هوشى به هنگام گفتوگوى خدا با او بدون بازگو کننده و واسطه بوده است.[7]
در روایت دیگر آمده است: حارث بن هشام از پیامبر(ص) سؤال کرد: وحى چگونه بر شما نازل می شود؟ پیامبر(ص) فرمود: گاهى آن را به صورت زنگ می شنوم و آن شدیدترین نوع آن بر من است که گویى بندهاى من از یک دیگر می گسلد و در این هنگام مطالب وحى شده را حفظ می کنم و زمانى نیز فرشته در برابر من مجسّم می شود و با من سخن می گوید و گفته هاى او را حفظ و درک می کنم که این نوع از وحى بر من آسان تر است.[8]
صداى زنگ در این روایت کنایه از صداى پیاپى، مانند صداى ناقوس است. این صداى پیاپى، صداى وحى مستقیم بوده که پیامبر(ص) با تمام وجود به آن گوش فرا می داده است، چرا که پیاپى بودن صدا تأثیرى نافذ در گوش دارد و تا اعماق قلب انسان نفوذ می کند و از این جهت است که پیامبر(ص) می فرماید: گمان می کردم که جان من گرفته می شود.[9]
در طبقات ابن سعد به نقل از عکرمه آمده که وقتى وحى بر پیامبر(ص) نازل می شد، حالتى شبیه غش بر آن حضرت عارض می گشت.[10]
حالت هاى یاد شده در وحى مستقیم به جهت اوج ارتباط وحى با الهامات غیبى پروردگار و سنگینى وحى است که بر جسم آن حضرت تأثیر می گذارده است.[11]
—————
[7] بحارالانوار، ج 18، ص 260، حدیث 12.
[8] بحارالانوار، ج 18، ص 260.
[9] ر.ک: آموزش علوم قرآن، ترجمه التمهید فى علوم القرآن، ج 1، ص 85 و 86.
[10] ر.ک: آموزش علوم قرآن، ترجمه التمهید فى علوم القرآن، ج 1، ص 85 و 86.
[11] محمد هادى معرفت، التمهید فى علوم القرآن، ج 1، ص 64.