از چه راه هایى می توان به درستى و راستى ادعاى نبوت حضرت محمد پى برد؟
براى شناسایى پیامبران راستین از مدعیان دروغین راه هایى وجود دارد که عبارتند از:
الف. معجزه: معجزه نخستین دلیل نبوت است که در قرآن اغلب با «آیه»، «بینه» و «برهان» از آن یاد شده است. آیات 106ـ108 سوره اعراف امور خارق عادات را (با شرایطى) وسیله اى براى شناخت پیامبران معرفى می کند: «[هنگامی که حضرت موسى(ع)<براى هدایت فرعون، به نزد او رفت فرعون] گفت: اگر نشانه اى آورده اى ارائه کن، اگر از راست گویانى [موسى(ع) ] ناگهان عصاى خود را افکند و اژدهایى آشکار شد، و دست خود را [از گریبان]بیرون آورد، سفید [و درخشان] براى بینندگان بود.[9]
ب. خبر دادن پیامبر پیشین: اگر پیامبرى، به طور روشن و صریح و بدون هیچ گونه ابهام، شخص دیگرى را به عنوان پیامبر خدا معرفى کند، پیامبرى آن شخص اثبات می شود؛ مانند معرفى هارون از سوى حضرت موسى(ع) .[10]
ج. شواهد و قراین قطعى: گردآورى یک سلسله قراین و شواهد راهى دیگر براى اثبات نبوت مدعى نبوت است. این قراین باید به گونه اى باشد که انسان از مجموع آنها یقین پیدا کند، که مدعى نبوت فرستاده خداست.
قراینى که درباره پیامبران می تواند پى گیرى شود، عبارت است از:
1. بررسى خصوصیات روحى و اخلاقى مدعى زهد و بى رغبتى او به مال و جاه و سوابق زندگى او در میان مردم؛
2. محیطى که از آن جا برخاسته است؛ به طور مسلم هر گاه از میان یک ملت درس نخوانده و دور از فرهنگ، مردى برخیزد که با نداشتن تحصیلات عادى، مردم را به پاکى و نیکى و نظام صحیح زندگى دعوت کند و مدعى نبوت باشد، گواه راستى اوست.
3. رهاورد آیین او از نظر معارف و احکام؛ هر گاه سخنان او در باب معارف علمی با موازین عقل سلیم و فطرت پاک تطبیق کند و در شناسایى معارف از قبیل صفات خدا و آن چه مربوط به مبدأ و معاد است از صحیح ترین راه وارد شود و در بیان نظام هاى اخلاقى و اجتماعى، جامعه را به عالى ترین نظام، رهبرى نماید و با طریقى دور از افراط و تفریط، فضایل انسانى و سجایاى اخلاقى را میان پیروان خود پرورش دهد، آنان را از سوق به ناپاکى ها و صفات پست باز دارد، این محتویات خود می تواند گواه ارتباط او با خدا باشد.
4. ثبات و پایدارى در راه دعوت و مطابقت گفتارها با کردارهایش؛
5. بررسى روش و ابزارهایى که براى پیش برد آیین خود به کار می گیرد می تواند راست گویى یا دروغ گویى او را به اثبات رساند و وضع پیروان او نیز راهى براى شناخت نبوت اوست.[11] هرگاه بیشتر نزدیکان و بستگان او که کاملا از وضع زندگى اش آگاهى دارند، به وى ایمان آوردند و یا غالب کسانى که به وى گرویده اند، از اهل خرد بوده، به پاکى و درستى میان مردم شناخته شوند، می توان نتیجه گرفت که او به راستى پیامبر خداست.
تمامی راه هاى یاد شده در مورد پیامبرگرامی اسلام(ص)فراهم بوده و نبوت و رسالت آن حضرت قطعى و یقینى است، که در پرسش هاى بعدى به آنها اشاره می کنیم.
---------------
[9] نیز بنگرید آیات 49 آل عمران، 73 و 132 و 133 اعراف، 28 هود و ... .
[10] ر.ک: آیات 29 تا 32 و آیه 36 سوره طه.
[11] براى آگاهى بیشتر ر.ک: جعفر سبحانى، الهیات و معارف اسلامی، ص 207 ـ 217 / پیام قرآن، ج 7، ص 263ـ315.