طبق محتواى برخى از آیات قرآن، مقام امامت حضرت ابراهیم(ع)از مقام نبوتشان بالاتر است، آیا این برترى مختص ایشان است یا شامل پیامبران دیگر نیز می شود؟
از آیات و روایات استفاده می شود که مقام امامت، بالاتر از مقام نبوت و رسالت است. مقام نبوت و رسالت، یعنى مقام دریافت وحى الهى و تبلیغ و نشر آن در بین مردم و تربیت انسان ها از طریق [انذار و تبشیر] و تعلیم و آگاهى بخشیدن به آنها. بنابراین، رسول موظف است در حوزه مأموریت خود، مردم را به سوى خدا دعوت کند و فرمان الهى را به آنها برساند و براى یک انقلاب فرهنگى و فکرى و عقیدتى، از هیچ کوششى دریغ نکند، امّا مقام «امامت»، یعنى مقام رهبرى و پیشوایى مردم. امام، کسى است که با تشکیل یک حکومت الهى و به دست آوردن قدرتِ لازم، سعى می کند احکام خدا را عملاً اجرا کند و اگر هم رسماً نتواند حکومت تشکیل دهد، تا آن جا که در توان دارد، براى اجراى احکام می کوشد؛ به عبارت دیگر، وظیفه امام، اجراى دستورهاى الهى در جامعه است، در حالى که وظیفه رسول فقط «انذار» و «تبشیر» و ابلاغ دستورها است؛ به همین جهت، مقام امامت، از مقام نبوت و رسالت، بالاتر و نیازمند شایستگى و لیاقت بیشترى است.
قرآن کریم، در آیه 124 سوره بقره می فرماید: خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او از عهده آزمایش ها به خوبى برآمد؛ آن وقت، مقام امامت را به او داد.[21]
برخى از انبیا، فقط داراى مقام نبوت و رسالت بوده اند، ولى برخى دیگر، به جهت شایستگى بیشتر، علاوه بر مقام نبوت و رسالت، داراى مقام امامت نیز بوده اند؛ مانند: حضرت ابراهیم و پیامبر خاتم(ص)و … .
علامه طباطبائى در ذیل آیه 124 می فرماید: از این آیه استفاده می شود که مقام امامت در ذرّیه لایق و پاک و معصوم ابراهیم(ع)هم قرار داده شده است[22] و پیامبران دیگرى نیز داراى این مقام بوده اند؛ چنان که خداوند متعال درباره اسحاق و یعقوب(ع)می فرماید: (وجَعَلنـهُم اَئِمَّهً یَهدونَ بِاَمرِنا …)؛[23] و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می کردند و به ایشان، انجام کارهاى نیک و برپاداشتن نماز و دادن زکات را وحى می کردیم و آنان پرستنده ما بودند.
—————
[21] اقتباس از: تفسیر نمونه، ج 1، ص 435 ـ 446.
[22] المیزان، ج 1، ص 276.
[23] انبیا، آیه 73.