چرا خداوند متعال براى برخى پیامبران امتحانات بیشترى قرار می داد؟
امتحان، یک سنّت عام الهى است و براى همه انسان ها اعم از مسلمانان و غیرمسلمانان، انسان هاى پیشین و حال و آینده، پیامبران و غیر آنها و … وجود دارد. خداوند متعال، در آیه دو و سه سوره عنکبوت می فرماید: (أَحَسِبَ الناسُ أَنْ یُتْرکوا أنْ یَقُولوا امَنَّا و هُم لایُفْتَنُون * و لَقدْ فَتَنَّا الَّذین منْ قبْلِهم …)؛ آیا مردم پنداشتند که تا گفتند ایمان آوردیم، رها می شوند و مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟ و به یقین، کسانى را که پیش از این بودند، آزمودیم … . بنابراین، اصل امتحان الهى از مسلّمات قرآنى است و در این جهت، تفاوتى بین پیامبر و دیگران نیست، امّا این که چرا امتحانات برخى از پیامبران دشوارتر و بیشتر از دیگر پیامبران است، پاسخ این است که این اختلاف، به مراتبِ فضل و مقام و موقعیت هر پیامبر بستگى دارد و شدت و ضعف و کثرت و قلّتِ امتحان الهى، به امکانات و استعدادهاى افراد و میزان ظرفیت آنها بسته است و از آن جا که پیامبران، در فضیلت و مقام با یک دیگر برابر نیستند، «برخى از آن پیامبران را بر برخى دیگر برترى بخشیدیم … .»،[28] مراتب امتحان آنان نیز یک سان نخواهد بود.[29]
—————
[28] بقره، آیه 253.
[29] ر.ک: تفسیر نمونه، ج 16، ص 203 ـ 205؛ جعفر سبحانى، منشور جاوید، ج 1، ص 261 و المیزان، سیدمحمدباقر موسوى همدانى، ج 16، ص 145 ـ 149.