سؤال هایى که دانستن پاسخ آنها مختصّ خداست و پیامبران هم نمی دانند، چیست؟
از قرآن کریم استفاده می شود که علم چند چیز مختص خداست:
1. علم به زمان وقوع قیامت؛ (یسْـَلُونَکَ عَنِ السَّاعَهِ أَیانَ مُرْسَـهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ رَبِّى لاَ یجَلِّیهَا لِوَقْتِهَآ إِلاَّ هُوَ …)؛[9] از تو درباره قیامت می پرسند [که]وقوع آن چه وقت است؟ بگو: علم آن تنها نزد پروردگار من است. جز او[ هیچ کس] آن را به موقع خود آشکار نمی گرداند … .
2. علم به حقیقت روح آدمی؛ (وَ یسْـَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّى وَ مَآ أُوتِیتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِیلاً )؛[10] و درباره روح از تو می پرسند، بگو: روح از[ سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکى داده نشده است.
3. علم به تمام مشخصات جسمی و روحى جنین در رحم؛
4. علم به آن چه که در آینده آدمی انجام می دهد؛
5. علم به سرزمینى که محل مرگ انسان است و زمان مرگ آدمی؛
6. علم به زمان نزول باران و تمام جزئیات نزول آن.
دراین چهار مورد اخیر، خداوند می فرماید: (إِنَّ اللَّهَ عِندَهُو عِلْمُ السَّاعَهِ وَ ینَزِّلُ الْغَیثَ وَ یعْلَمُ مَا فِى الاَْرْحَامِ وَ مَا تَدْرِى نَفْسٌ مَّاذَا تَکْسِبُ غَدًا وَ مَا تَدْرِى نَفْسُم بِأَىِّ أَرْض تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرُم )؛[11] در حقیقت، خداست که علم [به] قیامت نزد اوست و باران را فرو می فرستد و آن چه را که در رحم هاست می داند و کسى نمی داند فردا چه به دست می آورد و کسى نمی داند در کدامین سرزمین می میرد. در حقیقت خداست [که] داناى آگاه است.
میان آیات ذکر شده و آن چه که در تاریخ و روایات می خوانیم که امامان(ع) و حتى برخى از اولیاى الهى، از مرگ خود یا محل دفن شان خبر دادند، منافات نیست، زیرا علم آنان از طریق تعلیم الهى است. علم ذاتى و استقلالى مخصوص خداست و علم آنان جنبه عرضى و تعلیمی دارد و به مقدارى است که خدا می خواهد و صلاح می داند.
در حدیثى از امام صادق(ع) می خوانیم که یکى از یارانش سؤال کرد: آیا امام علم غیب می داند؟ فرمود: نه، امام علم غیب را [ذاتاً]نمی داند، ولى هنگامی که اراده کند چیزى را بداند خدا به او تعلیم می دهد.[12]
—————
[9] اعراف، آیه 187.
[10] اسراء، آیه 85.
[11] لقمان، آیه 34.
[12] ر.ک: کلینى، کافى، ج 1، ص 201 و تفسیر نمونه، ج 17، ص 97ـ100 و المیزان، ج 16، ص 238ـ240.