از نظر قرآن معجزه با سحر چه تفاوتى دارد؟
معجزه با سحر فرق هاى بسیارى دارد که به برخى از آنها، با توجه به آیات قرآن، اشاره می کنیم.
1. معجزه حق است، ولى سحر باطل:
(فَلَمَّا جَآءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِندِنَا قَالُوا إِنَّ هَـذَا لَسِحْرٌ مُّبِین * قَالَ مُوسَى أَتَقُولُونَ لِلْحَقِّ لَمَّا جَآءَکُمْ أَسِحْرٌ هَـذَا)؛[18] و هنگامی که حق (معجزه) از نزد ما به سراغ آنها آمد، گفتند: «این سحرى است آشکار!» * موسى گفت: آیا درباره حق (معجزه)، هنگامی که به سوى شما آمد چنین می گویید؟ آیا سحر است؟.
2. سحر پیروزى نمی آورد و سبب رستگارى نمی شود، بر خلاف معجزه:
(وَلاَ یفْلِحُ السَّـحِرُونَ)؛[19] در حالى که ساحران رستگار [و پیروز] نمی شوند.
(وَ یحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِکَلِمَـتِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ)؛[20] خداوند حق را با کلمات [و معجزات] قاهره اش تحقق می بخشد، هر چند مجرمان اکراه داشته باشند.
3. سحر، عمل مفسدان است، ولى معجزه عمل انبیاى الهى.
4. سحر دیر یا زود باطل می شود، ولى معجزه باطل شدنى نیست:
(مَا جِئْتُم بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللَّهَ سَیبْطِـلُهُ إِنَّ اللَّهَ لاَ یصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِینَ)؛[21] [موسى(ع) فرمود:] آن چه شما آوردید سحر است، که خداوند به زودى آن را باطل می کند، خدا عمل مفسدان را اصلاح نمی کند.[22]
5. معجزه مربوط به عالم غیب است:
(وَ یقُولُونَ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَیهِ ءَایهٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَیبُ لِلَّه)؛[23] و می گویند: چرا معجزه اى از جانب پروردگارش بر او نازل نمی شود؟ بگو: غیب (و معجزات) براى خدا [و به فرمان او] است.
افزون بر این تفاوت ها ـ که از قرآن کریم استفاده می شود ـ دو تفاوت جوهرى میان معجزه و سحر، وجود دارد:
الف) معجزه حقیقتى است که تأثیر حقیقى دارد و با آن می توان چوبى را واقعاً مار کرد، ولى سحر، تصرّف در قوّه خیال است و اثرش، خیالى و تخیلى است؛ یعنى گرچه سحر اثر واقعى بر انسان ها می گذارد، ولى این اثر واقعى به صورت مستقیم نیست، بلکه از کانال قوّه تخیل است. ساحر، در خیال بیننده اثر می گذارد و آن گاه خیال بیننده در خود اثر می گذارد و احساس و رفتار خاصى در اوایجاد می کند.
ب) معجزه شهودى است، ولى سحر حصولى می باشد؛ یعنى سحر از راه تعلیم و یادگیرى قابل دست رسى است، ولى معجزه را با تعلیم و تعلّم نمی توان فرا گرفت.[24]
—————
[18] یونس، آیه 76ـ77.
[19] یونس، آیه 77.
[20] یونس، آیه 82.
[21] یونس، آیه 81.
[22] ر.ک: ناصر مکارم شیرازى و همکاران، پیام قرآن، ج 7، ص 287ـ292 و تفسیر نمونه، ج 8، ص 356، 364.
[23] یونس، آیه 20.
[24] عبدالله جوادى آملى، تفسیر موضوعى قرآن کریم، قرآن در قرآن، ج 1، ص 111ـ116.