بررسی آیه ولایت در متون تاریخی اهل سنت

مقدمه:
قیام و انقلاب جهانی حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) نیازمند یاران وارسته، پر توان، لایق و شایسته ای هستند که توانایی تحقق اهداف و برنامه های این انقلاب و حکومت جهانی را داشته باشند در این راستا، در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که ویژگى‏‌هاى برشمرده آن‌ها را مى‏‌توان بر یاران خاص حضرت مهدى(عج الله تعالی فرجه الشریف) تطبیق داد. با مراجعه به تفاسیر مفسرین و روایات معصومین(علیهم السلام) به دست می آید که، این آیات به امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) و یاران او اشاره دارد. در این جا تنها به چند آیه اشاره می شود.
آیات مطرح شده:
1. آیه ی 54 سوره ی مائده
( یا أیـُّها الذین ءامَنُوا، مَن یرتَدَّ مِنکُم عَن دینهِ فَسَوفَ یأتِی اللهُ بِقَومٍ یحِبُّهُم و یحِبُّونَه أذِلةٍ عَلی المؤمنینَ أعِزَّةٍ علی الکافرینَ یجَاهِدُونَ فی سَبِیلِ اللهِ و لایخَافُونَ لومَة لائِم ذلک فضلُ اللهِ یؤتِیهِ مَن یشاءُ و اللهُ واسِعٌ عَلِیم)؛
«ای کسانی که ایمان آورده اید، هر کس از شما از آیین خود باز گردد (به خداوند زیانی نمی رساند) خداوند جمعیتی را می آورد که آن ها را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع و در برابر کافران سرسخت و نیرومندند. آن ها در راه خدا جهاد می کنند و از سرزنش هیچ ملامت گری هراس ندارند. این فضل خداست که به هر کس بخواهد و شایسته ببیند، می دهد و (فضل) خداوند وسیع و داناست».امام علی (علیه السلام) در تفسیر این آیه می فرمایند:
«هُم اصحابُ القائِم» (علیه السلام) ؛[1] آنان یاوران امام قائم (علیه السلام) هستند.همچنین امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:صاحب این امر، در پرتو این آیه (در حمایت چنین یارانی آگاه و دلاور) محفوظ است. [2[آیه ی مبارکه، ویژگی یاران را این گونه ترسیم می کند:
1- آن ها عاشق خدا بوده و جز به خشنودی او نمی اندیشند: (یحِبُّهُم و یحِبُّونَه): خداوند آنان را دوست دارد و آنان او را دوست دارند.
2- دوستی با دوستان خدا: (أذِلّةٍ علی المؤمنینَ): در برابر مؤمنان، متواضع و فروتن هستند.
3- دشمنی با دشمنان خدا: (أعِزَّةٍ علی الکافرینَ): در برابر کافران سرسخت و نیرومند هستند.
4- مجاهد در راه خدا: (یجَاهِدُونَ فی سَبِیلِ اللهِ): در راه خدا جهاد می کنند.
5- استوار و ثابت قدم: (لایخَافُونَ لومَة لائِم): از سرزنش هیچ ملامت گری هـراس ندارند.
2- آیه ی 105 سوره ی انبیاء
(وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ أنَّ الأَرضَ یرِثُها عِبادی الصّالحونَ) ؛
«و ما بعد از تورات در زبور نوشتیم که البته بندگان نیکوکار و صالح من زمین را به ارث خواهند برد».امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
مراد از بندگان صالح، اصحاب حضرت مهدی (علیه السلام) هستند که در آخر الزّمان می آیند. [3[در جای دیگری از قرآن خداوند ویژگی های عبد صالح را این گونه بیان می دارد:
(یؤمنونَ بِاللهِ و الیومِ الآخِرِ و یأمرونَ بِالمَعروفِ و ینهَونَ عَنِ المنکَرِ و یسارِعونَ فِی الخَیراتِ و اولئکَ مِنَ الصّالِحِین و مایفعَلُوا مِن خیرٍ فَلَن یکفَرُوهُ و اللهُ علیمٌ بِالمتَّقِین) ؛[4]
«به خداوند و روز قیامت ایمان دارند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند و در کارهای نیک از دیگران پیشی می گیرند و در حقیقت آنان از صالحین هستند. و هر کار نیکویی که انجام می دهند، هرگز درباره ی آن ناسپاسی نبینند و خداوند با متقین است».
بنابراین بر اساس آیه ی شریفه ویژگی یاران حضرت (علیه السلام) به شرح زیر است:
1- ایمان به خدا و روز قیامت دارند: (یؤمنونَ بِاللهِ و الیومِ الآخِرِ)
2- امر به معروف و نهی از منکر می کنند: (یأمرونَ بِالمَعروفِ و ینهَونَ عَنِ المنکَرِ)
3- سبقت گیرنده در نیکی ها هستند: (یسَارِعُونَ فی الخَیراتِ)
4- کار ایشان مورد تقدیر خداوند قرار می گیرد: (و مایفعَلُوا مِن خیرٍ فَلَن یکفَرُوه)
5- باتقوا و پرهیزگارند: (و اللهُ علیمٌ بِالمتَّقِین)
3- آیه 62 سوره ی یونس
شاید بتوان گفت در میان همه ی ویژگی هایی که برای یاران امام منتظَر برشمرده شد، یک ویژگی از همه بارزتر و با اهمیت تر است و آن این که آن ها مصداق کامل اولیاء الله هستند که در قرآن کریم بدان اشاره شده است، آن جا که می فرماید: ( ألَا إِنَّ أَولیاءَ اللهِ لاخوفٌ عَلَیهِم وَ لاهُم یحزَنُونَ)؛
«آگاه باشید که بر دوستان خدا بیمی نیست و غمگین نمی شوند».
امام صادق (علیه السلام) در روایتی ویژگی پیروان امام زمان (علیه السلام) را چنین بیان می کنند:
«طوبی لِشِیعَةِ قائمِنَا المُنتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیبَتهِ وَ المُطِعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِک أَولِیاءُ اللهِ الَّذینَ (لاخَوفٌ عَلَیهِم وَ لاهُم یحزَنُونَ)» ؛[5] خوشا به حال شیعیان قائم (علیه السلام) که در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمانبردار او، آنان اولیای خدا هستند، همان ها که نه ترس آن ها را فرا می گیرد و نه اندوهگین می شوند.
امام علی (علیه السلام) نیز در وصف یاوران امام (علیه السلام) می فرمایند:
«… یؤَلِّفُ اللهُ بَینَ قُلُوبِهِم، لایستَوحِشُونَ إِلی أَحدٍ وَ …» ؛[6] خداوند دل های آنان را به هم نزدیک می کند. آن ها از هیچ کس ترسان نمی شوند، و از این که کسی به آن ها بپیوندد، شادمان نمی گردند.
این که انسانی از هیچ چیز ترسی به دل راه ندهد و از هیچ چیز اندوهگین نشود، تنها زمانی امکان پذیر است که جز خدا نبیند و به جز خدا نیندیشد و این کمال آدمی و بالاترین درجه ای است که یک انسان می تواند بدان دست یابد.
4- آیه ی 80 سوره ی هود
(قالَ لَو أنَّ لی بِکُم قُوَةً أو ءآوی إلی رُکنٍ شَدید) ؛
«(لوط) گفت: ای کاش در برابر شما، قدرت و اقتداری داشتم یا به تکیه گاه استواری پناه می بردم».
صالح بن سعید از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که امام صادق (علیه السلام) در تفسیر این آیه فرمودند:
مراد از قوّت، حضرت مهدی (علیه السلام) و مراد از رکن شدید، 313 نفر از یاران وی می باشند. [7[
از این آیه ی مبارکه اقتدار و قوّت امام و یارانشان، حاصل می شود.
5- آیه ی 200 سوره ی آل عمران
(یا أَیهَا الَّذِینَ امَنُوا اصبِرُوا وَ صَابِرُوا وَ رَابِطُوا وَ اتَّقُوا اللهَ لَعَلَّکُم تُفلِحُونَ) ؛
«ای کسانی که ایمان آورده اید! (در برابر مشکلات و هوس ها) استقامت کنید و در برابر دشمنان نیز پایدار باشید و از مرزهای خود مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید».
امام باقر (علیه السلام) درباره ی این آیه ی شریفه فرموده اند:
بر انجام واجبات و عبادات بردبار باشید و در برابر دشمن شکیبایی از خود نشان دهید و خود را برای یاری امام منتظر آماده ی نبرد سازید. [8[
6- آیه ی 148 سوره ی بقره
(أَینَمَا تَکُونُوا یأتِ بِکُمُ اللهُ جمیعاً إِنَّ اللهَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ) ؛
«هر جا باشید خداوند همه ی شما را (برای پاداش و کیفر در برابر نیک و بد، در روز رستاخیز) حاضر می کند زیرا او بر هر کاری تواناست».
ابوخالد از امام باقر (علیه السلام) روایت می کند که:
منظور از آیه ی (أَینَمَا تَکُونُوا …) اصحاب حضرت قائم (علیه السلام) هستند که تعداد آن ها بیشتر از سیصد و ده مرد هستند و فرمود: و آن ها هستند به خدا سوگند امت معدوده و آن ها در یک ساعت گرد هم می آیند مانند پاره های ابر پاییز (که کنار هم جمع می شوند). [9[
از دیگر آیاتی که تأویل به یاران حضرت می گردد عبارت است از:
1- آیه ی 8 سوره ی هود.
2- آیه ی 4 تا 7 سوره ی اسراء
نتیجه:
با توجه به آیات، و روایاتی که در تفسیر این آیات وارد شده، روشن مى‏‌شود که یاران حضرت مهدى(عج الله تعالی فرجه الشریف) از ویژگى‏‌های خاص و اوصاف برترو کم نظیرى برخوردار هستند که به حق شایستگی این مقام و موقعیت را دارند و بدین جهت نقش مهمى در پیروزى و پیشبرد اهداف و قیام جهانی حضرت خواهند داشت.
پی نوشت ها:
[1]. صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ص 475 .
[2]. فخر رازی، تفسیر برهان، ج 1، ص 497 .
[3]. حرّ عاملی، اثباة الهداة، باب 32، ح 419 .
[4]. آل عمران (3) ، 114 و 115 .
[5]. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 39، ب 23، ح 54 .
[6]. زیر نظر کورانی، معجم الاحادیث الامام المهدی (علیه السلام) ، ج 3، ص 100 .
[7]. حرّ عاملی، اثباة الهداة، ج 3، ص 551، ب 32، ح 654 .
[8]. حرّ عاملی، اثباة الهداة، ج 3، ص 551، ب 32، ح 459 .
[9]. کلینی، روضه الکافی، ص 313 .