سینمایی که می‌تواند تماشاگر را با خود به دنیایی دینی و معنوی هدایت کند و به زبان گویاتر سینمایی که بتواند نوعی شناخت و باور شهودی به تماشاگر خود منتقل کند و البته این شناخت و باور مبتنی بر آموزه‌ها و تعالیم دینی باشد، سینمایی دینی است
– سینمای دینی در مسیر پویایی
اگر چه عده‌ای اساساً وجود سینمایی دینی را قبول ندارند و آن را بر نمی‌تابند، اما حقیقت امر گوا ه آن است که سینمای دینی نه تنها وجود دارد بلکه به تدریج مسیر رشد و پویایی خود را پیدا می‌کند و در هیاهوی بسیار امروز عرصه هنر در کشور اندک اندک جایگاه مطلوب خود را به دست می‌آورد.
ـ سینمای دین‌گرا و سینماگر متدین
در این خصوص ما معمولاً با دو مقوله سینمای دین‌گرا و سینماگر متدین روبه‌رو هستیم. عده‌ای بحث سینمای دینی را از سینماگر متّدین و دین باور کاملاً جدا می‌دانند و برخی نیز آنها را لازم و ملزوم هم عنوان می‌کنند. گذشته از این نوع مباحث، نکته نخست آن است که بدانیم در بدو امر سینمای دینی به چه معنا است؟!
ـ تعریف سینمای دینی
یک تعریف آن است که بگوییم سینمایی که می‌تواند تماشاگر را با خود به دنیایی دینی و معنوی هدایت کند و به زبان گویاتر سینمایی که بتواند نوعی شناخت و باور شهودی به تماشاگر خود منتقل کند و البته این شناخت و باور مبتنی بر آموزه‌ها و تعالیم دینی باشد، سینمایی دینی است، در یک معنای نزدیکتر، فیلم‌ساز دینی که خود به شناخت یک عالم روحانی و دینی نایل شده است می‌کوشد با ابزار رسانه‌ای خود (فیلم دینی) تماشاگر را هم با آن عالم دینی آشنا کند و او را به سوی آن سوق دهد.
ـ بازگشت به دین، جوهره اصلی
البته ناگفته نماند که از یک جهت نمی‌توان تعریف قاطع و یک‌دستی راجع به این نوع سینما ارائه کرد، چه آن که حقیقت سینمای دینی از چنان ظرافت و پیچیدگی‌هایی برخوردار است که هر کس از آن یک گونه تعریف عرضه می‌کند ولی در هر صورت جوهره اصلی سینمای دینی بازگشت به دین در میان انسان‌ها است. از این رو می‌توان چنین نتیجه گرفت که سینمای دینی چندان تعریف فرم‌گرایانه‌ای ندارد و تنها در تأثیرگذاری بر مخاطب است که ارزیابی می‌شود و راجع به آن بحث و نظر می‌شود.
ـ مراقب سود‌جوها باشیم!
با این اوصاف باید گفت کسانی که می‌کوشند با سوء استفاده از عنوان سینمای دینی آن را در ظواهر صرف نشان دهند نه تنها سینماگر دینی محسوب نمی‌شوند بلکه سود جویانی هستند که ضرر و خطر آنها به مراتب از ضرر و خطر سینماگران غیردینی بیشتر است.
ـ مؤلفه‌های سینمای دینی
در یک تعریف کوتاه می‌توانیم بگوییم بر خلاف نظر گروهی که به صرف پرداخت موضوعات دینی در یک اثر هنری، به آن سینمای دینی یا معناگرا می‌گویند، سینمای دینی سینمایی است که اولاً بشر را از غفلت برهاند و او را به خود و به هستی عالم متوجه سازد و ثانیاً هر چند برای یک لحظه کوتاه، تلنگری بر دل و ذهن مخاطب بزند و او را متوجه واقعیت‌ها کند.
ـ سینمای دینی و دو خطر جدّی
به طور مختصر، سینمای دینی سینمایی رهایی‌بخش است که بشریت را از دام طاغوت‌ها، شیاطین، نفس و هر بدی و شری می‌رهاند و به او معنا و مفهوم درست زندگی کردن را یاد می‌دهد.
بنابرآن چه گفته شد، مهم‌ترین خطری که به شدت سینمای دینی را تهدید می‌کند، خطر ظاهرگرایی و عوام‌زدگی است، خطری که سینماگران متعهد ایران زمین امروز باید مراقب آن باشند.
ـ خطر سینمای تظاهر و ریا
اساساً در سینمایی که آفاتی چون ظاهرگرایی دینی و نیز عوام‌گرایی افراطی به چشم می‌خورد، ما شاهد سینمای ریا، تزویر و نفاق می‌باشیم؛ سینمایی که نه بطن حقیقت، بلکه چهره کریة دروغ و دورویی را بر پهنه سینما هویدا می‌سازد.
ـ سینمای ظاهر‌گرا از سینمای لائیک بدتر است
بی‌تردید سینمای ریا و تزویر، سینمای تظاهر و سینمایی که ظاهری دینی اما باطنی عوام فریب و دنیاگرا دارد، از یک سینمای لائیک و خنثی به مراتب بدتر و خطر‌ناک است و به طور کلی هنری که آمیخته به رنگ نفاق و ریا باشد از هنر کفر بدتر است، چرا که در این نوع هنر از صداقت خبری نیست. حال آن که مراد ما از هنر اسلامی، هنری است که در فضای صمیمیت و صداقت، پیام متعالی دین را به مخاطبان می‌رساند و از این رهگذر حاوی عدالت، صلح، آزادی و حقیقت‌گرایی است.
ـ سینمای دین فروش
از دیگر سو باید گفت سینمایی که در اعماق آن ویروس ظاهرگرایی و قشری‌گری نفوذ کند به سینمای دین فروشی مبدّل می‌شود که دکانی برای خرید و فروش ارزش‌ها و به عبارت بهتر بازار مکاره‌ای جهت سودجویانی می‌شود که اولاً هیچ اعتقادی به مبانی سینمای دینی و آرمان‌گرا ندارند و ثانیاً از رهگذر عناوین و شعار‌هایی مثل سینمای اسلامی و سینمای معناگرا به دنبال پرکردن جیب خود هستند.
ـ خطر را جدی بگیریم!
در این مقال نگارنده به دنبال معرفی مصادیق و عناوین چنین فیلم‌هایی نیست، بلکه هدف اصلی همانا این بوده که این خطر به مسؤولان و متولّیان سینمای کشور در وهلة اول و به سینماگران متعهد که تعدادشان هم کم نیست در درجه دوم گوشزد شود.
ـ آیندة سینما درخشان است به شرطی که…
در نهایت آنکه به قول مهندس محمدرضا جعفری جلوه، معاون سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آینده سینمای ایران اسلامی درخشان است، منتهای مراتب باید به آفاتی چون ظاهرگرایی و… بیش از پیش توجه کرد تا این سلامت و موفقیت همچنان تداوم داشته باشد.