با توجه به آیات قرآن کریم، علل مخالفت مخالفان وحى و نبوت چیست؟
دلایل عمده مخالفت مخالفان پیامبران عبارت است از:
1. طغیان: قرآن به مخالفت این گروه چنین اشاره می کند: (وما اَرسَلنا فى قَریَه مِن نَذیر اِلاّ قالَ مُترَفوها اِنّا بِما اُرسِلتُم بِهِ کـفِرون )؛[24] براى هیچ آبادى، پیامبر بیم دهنده اى نفرستادیم، مگر این که افراد ثروتمند و خوش گذران به آنها گفتند: ما به رسالت شما کافریم.
2. استکبار: قرآن کریم درباره مخالفت این گروه می فرماید: (قالَ المَلاَُ الَّذینَ استَکبَروا مِن قَومِهِ لِلَّذینَ استُضعِفوا لِمَن ءامَنَ مِنهُم اَتَعلَمونَ اَنَّ صــلِحـًا مُرسَلٌ مِن رَبِّهِ قالوا اِنّا بِما اُرسِلَ بِهِ مُؤمِنون * قالَ الَّذینَ استَکبَروا اِنّا بِالَّذى ءامَنتُم بِهِ کـفِرون )؛[25] اشراف مستکبر از قوم صالح به مستضعفان مؤمن به وى گفتند: واقعاً می دانید که صالح از جانب پروردگارش آمده است؟ گفتند: بى تردید ما به آن چه وى بدان رسالت یافته است مؤمنیم. کسانى که استکبار میورزیدند گفتند: ما به آن چه شما بدان ایمان آورده اید کافریم.
3. گناه و آلودگى: گناه باعث می شود که روح ایمان از بین برود و تداوم و پافشارى در گناه به تکذیب آیات الهى می انجامد و از آن هم فراتر می رود و او را به استهزاى پیامبران و آیات الهى وا می دارد: (ثُمَّ کانَ عـقِبَهَ الَّذینَ اَســوا السّواى اَن کَذَّبوا بِـایـتِ اللّهِ وکانوا بِها یَستَهزِءون )؛[26] سپس سرانجام کسانى که اعمال بد مرتکب شدند به جایى رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به سخریه گرفتند.
4. تعصب بر روش نیاکان: افرادى که نه ثروتى داشتند و نه مقامی، گویى علاقه به نژاد و خاندان، سبب می شد که همه حقایق را زیر پاگذارند. قرآن کریم درباره مخالفت این گروه می فرماید: (اَتَنهـنا اَن نَعبُدَ ما یَعبُدُ ءاباؤُنا واِنَّنا لَفى شَکّ مِمّا تَدعونا اِلَیهِ مُریب )؛[27]… آیا ما را از آن چه پدران ما پرستش می کردند باز می دارى؟ و ما در صحت دعوت تو در شک و تردید هستیم.
5. غرور علمی: شگفت این که در آن روزگاران، گروهى به علم ناچیز خود تکیه کرده، به مخالفت با پیامبران برخاستند، قرآن کریم درباره این گروه می فرماید: (فَلَمّا جاءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَیِّنـتِ فَرِحوا بِما عِندَهُم مِنَ العِلمِ وحاقَ بِهِم ما کانوا بِهِ یَستَهزِءون )؛[28] آن گاه که پیامبران آنان با دلایل به سوى آنها می آمدند به علم و دانشى که داشتند دل خوش کردند، ولى کیفر استهزاى آنان نسبت به پیامبران آنان را فرا گرفت.[29]
—————
[24] سبأ، آیه 34.
[25] اعراف، آیه 75ـ76.
[26] روم، آیه 10.
[27] هود، آیه 62.
[28] غافر، آیه 83.
[29] جعفر سبحانى، منشور جاوید، ج 10، ص 274 ـ 396 و تفسیر نمونه، ج 16، ص 374.