در تعریف حیا گفته شده است: حیا یعنی شرم، آزرم، گرفتگی نفس از چیزی و ترک آن به خاطر ترس از سرزنش. عفت به معنی پدید آمدن حالتی در نفس است که آدمی را از غلبه شهوت باز می‌دارد.
انسان از سه چیز حیا می‌کند: از بشر، خود و خدا. نیروی شرم و حیا، فرد را از آلوده شدن باز می‌دارد. هر چه حیا بیشتر باشد، نیروی بازدارنده قویتر خواهد بود. بین حیا و عفت رابطه مستقیمی وجود دارد.
امام علی(ع) می‌فرماید: علی قدر الحیاء تکون العفة؛ عفت و پاکدامنی به اندازه شرم و حیای انسان است. از این روایت استفاده می‌شود که عفت بدون حیا ممکن نیست.