آثار بخشش دیگران چیست؟

راه بخشش دیگران

الف) آثار و فوائد عفو و بخشش
هرگاه عفو و گذشت های بزرگوارانه و چشم پوشی­های کریمانه، به شیوه­ای آگاهانه انجام بگیرد، برکت ها و سازندگی­های فراوانی را به همراه خواهد داشت که در اینجا به برخی از آنها اشاره می­کنیم:
آثار دنیوی:
1. حصول تقوا:
خداوند در قرآن می­فرماید: «اگر شما گذشت کنید، به پرهیزگاری نزدیک­تر است.»[1]
بر این اساس، یکی از آثار بخشش، نزدیک بودن بخشش به تقوا می­باشد که این امر از دو جهت است:
الف- کسی­که از حق خود می­گذرد و آن را می­بخشد، قطعا می­تواند مطمئن باشد که در این گرفتن حق، به هیچ وجه اشتباه نکرده و حق دیگری را پایمال نکرده است، بنابراین گذشت به تقوا نزدیک­تر است.
ب- کسی­که با گذشت از حق قانونی و شرعی خود صرف نظر می­کند، امید است که نافرمانی و گناه خدا را -در گرفتن آنچه حق اوست- نکند.[2]
2. موجب عزت:
عفو و گذشت سبب عزت می­باشد؛ چرا که در نظر مردم نشانه بزرگواری، شخصیت و سعه صدر است، در حالی­که انتقام جویی در مسائل شخصی نشانه عدم تسلط بر نفس است.
رسول اکرم (ص) می­فرمایند: «عفو و گذشت سبب عزت و آبرو می­گردد. چرا که عفو چیزی جز عزت بر انسان نمی­افزاید».[3]
3. سلامت روح و آرام جان:
عفو و گذشت سبب سلامت روح و آرامش جان و در نتیجه، سبب طول عمر می شود.
پیامبر اسلام (ص) می­فرمایند: «عفو و گذشت سبب سلامت روح و آرامش جان و طول عمر خواهد شد». [4]
4. پیروزی:
امام رضا(ع) می­فرمایند: «هرگز دو گروه با هم رویاروی نشدند، مگر اینکه باگذشت­ترین آنها پیروز شد.»[5]
5. از بین رفتن کینه توزی:
انتقام جویی سبب برافروخته شدن آتش کینه در دلها شده، طرف مقابل را به انتقامی خشن­تر وا می­دارد و آن انتقام سبب خشونت بیشتری شده، گاه به جنگی تمام عیار در میان طوائف و قبائل بزرگ تبدیل می­شود. عفو و گذشت جلوی این ناهنجاریها، کینه ورزیها، خشونتها و جنایتها را می­گیرد و آن را از بین می­برد.[6]
6. محبت خداوند[7]و نزول رحمت الهی.[8]
آثار اخروی:
1. ورود به بهشت:
رسول خدا (ص) فرمود: آنگاه که بندگان در صحرای محشر گرد آورده شوند، آواز دهنده­ای ندا می­دهد آن کس که مزدش با خداست برخیزد و به بهشت رود. گفته می­شود: چه کسی مزدش با خداست؟ می­فرمایند: بخشایندگان مردم.[9]
2. موجب اجر و پاداش:
در روایتی آمده است: در کیفر برای گناه شتاب مکن و بین کیفر و گناه جایی برای گذشت باقی بگذار، با این کار پاداش آخرت و ثواب بدست می­آوری.[10]
ب) راه های بخشش دیگران
برای اکتساب ملکه عفو باید شرایط و مقدماتی را تحصیل و به آنها توجه کرد، که در اینجا به برخی از آنها می­پردازیم:
1. توجه به قدرت و عفو الهی:
مهم­ترین عامل در ایجاد و تقویت فضیلت اخلاقی ای چون عفو و گذشت آن است که آدمی متوجه قدرت الهی شود. توجه به قدرت الهی و این که خداوند خود کمتر به عدل خویش مردم را در دنیا مؤاخذه می­کند، بلکه به عفو و گذشت با آنان مواجه می­شود و از بسیاری از گناهان و خطاهای بشر می­گذرد نشان می­دهد که اصل عفو و احسان امری خوب و فضیلتی الهی است. از این رو خداوند در آیه 149 سوره نساء به عفو و قدرت خویش توجه می­دهد و از مردم می­خواهد تا آنان نیز از خطاها و گناه دیگران در آشکار و پنهان بگذرند و اهل گذشت باشند. چرا که خداوند نیز این گونه است که در عین قدرت، اهل عفو و گذشت است.
2. توجه به ظرفیت و توانایی خود:
از آنجا که خداوند در قرآن می­فرماید: «خداوند هیچ کس را جز به اندازه توانایی­اش تکلیف نمی­کند.»[11] بنابراین می­توان دریافت که ظرفیت و توانایی برای کسب قدرت بر عفو و گذشت از خطای دیگران در وجود انسان هست و خداوند متعال براساس عدل، آن را به همه انسان­ها عطا فرموده است.
3. توجه به آمرزش خداوند:
از دیگر عوامل ایجادی و تقویت کننده می­توان به توجه انسان نسبت به آمرزش و غفران خداوند اشاره کرد. پیامبر اکرم (ص) می­فرمایند: از گناهان مردم درگذرید، تا خداوند بدین سبب عذاب دوزخ را از شما دور گرداند. پس اگر دوست داری مورد رحمت خداوندی قرار گیری، خودت نیز اهل رحمت و گذشت و مهربانی باش.
4. کظم غیظ:
خداوند می­فرماید: «همان کسانی که از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب می­ورزند و هنگامی­که خشمگین می­شوند عفو می­کنند.»[12]
بر اساس این آیه، کظم غیظ و فرونشاندن خشم بر غضب مقدم شده است، پس فرو نشاندن خشم شرط اساسی عفو به شمار می­رود و از سوی دیگر فرو نشاندن خشم، شامل کنترل اعصاب، اراده و سایر اعضاء و جوارح است. بنابراین معلوم می­شود که عفو و بخشش از برکات و آثار کظم غیظ محسوب می­شود.

پی نوشت ها:
بقره / 237
طبرسی، فضل بن حسن؛ ترجه تفسیر مجمع البیان، مفتح، محمد؛ انتشارات فراهانی، تهران، 1350، چاپ اول، ج3، ص49
کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق؛ اصول کافی، ترجه مصطفوی، سید جواد، دفتر نشر فرهنگ اهل بیت(ع)، ج23، ص108
ری شهری، محمد؛ پیشین، ج3حدیث 13184
همان، ج8، ص3835
مجلسی، محمد باقر؛ بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء ، 1403 ق، چاپ دوم، ج74، ص 168
مائده / 3
آمدی، عبدالواحد بن محمد؛ غرر الحکم و درر الکلم، ترجمه: هاشم رسولی محلاتی، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1381، حدیث4307
مکارم شیرازی، ناصر؛ پیشین، ج20، ص467
آمدی، عبدالواحد بن محمد؛ پیشین، حدیث7508
بقره / 286
شوری / 37
منبع: عفو و گذشت، سیده معصومه جوادی زاویه،