معارف اسلامی

فرق تساوق با تساوی چیست ؟

ابتدا باید دانست مساوق، یعنی ملازم و همراه. گاهی چیزی با چیزی مساوی است و گاهی مساوق. تساوق از تساوی بالاتر است. در تساوق دو مفهوم و دو لفظ وجود دارد، ولی حیثیت صدق و مصداق آن دو یکی است؛ مثلاً دو مفهوم ناطق و صاحک مفهوماً با یکدیگر مغایر و متفاوتند؛ یعنی ناطق معنایی دارد و ضاحک معنایی؛ اما در صدق و مصداق یکسان هستند؛ یعنی هر ناطقی در خارج ضاحک است و هر ضاحکی در خارج ناطق. پس حیثیت صدق و مصداقشان یکی است.
ولی در تساوی دو مفهوم، مصادیق یکسان دارند، اما حیثیت صدقشان با هم فرق می کند؛ مثلاً مصادیق دو مفهوم انسان و ناطق یکی است؛ یعنی هر انسانی ناطق است و هر ناطقی انسان، ولی حیثیت صدقشان فرق می کند؛ زیرا حیثیت انسانیت امری مرکب از حیوان و ناطق است و حیثیت ناطقیت امری مرکب از دو جزء نیست.
بوذر دیلمی معزی تنکابنی

یک دیدگاه

  1. شیئیت و وجود با هم تساوق دارند، که برای روشن شدن آن دو اصطلاح باید بیان شود:

    اصطلاح تساوی: به دو معنا بکار می‌رود: ترادف: مثل ترادف بشر و انسان، در بحث نسب اربعه که اگر دو کلی با هم مفهوما متباین باشند و مصادیق آنها همه با هم مشترک باشد، تساوی دارند، پس تساوی به معنای همسانی مصداقی است مثل انسان با ضاحک بالقوه که از لحاظ مصداقی در نسب اربعه تساوی دارند.

    اصطلاح تساوق: دو مفهوم اولا همسانی مصداقی داشته باشند و ثانیا حیثیت صدق آنها یکی باشد.

    مثلا همان انسان و ضاحک بالقوه گرچه تساوی مصداقی دارند، ولی انسان از همان حیث که انسان است، ضاحک بالقوه نیست؛ و ضاحک بالقوه هم بما هو هو انسان نیست، پس حیثیت انسانیت حیوان ناطق بودن آن است و حیثیت ضاحک بالقوه هم من له قوه التعجب بالقوه است. و لکن مصداقا همسانی دارند.

    پس نسبت اصطلاح تساوی با تساوق، عموم و خصوص مطلق است، و تساوق اخص مطلق از تساوی است و طبیعتا تساوق با ترادف هم همان رابطه تساوق با تساوی را داراست.

    اما شیئیت و وجود با هم تساوق دارند، یعنی هر چه مصداق برای شیء است مصداق برای وجود است، و همچنین شیء از آن جهت که شیء است، وجود است و وجود هم از آن جهت که وجود است، شیئیت دارد، پس لاشیء یعنی عدم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا