عبّاد بن کثیر به امام جعفر صادق علیه السلام وارد شد در حالى که لباس شهرت ضخیمی (1) پوشیده بود ، حضرت فرمود: اى عبّاد! این چه لباسى است؟
عرض کرد: اى ابا عبداللّه ، این را براى من عیب می دانى؟
حضرت فرمود: آرى . رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکه در دنیا لباسى شهرت آور بپوشد ، خداوند در روز قیامت جامه خوارى بر او بپوشاند .
رجال الکشی عن حسین بن المختار: دَخَلَ عَبّادُ بنُ کثیرٍ البَصریّ على أبی عبدِ اللّه ِ علیه السلام و عَلَیهِ ثیابُ الشُّهرَةِ غلاظ، فقالَ : یا عَبّادُ ، ما هذهِ الثِّیابُ ؟! فقالَ : یا أبا عبدِ اللّه ِ ، تَعِیبُ هذا عَلَیَّ ؟! قالَ : نَعَم ، قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : مَن لَبِسَ ثیابَ شُهرَةٍ فِی الدُّنیا ألبَسَهُ اللّه ُ ثیابَ الذُّلِّ یَومَ القِیامَةِ .
رجال الکشی : ۲/۶۹۰/۷۳۷
پی نوشت:
1 – صوفیان نخستین که به حسب ریا در تابستان و زمستان لباس پشمینه میپوشیدند تا خود را زاهد معرفی کنند به مرور زمان لباسشان به رقعه ای تبدیل شد که از پارچههای به دور افکنده مردم دوخته میشد. لباسی که به شعار صوفیان برای فرار از دنیا تبدیل گشته بود. ولی به مرور زمان و عادی شدن این لباس برای اهل تصوف باعث شد که صوفیان مرقع پوش ریاکار برای نشان دادن خود مرقعی جدید بپوشند که جلوه گری بیشتری داشته باشد. لذا ایشان چند پیراهن از رنگهای مختلف را به دست خویش پاره میکردند و رقعههای آن را با ترکیبی چشم نواز به هم میدوختند و میپوشیدند. این باعث شد که این لباس نه تنها به لباس ریا بلکه به لباس شهرت هم معروف شود. کما اینکه دکتر زرینکوب دراینباره مینویسد: «چنین مرقعهای جامع دو صفت شهرت و شهوت است.»
همین عامل باعث انتقاد بزرگانی مثل هجویری و قشیری از تصوف شد. چنانچه هجویری دراینباره میگوید: «پس اگر این لباس برای این است که تا خداوند تو را بشناسد، که تو خاص او هستی، او بی لباس هم میشناسد و اگر به خاطر این است که به خلق بنمائی که من از او هستم. اگر هستی که ریا کردی و اگر نیستی نفاق کردی.» در نتیجه میتوان گفت خرقه و مرقع از گذشته تا کنون حتی نزد بزرگان صوفیه نیز به عنوان لباس ریا و شهرت به شمار میرفته است که مورد انتقاد صوفیان شریعت گرا نیز قرار گرفته است.
زرینکوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم، تهران، 1376، ص 14
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، کشف المحجوب، مصحح ژوکوفسکی، نشر طهوری، تهران، 1378، ص 53
***********************
حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند: هرکه خود را به عبادت شهره سازد ، به دین (دیندارى) او بدگمان باشید؛ زیرا خداوند عزّوجلّ از شهرتِ عبادت و شهرتِ لباس نفرت دارد .
الإمامُ الرِّضا علیه السلام : مَن شَهَرَ نفسَهُ بِالعِبادَةِ فاتَّهِمُوهُ على دِینِهِ ؛ فإنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ یُبغِضُ شُهرَةَ العِبادَةِ و شُهرَةَ اللِّباسِ .
بحار الأنوار : ۷۰/۲۵۲ /۵