خدای متعال در کلام خود میفرماید: «کتاب احکمت آیاته » (1) ترجمه:قرآن کتابیست که آیاتش محکم قرار داده شده اند) و باز میفرماید: «الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی تقشعر منه جلود الذین یخشون ربهم » (2) ترجمه:خدا بهترین سخن را نازل کرده کتابی که آیاتش شبیه و مانند هم و دوتا دوتا است،بسبب آن کتاب پوستهای کسانی که از خدای خود میترسند کشیده میشود-با شنیدن قرآن بدنشان بلرزه در میآید) و باز میفرماید: «هو الذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنة و ابتغاء تاویله و ما یعلم تاویله الا الله و الراسخون فی العلم یقولون آمنا به کل من عند ربنا» (3) ترجمه:خدا کسی است که بر تو کتاب را نازل کرد در حالیکه برخی از آن آیات محکم میباشند-که آنها مادر مرجع و اساس مسلم-کتابند و برخی از آیات متشابه هستند اما کسانیکه در دلهاشان میل بکجروی و انحراف از استقامت است از متشابه کتاب پیروی میکنند برای فتنه و فریب دادن مردم و برای اینکه تاویلش را میخواهند و حال آنکه تاویل آن را جز خدای نمیداند و آنان که در علم خود ثابت قدمند-در مورد آیات متشابه-میگویند بآن ایمان داریم همه آیات از پیش خدای ماست) .
چنانکه روشن است آیه اولی همه قرآن را محکم معرفی میکند و البته مراد از آن استوار و غیر قابل خلل و بطلان بودن کتاب است و آیه دوم همه قرآن را متشابه میشمارد و البته مراد از آن یکنواخت بودن آیات قرآنی است در زیبائی اسلوب و شیرینی لهجه و قدرت خارق العاده بیان و همه قرآن همین وضع را دارد.
و آیه سوم که درین فصل مورد نظر ماست قرآن را بدو قسم محکم و متشابه قسمت میکند و رویهمرفته از اطراف کلام بر میآید که:
اولا محکم آیه ایست که در مدلول خود محکم و استوار باشد و معنی مراد آن بغیر مراد اشتباه نیفتد و متشابه بر خلاف آنست.
و ثانیا وظیفه ایمانی هر مؤمنی که در ایمان خود رسوخ دارد اینست که بآیات محکمه ایمان بیاورد و عمل کند و بآیات متشابهه ایمان آورد ولی از عمل بآنها توقف و خودداری نماید.تنها اشخاص منحرف القلب و کج فکری هستند که بآیات متشابهه بمنظور فریب دادن مردم و دست اندازی بتاویل عمل نموده از آنها پیروی میکنند.
پی نوشتها:
1-سوره هود آیه 1
2-سوره زمر آیه 23
3-سوره آل عمران آیه 7
منبع : قرآن در اسلام , طباطبائی ، سید محمد حسین