فضیلت روز عید غدیر (مفاتیح الجنان)
اعمال ماه ذی الحجه؛ روز هجدهم؛ روز عید غدیر و عید الله الأکبر و عید آل محمد علیهم السلام است و عظیم ترین اعیاد است و مبعوث نفرموده حق تعالى پیغمبرى را مگر آنکه عید کرده است این روز را و حرمت آن را دانسته است و نامش در آسمان روز عهد معهود است و نامش در زمین روز میثاق مأخوذ و جمع مشهود است و روایت است که از حضرت صادق علیه السلام پرسیدند که آیا مسلمانان را عیدى هست غیر از جمعه و اضحى و فطر فرمود بلى عیدى هست که از همه حرمتش بیشتر است راوى گفت کدام عید است فرمود که آن روزى است که نصب کرد حضرت رسول صلى الله علیه و آله امیر المؤمنین علیه السلام را به خلافت خود و فرمود که هر که من مولى و آقاى اویم پس على مولى و آقا و پیشواى او است و آن روز هیجدهم ذى الحجه است راوى گفت که چه کار در آن روز باید کرد فرمود که باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد و آل محمد علیهم السلام را یاد کنید و بر ایشان صلوات بفرستید
و وصیت کرد رسول خدا صلى الله علیه و آله امیر المؤمنین علیه السلام را که این روز را عید گرداند و هر پیغمبرى وصى خود را وصیت می کرد که این روز را عید گردانند و در حدیث ابن ابى نصر بزنطى است از حضرت رضا علیه السلام که فرمود اى پسر ابى نصر هر کجا که باشى سعى کن که روز غدیر نزد قبر مطهر حضرت امیر المؤمنین علیه السلام حاضر شوى بدرستى که خدا در این روز می آمرزد از هر مرد مؤمن و زن مؤمنه گناه شصت ساله ایشان را و در این روز آزاد می کند از آتش جهنم دو برابر آنچه آزاد کرده است در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر و یک درهم که در این روز به برادران مؤمن بدهى برابر است با هزار درهم که در اوقات دیگر بدهى و احسان کن در این روز به برادران مؤمن خود و شاد گردان هر مرد مؤمن و زن مؤمنه را به خدا قسم که اگر مردم فضیلت این روز را بدانند چنانکه باید هر آینه هر روز ده مرتبه ملائکه با ایشان مصافحه کنند
فضیلت روز عید غدیر (بلدالامین)
یوم الغدیر و هو الثامن عشر من ذی الحجه؛
روز غدیر خم و آن روز هجدهم ماه ذی الحجه است؛
وَ رَوَى زِیَادُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ
زیاد بن محمد روایت کرده از امام صادق علیه السلام که گفت:
قُلْتُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ غَیْرُ یَوْمِ الْجُمُعَهِ وَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَى قَالَ نَعَمْ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقُلْتُ وَ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ فَقَالَ وَ مَا تَصْنَعُ بِذَلِکَ الْیَوْمِ وَ الْأَیَّامُ تَدُورُ وَ لَکِنَّهُ الثَّامِنَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ یَنْبَغِی لَکُمْ أَنْ تَتَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِالْبِرِّ وَ الصَّوْمِ وَ الصَّلَاهِ وَ صِلَهِ الرَّحِمِ وَ صِلَهِ الْإِخْوَانِ فَإِنَّ الْأَنْبِیَاءَ کَانُوا إِذْ أَقَامُوا أَوْصِیَاءَهُمْ فَعَلُوا ذَلِکَ وَ أَمَرُوا بِه
به امام صادق علیه السلام عرض کردم: برای مسلمانان، غیر از روز جمعه و عید فطر و قربان، عید دیگری نیز هست؟ فرمود: بله، روزی که پیامبر صلی الله علیه و آله، امیرالمومنین علیه السلام را (به امامت) منصوب کردند. پس گفتم: این کدام روز است؟ فرمود: چه‌کار دارى چه روزى بود، زیرا سال گردش می‌کند، همین قدر کافى است که بدانى روز هجدهم ذى حجه بود. بر شماست با نیکی کردن و روزه گرفتن و رفت و آمد با خویشاوندان و برادران ایمانی خود به خداوند نزدیک شوید و تقرب بجویید. زیرا پیامبران زمانى که جانشینان خود را نصب می کردند ، چنین می کردند و به آن توصیه می فرمودند.
فضیلت روز عید غدیر (مصباح المتهجد)
شهر ذی الحجه؛ یوم الثامن عشر و هو یوم الغدیر
ماه ذی الحجه؛ روز هجدهم و آن روز عید غدیر است
وَ رَوَى زِیَادُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ
زیاد بن محمد روایت شده که گفت
دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ غَیْرُ یَوْمِ الْجُمُعَهِ وَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَى قَالَ نَعَمْ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقُلْتُ وَ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ وَ مَا تَصْنَعُ بِذَلِکَ الْیَوْمِ وَ الْأَیَّامُ تَدُورُ وَ لَکِنَّهُ لِثَمَانِیَهَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ یَنْبَغِی لَکُمْ أَنْ تَتَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِالْبِرِّ وَ الصَّوْمِ وَ الصَّلَاهِ وَ صِلَهِ الرَّحِمِ وَ صِلَهِ الْإِخْوَانِ فَإِنَّ الْأَنْبِیَاءَ ع کَانُوا إِذَا أَقَامُوا أَوْصِیَاءَهُمْ فَعَلُوا ذَلِکَ وَ أَمَرُوا بِهِ
بر امام صادق علیه السلام وارد شدم پس پرسیدم: مسلمانان عید دیگرى به غیر از روز جمعه، عید قربان و عید فطر دارند؟ فرمود: بله، همان روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله امیر مومنان علیه اسلام را (به امامت) تعیین کرد و عرض کردم: آن روز، چه روزى [از هفته]بود؟ فرمود: چه‌کار دارى چه روزى بود، زیرا سال گردش می‌کند، همین قدر کافى است که بدانى روز هجدهم ذى حجه بود. بر شماست که در این روز به خدای تبارک و تعالی تقرب بجویید و نزدیک شوید با نیکی، روزه، نماز، صله با خویشاوندان و و دیدار برادران ایمانى به خدا نزدیک شوید ، زیرا پیامبران زمانى که جانشینان خود را نصب می کردند ، چنین می کردند و به آن توصیه می فرمودند .
وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
حسن بن راشد روایت کرده از امام صادق علیه السلام که گفت:
قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ غَیْرُ الْعِیدَیْنِ قَالَ نَعَمْ یَا حَسَنُ أَعْظَمُهَا وَ أَشْرَفُهَا قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ قَالَ یَوْمٌ نُصِبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِیهِ عَلَماً لِلنَّاسِ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیهِ قَالَ تَصُومُهُ یَا حَسَنُ وَ تُکْثِرُ الصَّلَاهَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِیهِ وَ تَتَبَرَّأُ إِلَى اللَّهِ مِمَّنْ ظَلَمَهُمْ فَإِنَّ الْأَنْبِیَاءَ کَانَتْ تَأْمُرُ الْأَوْصِیَاءَ بِالْیَوْمِ الَّذِی کَانَ یُقَامُ فِیهِ الْوَصِیُّ أَنْ یُتَّخَذَ عِیداً قَالَ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَامَهُ قَالَ صِیَامُ سِتِّینَ شَهْراً
فدایت گردم، برای مسلمانان عیدی غیر از عیدین (فطر و قربان) وجود دارد؟ فرمود: بله، ای حسن! بلکه بزرگ‌تر و برتر از آن دو. عرض کردم: چه روزى؟ فرمود: روزى که رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-امیر مؤمنان را به [امامت]مردم تعیین کرد و آنان را به ولایت او فرا خواند. عرض کردم: فدایت گردم در آن روز انجام چه عملى شایسته و مستحب است؟ فرمود: روزه‌دارى ای حسن و بسیار صلوات بر محمد و آل محمد فرستادن و برائت از دشمنانشان به سوی خدا، پس بدرستی که هر پیغمبرى وصى خود را وصیت می کرد که این روز را عید گردانند. عرض کردم: روزه داشتن آنچه پاداشى دارد؟ فرمود: به اندازه‌ى روزه‌ى 60 ماه براى او به شمار می‌آید.
وَ رَوَى دَاوُدُ بْنُ کَثِیرٍ الرَّقِّیُّ عَنْ أَبِی هَارُونَ عَمَّارِ بْنِ حَرِیزٍ الْعَبْدِیِّ قَالَ
داود بن کثیر رقی از ابی هارون عمار بن حریز عبدی روایت کرده که گفت:
دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی یَوْمِ الثَّامِنَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ فَوَجَدْتُهُ صَائِماً فَقَالَ لِی هَذَا یَوْمٌ عَظِیمٌ عَظَّمَ اللَّهُ حُرْمَتَهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ أَکْمَلَ لَهُمْ فِیهِ الدِّینَ وَ تَمَّمَ عَلَیْهِمُ النِّعْمَهَ وَ جَدَّدَ لَهُمْ مَا أَخَذَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ فَقِیلَ لَهُ مَا ثَوَابُ صَوْمِ هَذَا الْیَوْمِ قَالَ إِنَّهُ یَوْمُ عِیدٍ وَ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ وَ یَوْمُ صَوْمٍ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَى وَ إِنَّ صَوْمَهُ یَعْدِلُ سِتِّینَ شَهْراً مِنْ أَشْهُرِ الْحُرُمِ وَ مَنْ صَلَّى فِیهِ رَکْعَتَیْنِ أَیَّ وَقْتٍ شَاءَ وَ أَفْضَلُهُ قُرْبَ الزَّوَالِ وَ هِیَ السَّاعَهُ الَّتِی أُقِیمَ فِیهَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ بِغَدِیرِ خُمٍّ عَلَماً لِلنَّاسِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ کَانُوا قَرُبُوا مِنَ الْمَنْزِلِ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ فَمَنْ صَلَّى فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ یَسْجُدُ وَ یَقُولُ شُکْراً لِلَّهِ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ دَعَا بِعَقِبِ الصَّلَاهِ بِالدُّعَاءِ الَّذِی جَاءَ بِهِ
روز هجدهم ماه ذیحجه خدمت امام صادق (ع) رسیدم و آن حضرت را روزه یافتم . امام به من فرمود : امروز ، روز بزرگى است ، خداوند به آن عظمت داده و آن روز، دین مؤمنان را کامل ساخت و نعمت را بر آنان تمام نمود و عهد و پایمان قبلى را تجدید کرد .پس عرض کردم: ثواب روزه این روز چیست؟ فرمود: عید غدیر ، روز عید و خوشى و شادى است و روز روزه دارى به عنوان سپاس نعمت الهى است . و ثواب روزهاش برابر است با عبادت شصت ماه از ماههای حرام. و هر کس در این روز دو رکعت نماز بخواند هر وقت که بخواهد و افضل اوقات، نزدیک زوال خورشید است و آن ساعتی است که امیر مؤمنان در روز غدیر خم به [امامت]مردم تعیین شد و مردم به ولایت او فرا خوانده شدند. پس در این زمان، دو رکعت نماز بخوان سپس سجده کن و بگو: «شکرا لله» را صد مرتبه و بخوان بعد از نماز، به دعایی که خواهد آمد.
وَ رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی نَصْرٍ قَالَ
محمد بن ابی نصر روایت کرده که گفت:
کُنَّا عِنْدَ الرِّضَا ع وَ الْمَجْلِسُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ فَتَذَاکَرُوا یَوْمَ الْغَدِیرِ فَأَنْکَرَهُ بَعْضُ النَّاسِ فَقَالَ الرِّضَا ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ إِنَّ یَوْمَ الْغَدِیرِ فِی السَّمَاءِ أَشْهَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَى أَنْ قَالَ یَا ابْنَ أَبِی نَصْرٍ أَیْنَ مَا کُنْتَ فَاحْضُرْ یَوْمَ الْغَدِیرِ عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَغْفِرُ لِکُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ ذُنُوبَ سِتِّینَ سَنَهً وَ یُعْتِقُ مِنَ النَّارِ ضِعْفَ مَا أَعْتَقَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَ لَیْلَهِ الْفِطْرِ وَ لَدِرْهَمٌ فِیهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لِإِخْوَانِکَ الْعَارِفِینَ فَأَفْضِلْ عَلَى إِخْوَانِکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ سُرَّ فِیهِ کُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ ثُمَّ قَالَ یَا أَهْلَ الْکُوفَهِ لَقَدْ أُعْطِیتُمْ خَیْراً کَثِیراً وَ إِنَّکُمْ لَمِمَّنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ مَسْتَذَلُّونَ مَقْهُورُونَ مُمْتَحَنُونَ یُصَبُّ عَلَیْکُمُ الْبَلَاءُ صَبّاً ثُمَّ یَکْشِفُهُ کَاشِفُ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ وَ اللَّهِ لَوْ عَرَفَ النَّاسُ فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ بِحَقِیقَتِهِ لَصَافَحَتْهُمُ الْمَلَائِکَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ لَوْ لَا أَنِّی أَکْرَهُ التَّطْوِیلَ لَذَکَرْتُ فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ وَ مَا أَعْطَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَنْ عَرَفَهُ مَا لَا یُحْصَى بِعَدَد
روزى، در حالى که در محضر امام رضا-علیه السّلام-بودیم و مجلس پر از افراد بود، اهل مجلس درباره‌ى روز غدیر به بحث و مذاکره پرداختند و برخى فضایل آن را انکار کردند. امام رضا -علیه السّلام-به نقل از پدر بزرگوارش از جدّ بزرگوار خود-علیهم السّلام-فرمود: روز غدیر در آسمان مشهورتر و شناخته‌شده‌تر از زمین است. تا آنجا که فرمود : ای فرزند ابی‌نصر، هر جا که باشی، روز غدیر نزد [بارگاه] امیرالمؤمنین(علیه السلام) حضور یاب ، زیرا که خدای تعالی [ در آن روز ] گناه شصت سال مرد و زن مؤمن و مسلمان را می‌آمرزد و دو برابر آنچه را که در ماه رمضان و شب قدر و شب [عید] فطر [از عذاب دوزخ] رهایی بخشیده [از عذاب] می‌رهاند. هر دِرهم که در آن روز به برادران آگاهت [به مقام امیرالمؤمنین(علیه السلام)] ببخشی برابر با هزار درهم است. پس در این روز بر برادرانت نیکی و احسان کن و هر مرد و زن مؤمنی را [تا می‌توانی] شادمان ساز.سپس فرمود: ای اهل کوفه خیر فراوانى به شما عطا شده است. شما از کسانى هستید که خداوند دل آنان را براى پذیرش ایمان گشوده است، ولى مردم شما را خوار شمرده و بر شما غلبه می‌کنند و بلاى فراوان بر شما فرو می‌بارد، آن‌گاه خداوند که برطرف‌کننده‌ى اندوه بزرگ است، آن را برطرف می‌کند. به خدا سوگند که اگر مردم فضیلت این روز را به حقیقت آن می‌دانستند ، هر آینه فرشتگان هر روز ده مرتبه با ایشان مصافحه می‌کردند و اگر بیم آن نداشتم که سخن به درازا کشد، از فضیلت این روز [سخن می‌گفتم] و از آنچه که خدای صاحب عزت و جلال به کسی که [حق] آن را بشناسد بخشیده است ، بدان گونه یاد می‌کردم که به شماره نیاید.
فضیلت روز عید غدیر (زاد المعاد)
اعمال ماه ذی الحجه؛ و عید غدیر، هجدهم این ماه است و عظیم‌ترین اعیاد است و احادیث از طرق عامّه و خاصّه در فضیلت این روز و اعمال آن زیاده از حدّ و احصاست و در این مقام به چند حدیث اکتفا می‌نمایم.
به سند معتبر از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول است که چون روز قیامت شود چهار روز را به نزد عرش الهى آوردند با زینت تمام، مانند عروسى که او را به خانۀ داماد برند: روز عید اضحى و روز عید فطر و روز جمعه و روز عید غدیر. و روز غدیر در میان آنها مانند ماه باشد در میان ستارگان و آن روزى است که حق تعالى ابراهیم خلیل علیه السّلام را از آتش نجات داد و این روز را روزه داشت براى شکر حق تعالى و آن روزى است که خدا در آن روز کامل گردانید دین را به آنکه حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام را نصب کرد به خلافت و فضیلت او را و وصىّ بودن او را ظاهر گردانید بر مردم، پس روزه داشت این روز را و این روز کامل شدن دین است و روزى است که بینى شیطان بر خاک مالیده شده است و روزى است که اعمال شیعیان و دوستان آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله در این مقبول می‌شود و این روزى است که حق تعالى عمل‌هاى مخالفان و سنّیان را باطل می‌گرداند مانند ذرّه‌ها که در میان هوا پراکنده می‌شود و این روزى است که خداى تعالى امر می‌کند جبرئیل را که نصب کند کرسى کرامت خدا را در برابر بیت المعمور و جبرئیل بر آن کرسى بالا می‌رود و ملائکه از جمیع آسمان‌ها نزد او جمع می‌شوند و ثنا بر محمّد و آل محمّد و استغفار می‌کنند براى شیعیان امیر المؤمنین و ائمّۀ طاهرین علیه السّلام و دوستان ایشان از فرزندان آدم و این روزى است که امر می‌کند حق تعالى ملائکۀ نویسندگان اعمال را که قلم بردارند از محبّان اهل بیت و شیعیان ایشان تا سه روز بعد از روز غدیر و ننویسند هیچ خطا و گناه ایشان را براى کرامت محمّد و على و ائمّۀ-صلوات اللّه علیهم-و این روزى است که خدا مخصوص محمّد و آل محمّد و شیعیان ایشان گردانیده و این روزى است که خدا زیاد می‌گرداند مال کسى را که عبادت خدا کند در این روز و توسعه دهد روزى را بر عیال خود و برادران مؤمن خود و او را آزاد می‌گرداند از آتش جهنّم و این روزى است که خدا سعى شیعیان را شکر می‌کند یعنى مزد می‌دهد و گناه ایشان را می‌آمرزد و عمل ایشان را قبول می‌کند و این روزى است که خدا غم‌هاى شیعیان را زایل می‌گرداند و گناهان ایشان را کم می‌کند و روز بخشش است و روز عطیّه است و روز پهن کردن علم است و روز بشارت است و روز عید بزرگ است و روزى است که دعاها در آن مستجاب می‌گردد و روز موقف بزرگ است و روز پوشیدن جامه‌هاى نیکوست و روز بخشیدن گناهان شیعیان امیر المؤمنین علیه السّلام است و روزى است که بسیار صلوات باید فرستاد بر محمّد و آل محمّد و روز خوشنودى است و روز عید اهل بیت محمّد است و روز قبول شدن اعمال است و روز طلب زیادتى ثواب است و روز استراحت مؤمنان است و روز سوداگرى ایشان است و روز دوستى کردن شیعیان است با یکدیگر و روز رسیدن به رحمت خداست و روز ترک کبایر گناهان است و روز عبادت است و روز افطار فرمودن روزه‌داران است.
و در روز غدیر حق تعالى عرض کرد ولایت و محبّت و امامت ما اهل بیت را بر اهل آسمان‌هاى هفتگانه، پس پیشى گرفتند به اقرار به آن اهل آسمان هفتم پس زینت داد او را به عرش پس بعد از آن سبقت گرفتند اهل آسمان چهارم پس زینت داد آن را به بیت المعمور پس سبقت گرفتند به با اقرار به ما اهل آسمان اوّل پس او را زینت بخشید به ستارگان، پس حق تعالى عرض کرد ولایت ما را بر زمین‌ها پس پیشى گرفت به اقرار به آن مکّۀ معظّمه، پس زینت داد آن را به کعبه، پس پیشى گرفت به اقرار به آن مدینۀ طیّبه پس زینت داد آن را به محمّد مصطفى صلّى اللّه علیه و آله پس سبقت گرفت به سوى آن شهر کوفه، پس زینت داد و آن را به قبر حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام، پس عرض کرد ولایت ما را بر کوه‌ها، پس اوّل کوهى که اقرار کرد سه کوه بود کوه عقیق و کوه فیروزه و کوه یاقوت و به این سبب این جواهر در آنها به هم رسید، پس کوه‌هاى دیگر سبقت گرفتند و به این سبب معدن طلا و نقره و سایر معدن‌ها گردیدند و هریک که اقرار نکرد معدن هیچ‌چیز نگردید و باز در روز غدیر عرض کرد ولایت ما را بر آب‌ها، هرچه قبول کرد شیرین شد و هرچه قبول نکرد شور و تلخ شد.
پس عرض کرد ولایت ما را بر مرغان، هرمرغ که قبول کرد سخن‌گو و خوش‌آواز گردید و هریک که قبول نکرد لال و بد آواز گردید.
مثل مؤمنان در قبول کردن ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام در روز غدیر مانند، مثل ملائکه است در قبول کردن سجدۀ آدم علیه السّلام و مثل آنها که قبول ولایت آن حضرت نکردند در روز غدیر، مانند مثل شیطان است در قبول نکردن سجدۀ آدم.
و در روز غدیر این آیه نازل شد:
اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلاٰمَ دِیناً. [1]
یعنى امروز کامل گردانیدم از براى شما دین شما را و تمام گردانیدم بر شما نعمت خود را و پسندیدم اسلام را دین شما.
پس حضرت فرمود که: نفرستاده است خدا پیغمبرى را مگر آنکه وصىّ و خلیفۀ خود را در این روز نصب کرده است. [2]
و کلینى به سند معتبر روایت کرده است که از حضرت صادق علیه السّلام پرسیدند که آیا مسلمانان را عیدى هست غیر جمعه و اضحى و فطر؟ فرمود: بلى، عیدى هست که از همه حرمتش بیشتر است. راوى گفت: کدام عید است؟ فرمود که آن روزى است که نصب کرد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله امیر المؤمنین علیه السّلام را به خلافت خود و فرمود که هرکه من مولا و آقاى اویم على مولا و آقا و پیشواى اوست و آن روز هیجدهم ذى الحجه است. راوى گفت: چه کار در آن روز باید کرد؟ فرمود که باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمّد و آل محمّد صلّى اللّه را یاد کنید و بر ایشان صلوات بفرستید، و وصیّت می‌کرد که این روز را عید گردانید و هرپیغمبرى وصى خود را وصیت می‌کرد که این روز را عید گرداند.
و به سند معتبر از ابن ابى نصر منقول است که گفت: روزى در خدمت حضرت امام رضا علیه السّلام بودم و جماعتى بسیار حاضر بودند، پس فضیلت روز غدیر مذکور شد و بعضى از حاضران انکار کردند، حضرت فرمود که پدرم از پدرانش روایت کرد که روز غدیر در آسمان مشهورتر است از زمین و به درستى که خدا را در فردوس اعلى قصرى هست که یک خشت آن از طلا و یک خشت آن از نقره و در آن قصر صد هزار قبّه است از یاقوت سرخ و صد هزار خیمه است از یاقوت سبز و خاکش از مشک و عنبر است و در آن چهار نهر است: نهرى از شراب و نهرى از آب و نهرى از شیر و نهرى از عسل و در دور آن درختان هست از انواع میوه‌ها و بر آن درختان مرغان خوش‌الحان هستند بدن‌هاى آنها از مروارید است و بال‌هاى آنها از یاقوت و به انواع نغم‌ها خوانندگى می‌کنند. چون روز عید غدیر می‌شود در آن قصر حاضر می‌شوند جمیع اهل آسمان‌ها و تسبیح و تقدیس و تهلیل حق تعالى می‌کنند و آن مرغان پرواز می‌کنند و در میان آب فرومی‌روند و بر آن مشک و عنبر می‌غلطند و چون ملائکه جمع شدند پرواز می‌کنند و مشک و عنبر بر سر ایشان می‌افشانند و در این روز، نثار حضرت فاطمه-صلوات اللّه علیها-را که در شب زفاف آن حضرت سدره المنتهى و درخت طوبى نثار کردند براى یکدیگر به هدیه می‌فرستند و چون آخر این روز می‌شود، ندا از جانب ربّ اعلى به ایشان می‌رسد که برگردید به سوى درجه‌ها و مرتبه‌هاى خود، پس به تحقیق که ایمن گردیدید از گناه و خطا و لغزش تا مثل این روز از سال آینده براى کرامت محمّد و على صلوات اللّه علیهما.
پس حضرت فرمود اى پسر ابى نصر! هرجا که باشى سعى کن که نزد قبر مطهّر حضرت امیر المؤمنین حاضر شوى، به درستى که خدا در این روز می‌آمرزد از هر مرد مؤمن و زن مؤمنه گناه شصت سالۀ ایشان را و در این روز آزاد می‌کند از آتش جهنّم دو برابر آنچه آزاد کرده است در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر و یک درهم که در این روز به برادران مؤمن بدهى برابر است با هزار درهم که در اوقات دیگر بدهى و احسان کن در این روز به برادران مؤمن خود، و شاد گردان هرمرد مؤمن و زن مؤمنه را. به خدا سوگند! که اگر مردم فضیلت این روز را بدانند چنان‌چه باید، هرآینه هرروز ده مرتبه ملائکه با ایشان مصافحه کنند.[3]
[1] ) سوره مائده، آیه 3.
[2] ) رواه فی الإقبال، ص 777.
[3] ) إقبال الأعمال، ص 784.
فضیلت روز عید غدیر (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ هذا مبدأ ذکر الأعمال الأشهر الثلاثه أعنی شوال و ذی قعده و ذی حجه من کتاب الإقبال، الباب الخامس فیما نذکره مما یختص بعید الغدیر فی لیلته و یومه من صلاه و دعاء و شرف ذلک الیوم و فضل صومه، فصل فیما نذکره من فضل عید الغدیر عند أهل العقول من طریق المنقول
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب پنجم، اعمالی که متعلق به شب عید غدیر و روز آن است از نماز و دعا و شرافت این شب و فضیلت روزه گرفتن در عید غدیر، فصل دوازدهم: فضیلت روزه روز عید غدیر به نقل از کتاب «النشر و الطیّ»
رَوَاهُ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ
نویسنده کتاب «النشر و الطىّ» نقل کرده است: «امام رضا-علیه السّلام-فرمود:
إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ زُفَّتْ أَرْبَعَهُ أَیَّامٍ إِلَى اللَّهِ کَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى خِدْرِهَا
آن‌گاه که روز قیامت فرا می‌رسد، چهار روز همانند بردن عروس به سوى حجله، به درگاه الهى برده می‌شوند.
قِیلَ مَا هَذِهِ الْأَیَّامُ قَالَ یَوْمُ الْأَضْحَى وَ یَوْمُ الْفِطْرِ وَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَ یَوْمُ الْغَدِیرِ
عرض شد: این روزها کدام‌اند؟ فرمود: روز عید قربان، روز عید فطر، روز جمعه و روز عید غدیر
وَ إِنَّ یَوْمَ الْغَدِیرِ بَیْنَ الْأَضْحَى وَ الْفِطْرِ وَ الْجُمُعَهِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ الْکَوَاکِبِ
و به راستى که عید غدیر در مقایسه با عید قربان، فطر و جمعه همانند ماه در میان ستارگان می‌درخشد.
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی نَجَا فِیهِ إِبْرَاهِیمُ الْخَلِیلُ مِنَ النَّارِ فَصَامَهُ شُکْراً لِلَّهِ
روز غدیر همان روزى است که خداوند ابراهیم خلیل را از آتش نجات داد و آن حضرت آن روز را براى سپاسگزارى از خدا، روزه گرفت
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَکْمَلَ اللَّهُ بِهِ الدِّینَ فِی إِقَامَهِ النَّبِیِّ ع عَلِیّاً أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَماً وَ أَبَانَ فَضِیلَتَهُ وَ وِصَاءَتَهُ فَصَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ
و همان روزى است که خداوند دین خود را-به واسطه‌ى تعیین پیامبر، امیر مؤمنان على-علیهما السّلام-را به عنوان جانشین خود-کامل گردانید و فضیلت و جانشینى او را تبیین کرد و آن حضرت این روز را روزه گرفت.
وَ إِنَّهُ لَیَوْمُ الْکَمَالِ وَ یَوْمُ مَرْغَمَهِ الشَّیْطَانِ وَ یَوْمُ تُقْبَلُ أَعْمَالُ الشِّیعَهِ وَ مُحِبِّی آلِ مُحَمَّدٍ
روز غدیر، روز کمال و روز به خاک مالیده شدن شیطان و روزى است که اعمال شیعیان و دوستداران خاندان حضرت محمد-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-مورد پذیرش قرار می‌گیرند
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَکْمَلَ اللَّهُ الدِّینَ یَعْمَدُ اللَّهُ فِیهِ إِلَى مَا عَمِلَهُ الْمُخَالِفُونَ فَیَجْعَلُهُ (هَباءً مَنْثُوراً)[1]
و همان روزى است که خداوند به اعمال مخالفان روى آورده و آن را همانند گرد پراکنده، نابود می‌کند
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَأْمُرُ جَبْرَئِیلَ ع أَنْ یَنْصِبَ کُرْسِیَّ کَرَامَهِ اللَّهِ بِإِزَاءِ بَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ یَصْعَدُهُ جَبْرَئِیلُ ع
و همان روزى است که خداوند به حضرت جبرئیل -علیه السّلام-دستور داد که تخت کرامت الهى را در مقابل بیت المعمور بگذارد و در این روز جبرئیل-علیه السّلام-آن را بلند می‌کند
وَ تَجْتَمِعُ إِلَیْهِ الْمَلَائِکَهُ مِنْ جَمِیعِ السَّمَاوَاتِ وَ یُثْنُونَ عَلَى مُحَمَّدٍ
و همه‌ى فرشتگان از همه‌ى آسمان‌ها به سوى آن گرد می‌آیند و حضرت محمد-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-را ستوده
وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِشِیعَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ ع وَ مُحِبِّیهِمْ مِنْ وُلْدِ آدَمَ ع
و براى شیعیان امیر مؤمنان و دیگر ائمه-علیهم السّلام-و دوستداران آنان از فرزندان آدم-علیه السّلام-، طلب آمرزش می‌کنند
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَأْمُرُ اللَّهُ فِیهِ الْکِرَامَ الْکَاتِبِینَ أَنْ یَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنْ مُحِبِّی أَهْلِ الْبَیْتِ
و همان روزى است که خداوند به فرشتگان گرامی که اعمال بندگان را می‌نویسند، دستور می‌دهد که تا سه روز بعد از عید غدیر دست از نوشتن گناهان دوستداران و شیعیان اهل بیت بردارند
وَ شِیعَتِهِمْ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ مِنْ یَوْمِ الْغَدِیرِ وَ لَا یَکْتُبُونَ عَلَیْهِمْ شَیْئاً مِنْ خَطَایَاهُمْ کَرَامَهً لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ الْأَئِمَّهِ
و به خاطر کرامت محمد و على و امامان دیگر -علیهم السّلام-، هیچ‌یک از خطاهاى آنان را ننویسند. و همان روزى است که خداوند آن را ویژه‌ى محمد و آل محمد و نزدیکان آنان قرار داده است
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی جَعَلَهُ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [عَلِیٍ] وَ ذَوِی رَحْمَتِهِ
و همان روزى است که خداوند منزلت هرکس را که در آن به عبادت بپردازد
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَزِیدُ اللَّهُ فِی حَالِ مَنْ عَبَدَ فِیهِ وَ وَسَّعَ عَلَى عِیَالِهِ وَ نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ یُعْتِقُهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ
و بر اهل خانواده و خویشتن و برادرانش توسعه دهد، بالا برده و او را از آتش جهنم نجات می‌بخشد
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَجْعَلُ اللَّهِ فِیهِ سَعْیَ الشِّیعَهِ مَشْکُوراً وَ ذَنْبَهُمُ مَغْفُوراً وَ عَمَلَهُمْ مَقْبُولًا
و همان روزى است که خداوند از تلاش شیعیان در آن روز سپاسگزارى نموده و گناهانشان را بخشیده و اعمالشان را می‌پذیرد.
وَ هُوَ یَوْمُ تَنْفِیسِ الْکَرْبِ وَ یَوْمُ تَحْطِیطِ الْوِزْرِ وَ یَوْمُ الْحَبَاءِ وَ الْعَطِیَّهِ وَ یَوْمُ نَشْرِ الْعِلْمِ وَ یَوْمُ الْبِشَارَهِ وَ الْعِیدِ الْأَکْبَرِ
روز غدیر، روز زدودن اندوه و ریختن بار گناه، روز پاداش و عطا، روز گسترش دانش، روز بشارت و بزرگ‌ترین عید و روزى است که دعا در آن مستجاب می‌گردد.
وَ یَوْمُ یُسْتَجَابُ فِیهِ الدُّعَاءُ وَ یَوْمُ الْمَوْقِفِ الْعَظِیمِ وَ یَوْمُ لُبْسِ الثِّیَابِ وَ نَزْعِ السَّوَادِ وَ یَوْمُ الشَّرْطِ الْمَشْرُوطِ
روز غدیر، روز جایگاه عظیم، روز پوشیدن جامه [هاى زیبا]و برکندن جامه‌هاى سیاه و روزى است که [ولایت]در آن شرط شد.
وَ یَوْمُ نَفْیِ الْغُمُومِ [الْهُمُومِ] وَ یَوْمُ الصَّفْحِ عَنْ مُذْنِبِی شِیعَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ هُوَ یَوْمُ السُّبْقَهِ وَ یَوْمُ إِکْثَارِ الصَّلَاهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
روز غدیر، روز برطرف شدن اندوه‌ها و چشم‌پوشى از شیعیان گناه کار امیر مؤمنان-علیه السّلام-، روز پیشتازى و روزى است که در آن باید بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستاد.
وَ یَوْمُ الرِّضَا وَ یَوْمُ عِیدِ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ یَوْمُ قَبُولِ الْأَعْمَالِ وَ یَوْمُ طَلَبِ الزِّیَادَهِ
روز غدیر، روز خشنودى، روز عید اهل بیت محمد، روز قبولى اعمال، روز زیاده‌خواهى [از خداوند]،
وَ یَوْمُ اسْتِرَاحَهِ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَوْمُ الْمُتَاجَرَهِ وَ یَوْمُ التَّوَدُّدِ وَ یَوْمُ الْوُصُولِ إِلَى رَحْمَهِ اللَّهِ
روز استراحت مؤمنان، روز معامله و دوستى و نیل به رحمت الهى،
وَ یَوْمُ التَّزْکِیَهِ وَ یَوْمُ تَرْکِ الْکَبَائِرِ وَ الذُّنُوبِ وَ یَوْمُ الْعِبَادَهِ وَ یَوْمُ تَفْطِیرِ الصَّائِمِینَ
روز تزکیه و خودسازى، روز ترک گناهان به ویژه گناهان کبیره و روز عبادت و افطارى دادن به روزه‌داران است؛
فَمَنْ فَطَّرَ فِیهِ صَائِماً مُؤْمِناً کَانَ کَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً إِلَى أَنْ عَدَّ عَشْراً
زیرا هرکس در این روز به روزه‌دار مؤمنى افطارى دهد، همانند آن است که «فئام فئام» نفر را افطارى داده باشد. تا این‌که ده «فئام» را برشمرد.
ثُمَّ قَالَ أَ وَ تَدْرِی مَا الْفِئَامُ قَالَ لَا قَالَ مِائَهُ أَلْفٍ
سپس فرمود: آیا می‌دانید «فئام» یعنى چه؟ عرض شد: خیر. فرمود: یعنى صد هزار نفر.[2]
وَ هُوَ یَوْمُ التَّهْنِیَهِ یُهَنِّی بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَإِذَا لَقِیَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ یَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوَلَایَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ ع
هم چنین روز غدیر، روز تهنیت و تبریک گفتن شما به یکدیگر است. بنابراین، هرگاه مؤمنى در این روز با برادر مؤمن خود برخورد کرد، بگوید: ستایش خدا را که ما را از چنگ زنندگان به ولایت امیر مؤمنان و دیگر امامان-علیهم السّلام-قرار داد.
وَ هُوَ یَوْمُ التَّبَسُّمِ فِی وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ فَمَنْ تَبَسَّمَ فِی وَجْهِ أَخِیهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ بِالرَّحْمَهِ
نیز امروز، روز تبسّم در برخورد با مؤمنان است. بنابراین، هرکس در روز غدیر هنگام برخورد با برادر مؤمن خود به روى او تبسّم کند، خداوند در روز قیامت با نظر رحمت به او می‌نگرد
وَ قَضَى لَهُ أَلْفَ حَاجَهٍ وَ بَنَى لَهُ قَصْراً فِی الْجَنَّهِ مِنْ دُرَّهٍ بَیْضَاءَ وَ نَضَّرَ وَجْهَهُ وَ هُوَ یَوْمُ الزِّینَهِ
و هزار حاجت او را برآورده می‌کند و قصرى از مروارید سپید در بهشت براى او بنا می‌نهد و روى او را برافروخته و زیبا می‌گرداند و روز غدیر، روز آرایش است.
فَمَنْ تَزَیَّنَ لِیَوْمِ الْغَدِیرِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ کُلَّ خَطِیئَهٍ عَمِلَهَا صَغِیرَهً أَوْ کَبِیرَهً وَ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِ مَلَائِکَهً یَکْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ
بنابراین، هرکس براى روز غدیر خود را بیاراید، خداوند همه‌ى خطاهاى او-اعم از کوچک و بزرگ-را می‌آمرزد و فرشتگانى را به سوى او گسیل می‌دارد که تا روز عید غدیر سال آینده اعمال نیک فراوان براى او بنویسند
وَ یَرْفَعُونَ لَهُ الدَّرَجَاتِ إِلَى قَابِلِ مِثْلِ ذَلِکَ الْیَوْمِ فَإِنْ مَاتَ مَاتَ شَهِیداً وَ إِنْ عَاشَ عَاشَ سَعِیداً
و درجات او را بالا می‌برند، به طورى که اگر بمیرد، شهید و اگر زنده بماند، نیکبخت به شمار می‌آید
وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً کَانَ کَمَنْ أَطْعَمَ جَمِیعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ
و هرکس در این روز مؤمنى را اطعام کند، مانند آن است که همه‌ى پیامبران و صدیقان را روزى داده باشد
وَ مَنْ زَارَ فِیهِ مُؤْمِناً أَدْخَلَ اللَّهُ قَبْرَهُ سَبْعِینَ نُوراً وَ وَسَّعَ فِی قَبْرِهِ وَ یَزُورُ قَبْرَهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ یُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّهِ
و هرکس به دیدار مؤمنى برود، خداوند در قبر او هفتاد نور وارد می‌کند و نیز قبر او را توسعه می‌دهد و در هر روز هفتاد هزار فرشته در قبر به دیدار او آمده و به او بشارت بهشت را می‌دهند.
وَ فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ عَرَضَ اللَّهُ الْوَلَایَهَ عَلَى أَهْلِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ فَتَسْبِقُ إِلَیْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ السَّابِعَهِ فَزَیَّنَ بِهَا الْعَرْشَ
در روز غدیر بود که خداوند، ولایت خود را بر همه‌ى اهل آسمان‌هاى هفتگانه عرضه کرد و اهل آسمان هفتم به پذیرش آن از همه پیشى گرفتند و در اثر آن، عرش بدان آراسته شد،
ثُمَّ سَبَقَ إِلَیْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ الرَّابِعَهِ فَزَیَّنَهَا بِالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ سَبَقَ إِلَیْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَزَیَّنَهَا بِالْکَوَاکِبِ
آن‌گاه اهل آسمان زیرین به پذیرش آن شتافتند و در اثر آن به ستارگان آراسته شد، سپس ولایت بر زمین‌ها عرضه گردید و «مکه» به پذیرش آن شتافت و در اثر آن به «کعبه» آراسته شد،
ثُمَّ عَرَضَهَا عَلَى الْأَرَضِینَ فَسَبَقَتْ مَکَّهُ فَزَیَّنَهَا بِالْکَعْبَهِ ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَیْهَا الْمَدِینَهُ فَزَیَّنَهَا بِالْمُصْطَفَى مُحَمَّدٍ ص
سپس «مدینه» به پذیرش آن شتافت و در اثر آن به وجود محمد مصطفى-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-آراسته شد، سپس «کوفه» به پذیرش آن شتافت
ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَیْهَا الْکُوفَهُ فَزَیَّنَهَا بِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ عَرَضَهَا عَلَى الْجِبَالِ فَأَوَّلُ جَبَلٍ أَقَرَّ بِذَلِکَ ثَلَاثَهُ أَجْبُلٍ [أَجْبَالٍ] الْعَقِیقُ وَ جَبَلُ الْفَیْرُوزَجِ وَ جَبَلُ الْیَاقُوتِ
و در اثر آن به وجود امیر مؤمنان-علیه السّلام-آراسته شد. بعد ولایت بر کوه‌ها عرضه شد و اولین کوه‌هایى که بدان اقرار کردند، سه کوه بودند: کوه عقیق، کوه فیروزه و کوه یاقوت،
فَصَارَتْ هَذِهِ الْجِبَالُ جِبَالَهُنَّ وَ أَفْضَلَ الْجَوَاهِرِ ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَیْهَا جِبَالٌ أُخَرُ
که در اثر اعتراف به آن، کوه‌هاى این جواهرات و این جواهرات، بهترین جواهرات گردیدند، سپس کوه‌هاى دیگر به پذیرش آن شتافتند
فَصَارَتْ مَعَادِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهِ وَ مَا لَمْ یُقِرَّ بِذَلِکَ وَ لَمْ یَقْبَلْ صَارَتْ لَا تُنْبِتُ شَیْئاً وَ عَرَضَتْ
و در اثر آن معدن طلا و نقره گردیدند و هر کوهى که بدان اعتراف نکرد و آن را نپذیرفت، بى‌حاصل گردید.
فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ عَلَى الْمِیَاهِ فَمَا قَبِلَ مِنْهَا صَارَ عَذْباً وَ مَا أَنْکَرَ صَارَ مِلْحاً أُجَاجاً
نیز در این روز بود که ولایت بر آب‌ها عرضه شد و هر آبى که آن را پذیرفت، شیرین گردید و هر آبى که انکار کرد، شور و تلخ گردید
وَ عَرَضَهَا فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ عَلَى النَّبَاتِ فَمَا قَبِلَهُ صَارَ حُلْواً طَیِّباً وَ مَا لَمْ یَقْبَلْ صَارَ مُرّاً
و نیز بر گیاهان عرضه شد و هر گیاهى که آن را پذیرفت، شیرین و گوارا گردید و هر گیاه نپذیرفت، تلخ گردید،
ثُمَّ عَرَضَهَا فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ عَلَى الطَّیْرِ فَمَا قَبِلَهَا صَارَ فَصِیحاً مُصَوِّتاً وَ مَا أَنْکَرَهَا صَارَ أَخْرَسَ
سپس بر پرندگان عرضه گردید و هر پرنده‌اى که آن را پذیرفت، صدایش بلند و رسا گردید و هر پرنده‌اى که آن را انکار کرد، لال و ناگویا گردید.
مِثْلَ اللَّکَنِ وَ مَثَلُ الْمُؤْمِنِینَ فِی قَبُولِهِمْ وَلَاءَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فِی یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ کَمَثَلِ الْمَلَائِکَهِ فِی سُجُودِهِمْ لِآدَمَ
مثل مؤمنان در پذیرش ولایت امیر مؤمنان در روز غدیر خم، همانند ماجراى سجده‌ى فرشتگان در برابر حضرت آدم-علیه السّلام-بود،
وَ مَثَلُ مَنْ أَبَى وَلَایَهَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ مَثَلُ إِبْلِیسَ وَ فِی هَذَا الْیَوْمِ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ (الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ)[3]
چنانکه مثل انکار ولایت امیر مؤمنان در روز غدیر همانند انکار ابلیس بود و در این روز بود که آیه امروز دین شما را کامل کردم، نازل شد.
وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً إِلَّا وَ کَانَ یَوْمُ بَعْثِهِ مِثْلَ یَوْمِ الْغَدِیرِ عِنْدَهُ
خداوند هیچ پیامبرى را مبعوث نکرده مگر آنکه روز بعثت او در نزد او همانند روز غدیر بوده است
وَ عَرَفَ حُرْمَتَهُ إِذْ نَصَبَ لِأُمَّتِهِ وَصِیّاً وَ خَلِیفَهً مِنْ بَعْدِهِ فِی ذَلِکَ الْیَوْم
و حرمت آن را شناسانده است، زیرا که وصىّ و جانشین بعد از آن پیامبر را در آن روز براى امت او تعیین کرده است.
فصل فیما نذکره أیضا من فضل یوم الغدیر بروایه جماعه من ذوی الفضل الکثیر و هی قطره من بحر غزیر
فصل سیزدهم در این بخش، فضیلت روز غدیر را به روایت گروهى از راویان بسیار بزرگوار نقل می‌کنیم و پیشتر یادآور می‌شویم که این روایات، یک قطره از دریاى بى‌کران احادیث مربوط به غدیر است.
فَمِنْ هَؤُلَاءِ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنِیُّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ
«محمد بن یعقوب کلینى» به سند خود از «عبد الرحمن بن سالم» از پدرش نقل کرده است:
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ غَیْرُ یَوْمِ الْجُمُعَهِ وَ الْأَضْحَى وَ الْفِطْرِ قَالَ نَعَمْ أَعْظَمُهَا حُرْمَهً قُلْتُ وَ أَیُّ عِیدٍ هُوَ جُعِلْتُ فِدَاکَ
از امام صادق-علیه السّلام-پرسیدم: آیا مسلمانان عید دیگرى به غیر از روز جمعه، عید قربان و عید فطر دارند؟ فرمود: بله، عیدى که عظمت آن از همه‌ى عیدها بیشتر است.
قَالَ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ قَالَ وَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ قُلْتُ وَ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ
عرض کردم: کدام عید؟ فدایت گردم! فرمود: همان روزى که رسول خدا -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-امیر مؤمنان-علیه السّلام-را [به امامت]تعیین کرد و فرمود: هرکس من مولاى اویم، على مولاى او است. عرض کردم: آن روز، چه روزى [از هفته]بود؟
قَالَ مَا تَصْنَعُ بِالْیَوْمِ إِنَّ السَّنَهَ تَدُورُ وَ لَکِنَّهُ یَوْمُ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ فَقُلْتُ وَ مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَفْعَلَ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ
فرمود: چه‌کار دارى چه روزى بود، زیرا سال گردش می‌کند، همین قدر کافى است که بدانى روز هجدهم ذى حجه بود. عرض کردم: در آن روز انجام چه عملى شایسته است؟
قَالَ تَذْکُرُونَ فِیهِ الصِّیَامَ وَ الْعِبَادَهَ وَ الذِّکْرَ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ أَوْصَى رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
فرمود: با روزه‌دارى و عبادت و یاد محمد و آل محمد-صلّى اللّه علیهم-خدا را یاد کنید و رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-به امیر مؤمنان دستور داد
أَنْ یَتَّخِذَ ذَلِکَ الْیَوْمَ عِیداً وَ کَذَلِکَ کَانَتِ الْأَنْبِیَاءُ تَفْعَلُ کَانُوا یُوصُونَ أَوْصِیَاءَهُمْ بِذَلِکَ فَیَتَّخِذُونَهُ عِیداً
که این روز را عید بگیرد و پیامبران نیز چنین عمل می‌کردند، یعنى سفارش می‌کردند که آن روز را عید بگیرند و آنان چنین عمل می‌کردند.[4]
[1]) سوره فرقان، آیه 23
[2]) از این روایت معلوم می‌شود مقصود از روایت گذشته که «فئام» را به 200/000 نفر تفسیر کرده است. توضیح «فئام فئام» یعنى 2 «فئام» است. بنابراین، روایت متن با حدیث گذشته هیچ‌گونه مخالفتى ندارد
[3]) سوره المائده، آیه 3
[4]) کافی، ج4، ص 149.