ذبح اسلامی یا ذبیحه یا ذبح حلال به مجموعه دستورهایی گفته میشود که در دین اسلام برای طرز ذبح و آماده‌سازی و پخت انواع غذا توصیه شده است.
بعضی از کشورهای غربی و غیر اسلامی، مخالف ذبح اسلامی هستند و چنین شیوه‌ای را برای کشتن حیوانات، عذاب دهنده می‌دانند امّا برخی دیگر معتقدند که اگر حیوانی به درستی ذبح شود، پس از چند ثانیه در حالتی از خماری فرو می‌رود و دست و پا زدنش تنها ناشی از واکنشهای عصبی است.
این در حالی است که قطع نخاع حیوان در هنگام ذبح، شلیک گلوله به مغز او و یا وارد آوردن شوک الکتریکی به بدنش، (که در بیشتر کشورهای غیر اسلامی انجام میشود) موجب قطع ضربان قلب میشود. در این صورت، مقداری قابل توجّه از خون در رگها و موی‌رگ‌ها باقی می‌ماند که فساد پذیری گوشت را بالا میبرد. در بسیاری از منابع اسلامی، به مواردی مانند خوشرفتاری با حیوانات، تیز بودن چاقو، سرعت عمل در ذبح و… اشاره شده‌است تا حیوان کمتر عذاب بکشد.
نظر اهل سنت در خصوص ذبح اسلامی
اهل سنت ذبیحه اهل توحید (مسلمان، یهودی و مسیحی) را حلال می‌دانند به شرطی که طبق دستور اسلام، قبل از مرگ سر بریده شده باشد. همچنین استفاده از شوک الکترونیکی و داروی بیهوشی به شرطی که قبل از سربریدن موجب مرگ حیوان نشود، اختلالی در حلال بودن گوشت به وجود نمی‌آورد.[1]
شرایط ذبح حیوانات
در دین مقدس اسلام برای ذبح حیوان شرایطی وجود دارد که به آن پرداخته می شود.
سر بریدن حیوان پنج شرط دارد:
اول: کسى که سر حیوان را میبرد (چه مرد باشد چه زن باشد) باید مسلمان باشد.
دوم: سر حیوان را با چیزى که از آهن است ببرند، بله اگر چیزى از جنس آهن یافت نشد و ترس آن باشد که به سبب تأخیر در سر بریدن، حیوان تلف شود یا ناگزیر از سر بریدن آن باشند جایز است با هر چه که اعضاى محل ذبح حیوان را از هم جدا می‌کند، سر ببرند.
سوم: در موقع سر بریدن، جلوى بدن حیوان رو به قبله باشد.
چهارم: وقتى که می‌خواهد سر حیوان را ببرد، یا کارد بر گلویش بگذارد، به نیت سر بریدن نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید: «بسم اللّه» کافى است. [2]
البته از شرایط حلال شدن گوشت حیوان ذبح شده این است که آن حیوان پیش از ذبح شدن زنده باشد؛ از این رو گفتند:
پنجم: حیوان بعد از سر بریدن حرکتى بکند (اگر چه مثلًا چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پاى خود را به زمین زند) که معلوم شود زنده بوده است.[3]
مستحب است شتر در حالی که دو دست آن تا زیر بغل به هم بسته وپاهایش رها شده است نحر( گودی بین گردن وسینه)نمایند.
گاو را در حالی که دست ها وپاهای حیوان بسته و دم حیوان رها گذارده شده است ذبح کنند.
گوسفند در حالی ذبح شود که دو دست و یک پای حیوان بسته می باشد و مو وکرک آن را نگه دارند تا بدن گوسفند سرد.
پرنده را نیز ذبح و رها می نمایند.
پوست کندن حیوان پس از سرد شدن و جدا کردن وعمدی سر حیوان در حال ذبح مکروه است.
آیاتی در مورد ذبح
حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَهُ وَالْمَوْقُوذَهُ وَالْمُتَرَدِّیَهُ وَالنَّطِیحَهُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَهٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
بر شما حرام شده است مردار و خون و گوشتخوک و آنچه به نام غیر خدا کشته شده باشد و [حیوان حلال گوشت] خفه شده و به چوب مرده و از بلندى افتاده و به ضرب شاخ مرده و آنچه درنده از آن خورده باشد مگر آنچه را [که زنده دریافته و خود] سر ببرید و [همچنین] آنچه براى بتان سربریده شده و [نیز] قسمت کردن شما [چیزى را] به وسیله تیرهاى قرعه این [کارها همه] نافرمانى [خدا]ست امروز کسانى که کافر شده‌اند از [کارشکنى در] دین شما نومید گردیدهاند پس از ایشان مترسید و از من بترسید امروز دین شما را برایتان کامل و نعمتخود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آیینى برگزیدم و هر کس دچار گرسنگى شود بىآنکه به گناه متمایل باشد [اگر از آنچه منع شده است بخورد] بى تردید خدا آمرزنده مهربان است
سوره مائده آیه 3
فَکُلُواْ مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ إِن کُنتُمْ بِآیَاتِهِ مُؤْمِنِینَ
پس اگر به آیات او ایمان دارید از آنچه نام خدا بر آن برده شده است بخورید
سوره انعام آیه 118
وَمَا لَکُمْ أَلاَّ تَأْکُلُواْ مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ وَقَدْ فَصَّلَ لَکُم مَّا حَرَّمَ عَلَیْکُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَیْهِ وَإِنَّ کَثِیرًا لَّیُضِلُّونَ بِأَهْوَائِهِم بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِینَ
و شما را چه شده است که از آنچه نام خدا بر آن برده شده است نمیخورید با اینکه [خدا] آنچه را بر شما حرام کرده جز آنچه بدان ناچار شدهاید براى شما به تفصیل بیان نموده است و به راستى بسیارى [از مردم دیگران را] از روى نادانى با هوسهاى خود گمراه میکنند آرى پروردگار تو به [حال] تجاوزکاران داناتر است
سوره انعام آیه 119
وَقَالُواْ هَذِهِ أَنْعَامٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ یَطْعَمُهَا إِلاَّ مَن نّشَاء بِزَعْمِهِمْ وَأَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُهَا وَأَنْعَامٌ لاَّ یَذْکُرُونَ اسْمَ اللّهِ عَلَیْهَا افْتِرَاء عَلَیْهِ سَیَجْزِیهِم بِمَا کَانُواْ یَفْتَرُونَ
و به زعم خودشان گفتند اینها دامها و کشتزار[هاى] ممنوع است که جز کسى که ما بخواهیم نباید از آن بخورد و دامهایى است که [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است و دامهایى [داشتند] که [هنگام ذبح] نام خدا را بر آن[ها] نمیبردند به صرف افترا بر [خدا] به زودى [خدا] آنان را به خاطر آنچه افترا میبستند جزا میدهد
سوره انعام آیه 138
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فِیهَا خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ کَذَلِکَ سَخَّرْنَاهَا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
و شتران فربه را براى شما از [جمله] شعایر خدا قرار دادیم در آنها براى شما خیر است پس نام خدا را بر آنها در حالى که برپاى ایستادهاند ببرید و چون به پهلو درغلتیدند از آنها بخورید و به تنگدست [سائل] و به بینوا[ى غیر سائل] بخورانید این گونه آنها را براى شما رام کردیم امید که شکرگزار باشید
سوره حج آیه 36
منابع
1. سایت فتاوی اهل سنت
2. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۲، ص ۵۷۳، م ۲۵۹۴، چاپ یازدهم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۴، ش.
3. همان.