دعاهای استهلال ماه رمضان (فضایل الاشهر الثلاثه)
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ:
جابربن عبدالله انصاری می گوید: امام باقر علیه السلام فرمود:
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا نَظَرَ إِلَى هِلَالِ شَهْرِ رَمَضَانَ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَهَ بِوَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ
عادت رسول خدا این بود که چون هلال ماه رمضان را می دید روی مبارک خویش را به طرف قبله می کرد و می فرمود:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلَامَهِ وَ الْإِسْلَامِ
خدایا، این ماه را برای ما امن و ایمان و سلامت و اسلام
وَ الْعَافِیَهِ الْمُجَلِّلَهِ وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ وَ دَفْعِ الْأَسْقَامِ
و عافیت مجلّل و رزق وسیع و سلامت از بیماری
وَ تِلَاوَهِ الْقُرْآنِ وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلَاهِ وَ الصِّیَامِ
و (توفیق) تلاوت قرآن و توانایی برای نماز و روزه قرار ده.
اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِرَمَضَانَ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ سَلِّمْهُ مِنَّا
خدایا، ما را برای روزۀ ماه رمضان سالم بدار و او را نیز از ناحیه ما سالم بدار (و برکات آن را برای ما میسر فرما)
حَتَّى یَنْقَضِیَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا
تا چون ماه رمضان به پایان می رسد تو ما را آمرزیده باشی.
ثُمَّ یُقْبِلُ بِوَجْهِهِ عَلَى النَّاسِ وَ یَقُولُ یَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِینَ إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ غُلَّتْ مَرَدَهُ الشَّیَاطِینِ [الشَّیْطَانِ] وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ الْجِنَانِ وَ أَبْوَابُ الرَّحْمَهِ وَ غُلِّقَتْ أَبْوَابُ النِّیرَانِ وَ اسْتُجِیبَ الدُّعَاءُ وَ کَانَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ کُلِّ فِطْرَهٍ عُتَقَاءُ یُعْتِقُهُمْ مِنَ النَّارِ وَ نَادَى [یُنَادِی] مُنَادٍ کُلَّ لَیْلَهٍ هَلْ مِنْ سَائِلٍ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ
سپس روی مبارک خود را به طرف مردم نمود و فرمود: ای مردم مسلمان! بدانید هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع می کند شیاطین غلّ می شوند و درهای آسمان و درهای بهشت و ابواب رحمت الهی (به روی بندگان خدا) باز می گردد و درهای دوزخ بسته می شود و دعاها مستجاب می گردد و خداوند هر روز هنگام افطار عده ای را از آتش جهنم آزاد می کند و در هر شب منادی پروردگار صدا می زند: آیا سائلی هست (که از خدای خود سؤال کند)؟ آیا استغفار کننده ای هست (که از گناه خود توبه نماید)؟ سپس می گوید:
اللَّهُمَّ أَعْطِ کُلَّ مُنْفِقٍ خَلَفاً وَ أَعْطِ کُلَّ مُمْسِکٍ تَلَفاً حَتَّى إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَوَّالٍ نُودِیَ الْمُؤْمِنُونَ أَنِ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِکُمْ فَهُوَ یَوْمُ الْجَائِزَهِ
خدایا، هر کس چیزی در راه تو می دهد برای او جایگزین کن، و هر کس از انفاق در راه تو خودداری می کند مال او را تلف کن. (این ندا ادامه دارد) تا هلال ماه شوال طلوع کند و چون هلال ماه شوال طلوع می کند ندا می شود: ای مومنان! بیایید جوایز خود را بگیرید، همانا امروز روز جایزه است.
ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَمَا وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا هِیَ بِجَائِزَهِ الدَّنَانِیرِ وَ الدَّرَاهِمِ .
امام باقر علیه السلام سپس فرمود: آگاه باشید! سوگند به خدایی که جان من در اختیار اوست، جوایز آن روز درهم و دینار نیست (بلکه عنایات خاصه پروردگار کریم است).
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا الْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ الْخَزَّازُ قَالَ:
حسن بن علی خزاز می گوید:
دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع آخِرَ جُمُعَهٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ عِنْدَهُ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ مِنْهُمْ عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ صَالِحٍ وَ صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَى وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ وَ خَادِمَاهُ یَاسِرٌ وَ نَادِرٌ وَ غَیْرُهُمَا فَقَالَ مَعَاشِرَ شِیعَتِی إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَا تُشِیرُوا إِلَیْهِ بِالْأَصَابِعِ وَ لَکِنْ اسْتَقْبِلُوا الْقِبْلَهَ وَ ارْفَعُوا أَیْدِیَکُمْ إِلَى السَّمَاءِ وَ خَاطِبُوا الْهِلَالَ وَ قُولُوا
من در آخرین جمعه ماه شعبان خدمت علی بن موسی الرضا علیه السلام رسیدم و عده ای از اصحاب او نیز ماند عبدالسلام هروی و صفوان بن یحیی و احمد بن محمد بن ابی نصر و محمد بن اسماعیل بن بزیع و محمد بن سنان و دو خادم آن حضرت یاسر و نادر و چند نفر دیگر نزد آن حضرت بودند. پس حضرت رضا علیه السلام فرمود : «ای شیعیان من! هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع نمود با انگشتان خود به آن اشاره نکنید، اما رو به قبله بایستید و دست های خود را به سوی آسمان بلند کنید و هلال ماه رمضان را مخاطب قرار دهید و بگویید:
رَبُّنَا وَ رَبُّکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ
پروردگار ما و پروردگار تو خداست و او رب العالمین است
سپس بگویید:
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عَلَیْنَا هِلَالًا مُبَارَکاً وَ وَفِّقْنَا لِصِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ سَلِّمْنَا فِیهِ
خدایا، هلال ماه مبارک رمضان را برای ما مبارک گردان و توفیق روزه ماه مبارک را به ما عطا فرما و ما را در آن سالم بدار
وَ تَسَلَّمْنَا مِنْهُ فِی یُسْرٍ وَ عَافِیَهٍ وَ اسْتَعْمِلْنَا فِیهِ بِطَاعَتِکَ إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
و آن را در عافیت و آسانی از ما بپذیر و ما را به طاعت خود در این ماه وابدار همانا تو بر هر چیزی قادر و توانایی.
فَمَا مِنْ عَبْدٍ فَعَلَ ذَلِکَ إِلَّا کَتَبَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى فِی جُمْلَهِ الْمَرْحُومِینَ وَ أَثْبَتَهُ فِی دِیوَانِ الْمَغْفُورِینَ
سپس فرمود: «هر بنده ای که هنگام دیدن هلال ماه رمضان چنین کند، خداوند او را از مرحومین (و کسانی که مورد رحمت خدا قرار گرفته اند) قرار می دهد و نام او را در دفتر آمرزیده شدگان ثبت می نماید.»
وَ لَقَدْ کَانَتْ فَاطِمَهُ سَیِّدِهُ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ ع تَقُولُ ذَلِکَ سَنَهً فَإِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَکَانَ نُورُهَا یَغْلِبُ الْهِلَالَ یَخْفَى فَإِذَا غَابَتْ عَنْهُ ظَهَر
سپس فرمود: حضرت فاطمه سیده زنان عالم علیهاالسلام در یک سال چنین می گفت و از این رو چون ماه طلوع کرد نور آن بزرگوار بر نور ماه غالب بود، به گونه ای که نور ماه پنهان می شد و چون آن حضرت دور می شد، نور ماه ظاهر می گردید.