جاهل از منظر امام علی

حضرت امیرالمؤمنین امام على (علیه السلام) فرمودند :
نادان کسى است که خود را ـ به آنچه نمی داند ـ دانا شمارد و به رأى و نظر خود بسنده کند و پیوسته از دانشمندان دورى کند و از آنان عیب و ایراد گیرد و مخالفان خود را بر خطا داند و آنچه را نفهمیده گمراه کننده شمارد.
هرگاه به مطلبى برخورَد که آن را نمی داند منکرش شود و آن را دروغ شمارد و از روى نادانى خود گوید: من چنین چیزى را نمی شناسم و فکر نمی کنم که وجود داشته باشد و گمان نمی کنم وجود داشته باشد و کجا چنین چیزى هست؟! و این از آن روست که به نظر خود اعتماد دارد و از نادانى خویش بى خبر است!
از این رو به سبب نادانى خویش پیوسته از جهل بهره مند شود و حقّ را انکار کند و در نادانى سرگشته ماند و از طلب دانش تکبر ورزد.

قال مولانا امیرالمؤمنین (علیه السلام) :
إنَّ الجاهِلَ مَن عَدّ نَفسَهُ ـ بما جَهِلَ مِن مَعرفَهِ العِلمِ ـ عالِما، و بِرَأیهِ مُکْتَفیا، فمَا یَزالُ للعُلماءِ مُباعِدا و عَلَیهِم زارِیا، و لِمَن خَالفَهُ مُخَطِّئا، ولِمَا لَم یَعْرِفْ مِن الاُمورِ مُضَلِّلاً، فإذا وَردَ علَیهِ مِن الاُمورِ ما لَم یَعْرِفْهُ أنْکَرَهُ و کَذّبَ بهِ و قالَ بجَهالَتِهِ: ما أعْرِفُ هذا! و ما أراهُ کانَ! و ما أظُنُّ أنْ یَکونَ! و أنّى کانَ؟! و ذلکَ لِثِقَتِهِ بِرَأْیِه و قِلَّهِ مَعْرِفَتِهِ بجَهالَتِهِ! فمَا یَنْفَکُّ بما یَرى مِمّا یَلْتَبِسُ علَیهِ رأیُهُ مِمّا لا یَعْرِفُ للجَهلِ مُسْتَفیدا، و للحقِّ مُنکِرا، و فی الجَهالَهِ مُتَحیِّرا، و عن طَلَبِ العِلمِ مُسْتَکبِرا.

**************************************
تحف العقول، ص 73