زیارت آل یاسین
زیارت آل یاسین، از زیارت‌نامه‌های مشهور امام زمان (ع) است که با جملۀ «سلامٌ عَلی آلِ یاسین» آغاز می‌شود. راوی این زیارت ابو جعفر محمد بن عبدالله حمیری قمی است که در اواخر دوران غیبت صغری می‌زیسته و مکاتبات متعددی از او با امام زمان(ع) نقل شده که از جمله آنها توقیعی است که متضمن زیارت شریف آل یاسین است.
بنابر معیارهای سندشناسی، سندهای این زیارت صحیح و معتبر است و در کتاب‌های مهم حدیثی و دعایی نقل شده است. این زیارتنامه به تصریح برخی از علما، جامع و کامل و بهترینِ زیارتهای امام زمان است و می‌توان در همه اوقات می‌شود آن را قرائت کرد.
راوی زیارت آل یاسین
راوی و ناقل زیارت آل یاسین، ابوجعفر محمدبن عبداللّه بن جعفر حِمْیری است که علمای علم رجال و حدیث، از او به وثاقت و بزرگی یاد کرده‌اند. [۱] او کتابهایی تالیف کرده که به ظاهر هیچ یک در دسترس نیست و چون در اواخر دوران غیبت صغری می‌زیسته، مکاتباتی با امام مهدی (ع) داشته است.
محتوای زیارت آل یاسین
این زیارت با ۲۳ سلام آغاز می‌شود: سلام اوّل به آل یس (عترت پیامبر) و سلامهای بعدی هر یک با عنوان خاصی به حضرت مهدی(ع). در این زیارت به بخش مهمی از معتقدات اسلامی و شیعی اشاره و ایمان به آنها برای زائر ضروری خوانده شده: توحید، نبوت حضرت محمد(ص)، امامت یکایک ائمه، حقانیت رجعت، مرگ، نکیر و منکر، قیامت، پل صراط، بهشت و جهنم و… .
پس از این، دعاهایی در زیارت نامه آمده که ترجمه بخشی از آن چنین است: «خداوندا از تو میخواهم که بر محمد، پیامبر رحمتت، و پرتو نورت، درود فرستی، و دلم را به نور یقین و سینهام را به نور ایمان و اندیشهام را به نور نیتهای خوب و نصیبم را به نور دانش و نیرویم را با نور کار (شایسته) و زبانم را به نور راستگویی آکنده سازی». آن‌گاه با درود بر امام مهدی(ع) و دعا برای نصرت و سلامت و تعجیل در فرج و قیام، و پر شدن زمین از عدل و داد و نابودی کافران، منافقان و دشمنان دین به پایان می‌رسد.
در این زیارت نامه ۱۲ بار واژه «حق» و ۱۲ مرتبه واژه «حجت» به کار رفته است. این زیارت به تصریح برخی از علما، جامع و کامل و بهترین زیارتهای امام مهدی(ع) است و آن را در همه اوقات می‌توان قرائت کرد.
سند زیارت آل یاسین
قدیمی‌ترین متنی که این زیارت در آن آمده‌است کتاب احتجاج است که از تألیفات احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی می‌باشد. علامه مجلسی در سه جای کتاب بحار الانوار آن را نقل کرده است. [۲][۳][۴].
شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان نخستین زیارتی را که برای امام زمان نقل کرده زیارت آل یاسین است. سندهای این زیارت صحیح و معتبر بوده و در مجامع مهم حدیثی و دعایی نقل گردیده است.[۵] بعضی از شیعیان به خواندن این زیارت و دعای بعد از آن مداومت دارند، و جلسات خاصی برای خواندن آن به طور دسته جمعی در بلاد مختلف شیعهنشین برگزار میگردد.
منظور از آل یاسین
ابن عامر و نافع و یعقوب از قُرّاء سبعه، «آل یاسین» در آیۀ ۱۳۰ سورۀ صافّات: «سلامٌ علی ال یاسین»، را به مدّ خوانده و باقی قرّاء «إلیاسین» خوانده‌اند.
آنان که «آل یاسین» خواندند آیه را اینگونه معنا کرده‌اند «سلام بر آل محمد» و یاسین را نامی از نام‌های حضرت محمد(ص) و آل یاسین را اهل بیت پیامبر دانسته‌اند، و آنان که «إلیاسین» خواندند، گفتند این لغتی است برای الیاس نبی، چنان که «اسماعیل و اسمعین» و «میکایل و میکایین و میکال» نگارشهای مختلف یک مفهوم‌اند. [۶] شیخ طوسی در تفسیر تبیان و طبرسی نیز در مجمع البیان نزدیک به همین معانی را ذیل آیه ذکر کرده‌اند.
علامه طباطبایی در بحث روایی ذیل آیه [۷] از معانی الأخبار به اسنادش از امام صادق(ع) و نیز از عیون اخبارالرضا نقل می‌کند که فرمودند: «یس» محمد(ص) و ما «آل یس»، هستیم. که البته مبتنی بر قرائت «آل یس» است.
در تفسیر نمونه [۸] پس از نقل اقوال مختلف در قرائت «إل یاسین» و معانی که بنابر هر قرائت پیدا می‌کند «آل یاسین» را به معنی خاندان پیامبر اسلام(ص) یا خاندان «یاسین» پدر الیاس می‌داند.
بازگشت ضمیر مفرد در آیه بعد (« انّه من عبادنا المؤمنین؛ «او از بندگان مؤمن ما بود») احتمال قرائت «إل یاسین» که منظور از آن الیاس نبی باشد را تقویت می‌کند. هرچند،گاه ممکن است کلمه‌ای به دو صورت خوانده شده و در هر دو صورت معنی مناسبی داشته باشد. عترت پیامبر اکرم(ص) که عالم به ظاهر و باطن آیات هستند،[۹]گاه در تأویل آیات همین گونه عمل کرده‌اند.
————————————–
پی نوشت:
1- الاحتجاج، ج ۲، ص۴۹۲
2- بحار الانوار جلد ۵۳، صص ۱۷۱ – ۱۷۳؛
3- بحار الانوار جلد ۹۴، ص۲ – ۵
4- بحار الانوار جلد ۱۰۲، ص۸۱- ۸۳
5- مستدرکالوسائل، ج ۱۰، ص۳۶۴، بحارالانوار، ج ۵۳، ص۱۷۱
6- راضی، ابوالفتح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح دکتر محمد جعفر یاحقی ـ دکتر محمد مهدی ناصح، ج ۱۶، ص۲۳۴
7- طباطبائی’، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن ج ۱۷، ص۱۵۹
8- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، قم،ج۱۹ ص۱۴۵
9- وَ ما یعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْم: تأویلش را جز خدا و ریشهداران در دانش کسی نمیداند. آل عمران/۷