مقالات

تبلیغ دین در ادارات و سازمان‌ها

درادارات وسازمان‏ها ادارات و سازمانهای دولتی و مجموعه‏هایی که بافت کاری، اداری دارند، مانند: کارخانجات، شرکتهای تعاونی، و… برای مبلغ یک هدف و فرصت تبلیغی به شمار می‏آیند، که با فعالیت حساب شده می‏توان در جهت جلب رضای الهی و گسترش معنویت از آن استفاده کرد.در این سازمانها، حرکتهای فرهنگی دینیِ بسیاری می‏توان انجام داد که با توجه به متغیرهای فراوانی که سازمانها دارند، مبلغ باید فضایی مناسب را ایجاد کرده، سپس با توجه به موقعیّت فراهم آمده، نیازهای فرهنگی دینی، و شرائط مناسب، به تبلیغ دین بپردازد. اکنون از باب نمونه برخی از این فعالیتها مطرح می‏گردد:1. نماز جماعت
برگزاری نماز جماعت در سازمانهایی که از جمعیّت مناسبی برخوردارند، یکی از فعالیتهای مؤثر مبلغین دینی است، که اگر به خوبی انجام شود، آثار بسیاری در جهت گسترش معنویت خواهد داشت.با توجه به اینکه نماز جماعت ادارات و سازمانها در ساعات اداری برگزار می‏شود، ضروریست که نماز به صورت منظم و سر وقت برگزار گردد؛ مثلاً اگر اعلان شد که یک ربع بعد از اذان، نماز برگزار می‏شود، حتما سر وقت و خیلی منظم این برنامه اجرا شود تا همه بدانند در چه ساعتی کار را رها کنند که امور سازمان مختل نشود، موجب نارضایتی ارباب رجوع نگردد، و بهره وری کاهش نیابد.2. سخنرانی
برای انجام سخنرانی، رعایت مسائل ذیل ضروریست:الف. سخنرانی باید با توجّه به نظر مسئولین انجام شود و در صورت عدم صلاحدید مدیران مربوطه، سخنرانی انجام نشود.ب. در صورت موافقت مسئولین، اگر سخنرانی هر روز بود، بیش از 5 تا 7 دقیقه نباشد؛ چراکه ضایعات آن زیاد خواهد بود.ج. سعی شود که سخنرانی بعد از دو نماز انجام شود که افراد با اکراه مجبور به شنیدن سخنرانی نباشند؛ زیرا آثار تخریبی آن بسیار است.د. موضوعات و مطالبی که مطرح می‏شود، بهتر است با توجه به نیازهای منطقه و سازمان باشد.اهداف سخنرانی
برای انجام سخنرانی مناسب در سازمانها، ابتدا لازم است اهداف سخنرانی مشخص، سپس براساس آن اهداف موضوعات تعیین و آن گاه اطلاعات لازم گردآوری و سخنرانی انجام شود. در اینجا اهدافی که به نظر می‏رسد در غالب سازمانها مناسب است، بیان می‏شود:الف. احکام
تبیین احکام عملیّه از مسائل مورد نیازی است که مورد غفلت قرار می‏گیرد.ب. معارف
بیان معارف و اخلاقیات دینی برای هر مجموعه انسانی مناسب است.ج. تقویت اهداف سازمان
به طور کلی هر سازمان و مجموعه‏ای برای ارائه و یا تولید محصولی برای جامعه ایجاد شده است؛ از این رو باید مطالبی در جهت تقویت اهداف سازمان مطرح گردد؛ مثلاً اگر در بیمارستان سخنرانی می‏شود، اهمیت رسیدگی به بیماران و جایگاه معنوی عبادی آن مطرح شود و یا اگر در اداره آب فعالیت می‏شود، چرایی وجود چنین سازمانی و کمک به مردم در جهت دریافت آب آشامیدنی سالم، برای مخاطبان بیان گردد.د. رشد کیفیت
از مسائل مهمّی که لازم است در سازمانها مطرح گردد، بحث ارتقاء کیفیت خدمات و محصولات سازمان است.در بسیاری از سازمانها، از سویی نرخ بهره وری ناچیز و از سوی دیگر در تولید و ارائه خدمات دقت کافی به عمل نمی‏آید؛ تا جایی که در برخی از آنها، سهل انگاری به صورت فرهنگی مخرب در آمده، کارها سرهم بندی شده، و تعهّد و دلسوزی لازم اعمال نمی‏گردد، و گاهی ارباب رجوع برای کاری که به راحتی قابل انجام است، به شدّت مورد فشار روحی، اتلاف وقت و مراجعات مکرر ساختگی قرار می‏گیرد.روحانی می‏تواند با توصیه‏های دینی در زمینه ارائه کار متقن و حساب شده و پرهیز از آزار و اذیت مردم، نیروها را به خدمت صادقانه دعوت کند.ه . رشد معنویت در فعالیت سازمانی
کارکنان، کارمندان، و کارگران می‏توانند با تغییر و تصحیح نیت، از سازمان خود مکانی برای قرب الهی بسازند و با تلاش گسترده به جلب رضای خداوند روی آورند.هر فرد اداری و یا نیرویِ در استخدام مجموعه‏ای می‏تواند برای امرار معاش کار کند و یا صرفا به جذب پول بیشتر فکر کند، و همچنین می‏تواند نیت کمک به مردم و حل مشکلات آنان و برآوردن حوائج مؤمنین را داشته باشد. آنچه در خارج رخ می‏دهد، یک حرکت سازمانی است، لیکن به دلیل نیتهای مختلف می‏تواند در تقرب فرد به خدای بزرگ کاملاً متفاوت باشد. علاوه بر آنکه افرادی که دارای نیت خداپسندانه هستند، عاشقانه سعی در حل مشکلات مردم داشته، به آنان خدمت می‏کنند، و ضریب نارضایتی را در حد زیادی کاهش می‏دهند و فساد اداری کارکنان، کارمندان، و کارگران می‏توانند با تغییر و تصحیح نیت، از سازمان خود مکانی برای قرب الهی بسازند و با تلاش گسترده به جلب رضای خداوند روی آورند.در بین این افراد جایگاهی ندارد.تأکید روحانیون بر این موضوعات، برای ایجاد سازمانی سالم بسترسازی کرده، موجب می‏شود حقوق کارکنان پاک شود و آنان رزقی حلال داشته باشند.و. حل آسیبها
غالب سازمانها و ادارات از آسیبهایی کم یا بیش رنج می‏برند، از رشوه گرفتن تا بده بستانهای اداری و تضییع حقوق مردم، آزار و اذیّت ارباب رجوع، و… . روحانی لازم است ضمن ارتباط با نیروهای متعهد، این آسیبها را شناسائی و با ظرافت نسبت به حل آنها بکوشد. در مواردی می‏تواند با سخنرانی و تقویت رفتارهای متعهدانه، این آسیبها را کاهش بخشد و از سوی دیگر می‏تواند با پیشنهاد قوانین پیش گیرانه به مسئولین، آسیبها را کاهش داده، سازمان و مدیر آن را یاری دهد.ز. خود کنترلی
یکی از بهترین راههای کنترل نیروهای سازمانی، تقویت وجدان کاری و باورهای درونی است. این رویکرد می‏تواند عمیق‏ترین و دقیق‏ترین کنترلها را برقرار کند.بهترین راهی که خود کنترلی را ایجاد و تقویت می‏کند، گسترش معنویت در نیروها است و روحانیون در این راستا می‏توانند بیشترین نقش را ایفا کنند.3. احیاء نمودهای مذهبی
اعیاد و شهادتها فرصتی برای ترویج مسائل دینی و تعمیق باورهای مردم است. در سازمانها برای بزرگداشت این ایّام می‏توان از نوشتن یک تراکت و جمله‏ای بر روی یک مقوا اقدام کرده تا یک مراسم کاملاً رسمی و… برقرار کرد.در نوشته‏ها بهتر است به جای عرض تبریک و یا تسلیت، از جمله‏هایی استفاده کرد که علاوه بر تبریک و تسلیت، پیامی داشته و خواننده با شاخصه‏ای از زندگی معصومین علیهم‏السلام آشنا گردد.مبلّغ می‏تواند با توجّه به ظرفیتهای سازمانی، به این مهمّ بپردازد. جشنها می‏تواند فرصتی برای اهداء جوائز، تشویق نیروهای فعّال، بیان موفقیّتهای سازمان، و گزارش فعالیتهای فرهنگی دینی باشد. همچنین می‏تواند زمینه ساز همدلی، برادری و دوستی در سطح سازمان گردد. در این مجالس باید سعی کرد فضایی شاد، در عین حال مشروع برای شرکت کنندگان ایجاد شود.در این مجالس، با مشارکت دادن حداکثر نیروها، مزه ارتباط با اهل بیت علیهم‏السلام و حرکتهای معنوی به آنان چشانده می‏شود.در مجالس جشن و سوگواری باید جهت بیان معارف دینی و تعمیق باورهای مخاطبان و آموزش مباحث اخلاقی و احکام توجّه ویژه‏ای صورت گیرد.4. فعال سازی نیروها
در هر سازمانی، معمولاً نیروهای توانمند، مستعد و با ایمان وجود دارند که روحانی می‏تواند با تشکیل هسته‏های امر به معروف و نهی از منکر، و فعال کردن این افراد در جهت نشر معارف و حفظ ارزشهای دینی، از آنان استفاده کند. این حرکت از سویی نیروهای با انگیزه را فعال می‏سازد و از سوی دیگر موجب می‏شود که گسترش معارف دینی به سهولت و با وسعت زیادی انجام شود.5. جلوگیری از اختلافات سازمانی
کارکنان و کارگران در بسیاری از مجموعه‏ها نسبت به مافوقها و هم ردیفان خود، دچار مشکل و حساسیتهایی می‏باشند که معمولاً به روحانی به عنوان امین خود منتقل می‏کنند.واکنش روحانیون در برابر این افرادی که دارای نیت خداپسندانه هستند، عاشقانه سعی در حل مشکلات مردم داشته، به آنان خدمت می‏کنند، و ضریب نارضایتی را در حد زیادی کاهش می‏دهندمسائل بسیار حساس و مؤثر است؛ از این رو پیشنهاد می‏شود:الف. شنونده خوبی باشید، درد دل افراد را گوش کنید و آنها را از خود نرانید.ب. هرگز قضاوت نکنید، حتی با گفتن جمله یا واژه‏هایی مانند: «عجب»، «من نمی‏دانستم»، «خیلی عجیب است»، و… داوری نکنید که تبعات آن بسیار نامطلوب است.ج. هر اشکالی را به مافوقها منتقل نکنید؛ بلکه اگر افراد زیادی آن اشکال را مطرح کردند، مورد توجه قرار دهید.د. مطالب را خیلی محترمانه و محرمانه به مسئولین منتقل کنید. بسیاری از مسئولین اگر بفهمند چه کسی اشکال را مطرح کرده، واکنشهای نامطلوبی نشان می‏دهند و برخورد تند آنان به حساب روحانی گذاشته می‏شود.ه . طرح مسائل و مشکلات کارکنان با مسئولین، نباید به گونه‏ای باشد که آنان احساس کنند روحانی مانند طلبکار عمل می‏کند و به دنبال زیاده خواهی و انتظارات بی‏جاست.و. واکنش و سخنان مسئولین نباید به نیروها منتقل شود؛ زیرا در موارد بسیاری موجب فتنه انگیزی است. شما می‏توانید بگویید: «من به مسئول مربوطه منتقل کردم.»ظ. نکات مثبتی که نیروها در مورد مدیران گفته و یا مدیر درباره زیردستان می‏گوید را حتما بیان کنید که هم موجب کاهش تنش و هم زمینه ساز پذیرش انتقاد و یا جواب انتقاد خواهد بود.

محمد حسن نبوی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا