الجزء الثانی؛ الباب الثامن فیما نذکره مما یختص بشهر رجب و برکاته و ما نختاره من عباداته و خیراته و فیه فصول، فصل فیما نذکره مما اشتمل علیه دعاء أم داود شرفها الله بالعنایات من الآیات الطاهرات
جلد دوم؛ باب هشتم: اعمال مخصوص ماه رجب و برکات و خیرات آن، فصل شصت و پنجم، معجزات، کرامات و عنایات الهى در دعاى امّ داوود
اعلم أن هذه الحکایه المشهوره و الضراعه المبروره قد اشتملت على عده آیات و معجزات و کرامات و عنایات فمن الآیات ما ظهر من سرعه الإجابه على بساط الإنابه فهو فی حکم الآیه الباهره لقدره الله جل جلاله القاهره و المعجزه لمحمد ص و تصدیق رسالته الطاهره و من المعجزات أن سرعه إجابتها على مرادها من حاجتها [حاجاتها] فیه تصدیق للقرآن الشریف بإجابه الداعی إذا دعاه و تصدیق رسوله [رسول الله] ص الذی أتى به القرآن و وعاه [دعاه] و رعاه و من المعجزات تعریف الصادق عن الله جل جلاله بأسرار الدعاء المشار إلیه قبل إظهار أسراره و تصدیق الله جل جلاله بما تفضل به سبحانه من مباره و مساره و من العنایات بجدنا داود و أمه جدتنا رضوان الله جل جلاله علیهما و ظهور توفیقهما و العنایه بنا بطریقهما تعریف جدنا داود و هو بالعراق جواب دعاء والدته بالمدینه الشریفه فی سرعه تلک الأوقات اللطیفه و من العنایات بها أن هذا السر الإلهی المودع فی هذا الاستفتاح کان مصونا عند أهل الفلاح حتى وجد مولانا الصادق ع و أودعه أمنا أم داود رضوان الله علیها و علیه و وجدها أهلا لإیداع هذا السر لصدرها و برهانا على رفع قدرها و آیه فی صلاح أمرها و جبر کسرها و من العنایات بها أن الله جل جلاله جعل جدتنا أم داود أهلا أن یظهر آیاته على یدیها و ینسب معجزات رسوله ع [رسول الله] إلیها و من العنایات بها أن أم موسى ع خصها الله جل جلاله بالوحی إلیها و وقفها من سلامه ولدها و الشفقه علیه و علیها و قال جل جلاله (إِنْ کادَتْ لَتُبْدِی بِهِ لَوْ لا أَنْ رَبَطْنا عَلى قَلْبِها)[1] و ما کانت لما ألقته فی البحر قد علمت أنه حصل ولدها فی ید الأعداء بل فی ودیعه ربها و أم داود لم تکن ممن یحصل لها الأنس بالوحی إلیها و لا الثقه بسلامه ولدها و إعادته علیها و ربط الله جل جلاله على قلبها عند ظفر الأعداء بولدها و هو واحدها و قطعه کبدها أقول و أم موسى ع أفضل من أم داود فی غیر هذه العنایات و أبلغ فی السعادات لتخصیص الله جل جلاله بالوحی إلیها و لقبولها و إلقاء ولدها إلى هول البحر بیدیها و لأجل ولادتها لموسى ع العظیم الشأن و صیانتها لأسرار الله تعالى فی السر و الإعلان و من العنایات بها أنها لم تتشبث [تتسبب] فی تخلیص ولدها العزیز علیها بأهل الدنیا المعظمین و لا بالذل للملوک و السلاطین و قنعت بالله رب العالمین و من العنایات بولدها و بها قول مولانا علی ع عن جدنا داود فی المنام أنه ولده و من العنایات به و بها أنه قد کان مع جدنا داود جماعه فی الحبس من قومه صالحین فاختص [فاختصه] بهذه الشفاعه من دونهم أجمعین و من العنایات بها قول النبی ص لولدها یا ابن العجوزه الصالحه و هذه شهاده منه ص لها بالصلاح و سعاده صریحه واضحه راجحه و ما قال ع بعد وفاته فهو کما قال فی حیاته و من العنایات بها ما أراها فی المنام عقیب الدعاء بغیر إهمال من صوره الملائکه و الأنبیاء و الأولیاء و من بشرها منهم بإجابه الدعاء و الابتهال على وجه ما عرفت أنه جرى لغیرها مثله عند مثل تلک الحال و من العنایات بها أن ابتداء ظهور هذه السنه الحسنه بطریقها یقتضی أن کل من عمل بها و سلک سبیل توفیقها ثواب عمله فی میزانها و رافعا من [عن] علو شأنها و من العنایات بها أن کل حاجه انقضت بهذه الدعوات مع استمرار الأوقات فإنها من جمله [جهه] الآیات لله جل جلاله و المعجزات لرسوله ص و الکرامات للصادقین علیهم أفضل الصلوات فنور هذه المنقبه باق مع بقاء العاملین [العالمین] بها و الموفقین لها و من العنایات بها أنه قد ظهر أدعیه و سنن مأثوره على ید أمم کثیره و ذوی همم صغیره و کبیره و مع ذلک فلم یستمر الاهتمام بالعمل بها و القبول لها کما استمر العمل بهذا الدعاء على اختلاف الأوقات إلى هذه الغایات و من العنایات بها أن الملوک الذین أطفئوا أنوارا کثیره من الأشرار و الأخیار لم یمکنهم الله جل جلاله من إطفاء أسرار هذا الدعاء و وفق له من ینقله و یعمل به و لا یخاف کثره الأعداء
در این بخش، نکاتى را که دعاى امّ داوود-که خداوند نشانه‌هاى آشکار خویش را به او عنایت کرد-دربر دارد، یادآور می‌شویم. نشانه‌ها، معجزات، کرامات و عنایات الهى که این حکایت مشهور و تضرع پسندیده در بر دارد، بسیار است. برخى از نشانه‌ها و معجزات این حکایت عبارت است از: 1 . سرعت اجابت دعا در اثر انابه و بازگشت به درگاه حضرت حق، که در حکم نشانه‌ى آشکار قدرت قاهره‌ى خداوند-جلّ جلاله-و معجزه‌اى براى حضرت محمد -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-و تصدیق رسالت طاهره‌ى آن حضرت است. 2 . سرعت اجابت دعا مطابق با خواسته‌اى که امّ داوود داشته است، تصدیق قرآن شریف مبنى بر اجابت دعا در صورت درخواست حاجت از درگاه خدا و نیز تصدیق رسول خدا-صلوات اللّه علیه و آله-است که قرآن را آورد و به سوى آن فراخوانده و بدان عمل کرد.[2] 3 . معرفى اسرار دعاى یادشده توسط امام صادق-علیه السّلام-از خداوند-جلّ جلاله- پیش از آشکار شدن اسرار آن و تصدیق خداوند-جلّ جلاله-در نیکى‌ها و خوشى‌هایى که ارزانى داشته است. و برخى از عنایات خداوند-جلّ جلاله-به جدّ ما داوود و مادر او، جده‌ى ما-رضوان اللّه جلّ جلاله علیهما-که توفیق آن دو بزرگوار به واسطه‌ى آن آشکار گردید و ما را به راه آن دو رهنمون گردید، عبارت است از: 1 . آگاهانیدن به سرعت جدّ ما «داوود» در حالى که در «عراق» بود، از اجابت دعاى مادرش در «مدینه» شریفه، در زمان کوتاه. 2 . سرّ الهى نهفته در دعاى استفتاح نزد رستگاران مصون و محفوظ مانده بود، تا این‌که مولاى ما امام صادق-علیه السّلام-بدان دست یافت و دل مادر ما «امّ داوود» -رضوان اللّه علیها و علیه-را براى سپردن این سرّ شایسته دیده و برهانى براى اعلان مقام والاى او و نشانه‌اى براى اصلاح امور و دلشکستگى او تشخیص داد و این سرّ را به او سپرد. 3 . خداوند-جلّ جلاله-جده‌ى ما «امّ داوود» را براى اظهار نشانه‌هاى خویش شایسته دید و معجزات رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله-را به او انتساب داد. 4 . خداوند-جلّ جلاله-مادر حضرت موسى-علیه السّلام-را به وحى ویژه گردانید و او را از سلامت فرزندانش و مهرورزى خود بر او و فرزندش آگاهانید و با این حال فرمود: «اگر قلبش را استوار نساخته بودیم، نزدیک بود آن را افشا کند.» و این در حالى است که وقتى مادر حضرت موسى -علیه السّلام-، او را به دریا افکند، نمی‌دانست که در دست دشمنان قرار گرفته، بلکه او را به خدا سپرده بود؛ ولى «امّ داوود» نه با وحى آشنا بود و نه به سلامت فرزندش و بازگشت او اعتماد داشت و نه خداوند-جلّ جلاله-هنگام دست یافتن دشمنان به فرزند او، دل او را استوار کرده بود و «داوود» تنها فرزند و جگرپاره‌ى او بود. البته مادر حضرت موسى-علیه السّلام-از جهات دیگر غیر از این عنایات، از «امّ داوود» برتر و در دست یافتن به نیکبختى‌ها رساتر بود، زیرا خداوند-جلّ جلاله-او را به دریافت وحى ویژه گردانیده و او را پذیرفته و دستور داده بود که با دست خود فرزندش را در دریاى هولناک بیندازد. نیز او حضرت موسى-علیه السّلام-که پیامبر بزرگ خدا است به دنیا آورده بود و در نهان و آشکار، حافظ اسرار الهى بود. 5 . «امّ داوود» براى آزادى فرزند عزیزش، از هیچ‌یک از افراد بزرگوار در نزد اهل دنیا کمک نگرفت و نیز در برابر پادشاهان و سلاطین اظهار ذلت و خوارى ننمود، بلکه تنها به پروردگار جهانیان بسنده نمود. 6 . به نقل از جدّ ما، امام صادق-علیه السّلام-؛ مولى على-علیه السّلام-جدّ ما «داوود» را در خواب، فرزند خود برشمرده است. 7 . به همراه جدّ ما «داوود» افرادى شایسته از قوم او زندانى بودند، ولى خداوند از میان همه‌ى آن‌ها، او را به این شفاعت اختصاص داد. 8 . پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-درباره‌ى «امّ داوود» به فرزند او فرمود: «اى پسر پیرزن شایسته» و این گواهى‌اى است که از ناحیه‌ى رسول خدا-صلوات اللّه علیه-مبنى بر شایستگى او صادر گردیده است و نیز نیکبختى صریح و واضح و برترى براى او است، با توجه به این‌که فرموده‌ى پیامبر-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-بعد از وفات، همانند سخن او در حال حیاتش می‌باشد. 9 . «امّ داوود» پس از دعا، بلافاصله صورت فرشتگان، پیامبران، اولیاى الهى و دیگران را دید و آن‌ها اجابت دعا و تضرع او را به او بشارت دادند، به‌گونه‌اى که هیچ کس در چنان حالى به چنین بشارتى دست نیافته بود. 10. از آنجا که این سنت حسنه براى اولین بار از طریق «امّ داوود» آشکار شده، اقتضاى این نکته آن است که هرکس که بدین شیوه عمل کند و در راه توفیقى که او بدان دست یافته رهسپار گردد، ثواب عمل او در میزان عمل «امّ داوود» نوشته شده و مقام بلند او را بالاتر برد. 11 . هر حاجتى که در طول زمان به واسطه‌ى این دعا برآورده شود، از جمله نشانه‌هاى الهى و معجزات رسول او-صلوات اللّه علیه-و کرامات ائمه‌ى صادقین-علیهم افضل الصّلوات-است. بنابراین، نور این عنایت بلند الهى تا زمانى که جهانیان و کسانى که به انجام این عمل مؤفق می‌گردند پاینده‌اند، پاینده است. 12 . دعاها و روش‌هاى نیکوى به یاد مانده-که توسط امت‌هاى بسیار بدان عمل شده و انسان‌ها با همت‌هاى کوتاه و بلند بدان عمل کرده‌اند-بسیار است، ولى هیچ عملى به اندازه‌اى که این دعا در طول زمان تا این وقت مورد اهتمام و عمل واقع شده، مورد اهتمام و پذیرش قرار نگرفته است. 13. پادشاهانى که انوار بسیارى از اسرار و [راه‌هاى]نیکان را خاموش ساختند، نتوانستند اسرار این دعا را خاموش سازند، بلکه افرادى توفیق یافتند و این دعا را نقل نموده و بدان عمل کردند و از کثرت تعداد دشمنان نهراسیدند.
[1]) سوره‌ى قصص، آیه‌ى 10
[2]) در اینجا به نظر رسید که متن عربى «اقبال الاعمال» مخدوش است، لذا براساس متن اصلاحى مترجم، ترجمه گردید.