دلیل وجود رجعت در امت اسلامی

مکتب تشیع براساس پیروی از قرآن و خاندان رسالت، استوار است، و شیعیان معتقدند که در شناخت و دریافت معارف اسلامی باید به این دو گوهر گرانبها چنگ زد و ازپرتو انوار درخشان این دو منبع پرفیض بهره برد. شیعه این اعتقاد را نه از پیش خود ساخته، بلکه بنیانگزار آئین اسلام و آورنده شریعت مطهر، یعنی رسول گرامی (ص)، در سخنان گهربار خود پیوسته بر آن تأکید ورزیده و ضرورت پایبندی به رهنمودهای قرآن و عترت خویش را یادآور شده است .در حدیث معروف ثقلین بر این نکته به روشنی تصریح شده، آنجا که می‏فرماید: انی تارک فیکم ثقلین ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی. احدهما اعظم من الاخر: کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض ؛ و عترتی اهل بیتی. و لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض. فانظروا کیف تخلفونی فیهما. 76من در میان شما چیزی را برجای می‏گذارم که اگر بدان چنگ زنید، پس از من هرگز گمراه نخواهید شد. یکی از ایندو از دیگری بزرگتر است: کتاب خدا، ریسمانی کشیده از آسمان به سوی زمین؛ و عترت من که اهل بیت من هستند. ایندو به هیچ روی از یکدیگر جدا نمی‏شوند تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند، پس بنگرید که در باره ایندو و برای من چگونه جانشینی خواهید بود .محدثان بزرگ مسلمان، اعم از شیعه و سنی، این سخن پیشوای گرانقدر اسلام را نقل کرده و در کتب معتبر حدیثی صحت و قطعیت صدور آن را تأیید نموده‏اند، بگونه‏ای که تردیدی در تواتر آن وجود ندارد. 77قابل توجه آنکه حدیث یاد شده فقط یکبار از لسان مقدس شارع شنیده نشده، بلکه آن حضرت لااقل در چهار مورد این جمله را بیان داشته‏اند که عبارتنداز: 1- روز عرفه هنگامی که سوار بر شتر بودند، 2- در مسجد خیف، 3- در روز غدیر به هنگام بازگشت ازحجه الوداع، 4- روز رحلت در آخرین خطابه‏ای که بر فراز منبر ایراد فرمودند. از اینرو می‏بینیم که بیش از 30 تن از صحابه رسول الله (ص) آن روایت کرده و قریب به سیصد تن ازبزرگان اهل سنت به نقل و ثبت آن همت گمارده‏اند.بنابراین تنها راه صحیح آگاهی از حقایق و معارف دینی و تنها طریق نجات ازگمراهی و سرگردانی، دل در گروه قرآن و عترت داشتن است و بس. ایندو هستند که مبین راه رستگاری بوده ابعاد گوناگون دیانت را می‏شناسانند، و باورهای اعتقادی، فروع فقهی، رویدادهای تاریخی مربوط به امم گذشته، پایان کار جهان، سرای دیگر و ویژگیهای آن، دستورات اخلاقی و سایر مسائل اسلامی را بدون خطا و اشتباه بازگو می‏کنند و بر امت رسول خاتم است که لحظه‏ای از ایندو گوهر جدا نشود و هیچگاه بر آندوپیشی نجوید. و راستی را که سزاوار است شماری چند از عالمان و محققان فرق اسلامی گردهم آیند و پیرامون چگونگی بکارگیری این دستور العمل صریح به بحث و گفتگو نشسته نتایج آن را در اختیار امت اسلامی قرار دهند، تا آنان از این رهگذر به ثمرات ارزنده‏ای دست یابند.در هر صورت، شیعه بر خود فرض می‏داند که هیچگاه عقیده‏ای بر خلاف بیانات این دو رکن استوار را نپذیرد و هرگاه ایندو آموزگار صدیق نکته‏ای را بیان کردند، بدان ایمان آورد.حال سخن در این است که روایات بی شماری از دودمان پاک پیامبر بزرگ اسلام (ص) در دست است، که دلالت بر وقع رجعت می‏کند. در این روایات تصریح شده است که بازگشت گروهی از مؤمنان و شماری از کافران و گناهکاران به دنیا مقارن ظهور امام منتظر (عج) و پیش از رستاخیز، امر قطعی و مسلم است. در فرازهای پیشین سخنی از علامه مجلسی نقل شده که شمار روایات مربوط به رجعت را نزدیک به دویست حدیث معرفی کرده و معتقد به تواتر آنها شده است. همچنانکه شیخ حر عاملی نیز مدعی تواتر معنوی احادیث پیرامون رجعت گردیده است. 78این دو دانشمند بزرگ هر یک در کتابی مستقل به نقل اخبار وارده درباره رجعت پرداخته‏اند، که برخی از آنها را برای نمونه از کتاب شریف «بحارالانوار» می‏آوریم .1- امام صادق (ع) درباره رجعت کنندگان می‏فرماید: ان الرجعه لیست بعامه، و هی خاصه، لا یرجع الا من محض الایمان محضاً او محض الشرک محضاً 79.پدیده رجعت همگانی نیست، بلکه به جمعی محدود اختصاص دارد. و جز مؤمنان راستین و مشرکان فرو رفته در منجلاب کفر و شرک، هیچکس به دنیا باز نمی‏گردد.2- امام باقر (ع) در بیان رجعت از نظر قرآن و نفی نظریه مخالفان و منکران این عقیده به آیه 83 نمل استناد کرده و می‏فرماید: اما یقرؤون القرآن: «و یوم نحشر من کل امه فوجا»؟ 80آیا اینان قرآن را نخوانده‏اند که می‏فرماید: «آن روز که از هر امتی، دسته‏ای را فراهم می‏آوریم» ؟3- امام ششم در همگونی و مشابهت رجعت با ظهور حضرت مهدی (ع) و رستاخیز می‏فرماید:ایام الله ثلاثه: یوم القائم (ع) و یو الکره و یوم القیامه 81روزهای خدایی سه تایند: روز قبام امام عصر (ع)، روز رجعت و روز رستاخیز.4- و از هم ایشان در بیان اهمیت اعتقاد به رجعت نقل شده است: لیس منا من لم یومن بکرتنا82هر کس بازگشت دوباره ما را به دنیا باور نکند، از ما نیست .5- و نیز یکی از ویژگیهای انسان مؤمن را اعتقاد به رجعت معرفی کرده‏اند. شیخ صدوق در کتاب صفات الشیعه از امام صادق (ع) روایت می‏کند: من اقر بسبعه اشیاء فهو مؤمن. و ذکر منها الایمان بالرجعه.83هر کس به هفت موضوع اقرار کند، مؤمن است. یکی از آنها رجعت می‏باشد.بدیهی است که اینگونه روایات با توجه به حدیث روشنگر «ثقلین» تردیدی در صحت اعتقاد به رجعت و وقوع حتمی آن برجای نمی‏گذارد. و راستی آیا شگفت‏آور نیست که شماری از بزرگان محدثان شیعه تنها به جرم اعتقاد به رجعت، مورد جرح و طرد قرار گیرند و احادیث بیشماری که از عترت نبوی آموخته‏اند، در کتب حدیثی نقل نشود!دامن سخن را برچینیم و پیش از پرداختن به پرسشها و پاسخها، چکیده این گفتار را بازگو کنیم: 1- «رجعت» به معنی بازگشت گروهی از مؤمنان و شماری ازکافران و تبهکاران به دنیاست. و این بازگشت مقارن قیام جهانی امام عصر (عج) و قبل از برپائی رستاخیز به وقوع می‏پیوندد.2- رجعت، امری است ممکن و هیچگونه امتناع عقلی ندارد.3- قرآن بر درستی اعتقاد به رجعت گواهی می‏دهد و نمونه‏هایی از بازگشت به دنیا در امتهای پیشین را گزارش می‏کند.4- رجعت از عقاید مسلم شیعه بوده و احادیث بسیاری در این زمینه از دودمان پاک رسالت رسیده است .پی نوشتها:
76- سنن ترمذی / 5 کتاب المناقب، باب 32 شماره مسلسل 3788.
77- مدارک روائی حدیث ثقلین توسط پژوهشگران در چندین نوشتار گرد آمده و از آن جمله است: جزوه‏ای مختصر که به سال 1374 هجری قمری از طرف مؤسسه دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه طبع و منتشر شد. این مؤسسه به ابتکار دو رئیس فقید جامع الازهر شیخ عبدالمجید سلیم و شیخ محمود شلتوت و پیشوای فقید شیعه مرحوم آیه الله بروجردی در کشور مصر تأسیس شد و گامهای ارزنده‏ای در راه ایجاد تفاهم و رفع موانع وحدت امت اسلامی برداشت .
78- حدیث «متواتر» حدیثی را گویند: که شمار راویان آن به حدی باشد که علم قطعی به صدور آن ازپیامبر یا امام پیدا کنیم. به عبارت دیگر: احتمال آنکه گروهی از افراد آن را از پیش خود ساخته باشند، نرود هرگاه لفظ حدیث در نقلهای مختلف آن یکسان باشند، آن را متواتر لفظی گویند، و اگر مفهوم آن با عبارات گوناگون نقل شود، متواتر معنوی خواهد بود.
79- بحارالانوار ج 39/53 حدیث 1.
80- بحارالانوار ج 40/53 حدیث 6.
81- همانجا /63 حدیث 53.
82- همانجا /92 حدیث 101.
83- همانجا /121 حدیث 161.رجعت از دیدگاه عقل , قرآن , حدیث , حسن طارمی

مترجم: عباس جلالی