شیعه و رجعت

هیچگونه تردیدی نیست که شیعه به رجعت دارد و همه دانشمندان بزرگ این مکتب، اعتقاد به رجعت را از ویژگیهای پیروان امامان معصوم (علیهم السلام) بر شمرده‏اند، تا بدانجا که پیروی مذهب تشیع واعتقاد به رجعت متلازم یکدیگر بوده و برخی از یاران و پرورش یافتگان مکتب «اهل بیت» با همین صفت معرفی شده‏اند، و خرده گیران بر شیعه نیزهمین اعتقاد را وسیله نکوهش و خالفت خویش قرار داده‏اند. علامه مجلسی بیش از پنجاه تن از عالمان شیعه را نام می‏برد که اصل رجعت را پذیرفته و روایات مربوط به آن را در کتب خویش آورده‏اند. از این گروهند:سلیم بن قیس هلالی (متوفای سال 90)، حسن بن صفار (م 290)، علی بن ابراهیم قمی (استاد کلینی)، ثقه الاسلام کلینی (م 328)، محمد بن مسعود عیاشی (معاصر کلینی) ،ابو عمرو کشی (معاصر کلینی) شیخ صدوق (م 381)، شیخ مفید (م 413)، سید مرتضی (م 436)، ابوالفتح کراجکی (م 449)، ابوالعباس احمد بن عباس نجاشی (م 450)، شیخ طوسی (م 460)، سید رضی الدین بن طاووس (م 464) و…همو می‏نویسد: «اعتقاد به رجعت در تمام دوره‏ها مورد اجماع فرقه شیعه بوده و چون خورشید بر تارک آسمان می‏درخشد و کسی را یارای آنکار آن نیست» 6.شیخ صدوق در کتاب اعتقادات می‏گوید: «عقیده ما درباره رجعت این است که این رویداد قطعاً به وقوع می‏پیوندد» .7شیخ مفید نیز عقیده به رجعت را از ویژگیهای پیروان خاندان رسالت می‏داند. 8 سید مرتضی معتقد به اجماع شیعه درباره رجعت است و می‏گوید: «پیروان این مذهب در این باره کمترین اختلافی ندارند»9.شیخ حر عاملی می‏نویسد: «فزونی نویسندگانی که روایات مربوط به رجعت را در کتب مستقل یا غیر مستقل گردآورده‏اند – و تعداد آنها از هفتاد کتاب تجاوز می‏کند – دلیل بر قطعی بودن اعتقاد به رجعت از دیدگاه شیعه است. 10شیخ طوسی در تفسیر تبیان 11 و امین الدین طبرسی در تفسیر مجمع البیان 12 و دیگر مفسران بزرگ شیعه درباره رجعت سخن گفته‏اند و بنا به نوشته صاحب کتاب «الایقاظ من الهجعه» صحت رجعت از نظر شیعیان امری مسلم، قطعی و انکارناپذیر بوده و بیشتر دانشمندان یا همه آنان این واقعیت را پذیرفته‏اند. 13شیخ صدوق در کتاب «صفات الشیعه» اعتقاد به رجعت را از مشخصات پیروان این مکتب بر شمرده و حدیثی را از امام ششم حضرت صادق در این رابطه نقل می‏نماید. 14بنابراین قاطعانه می‏توان گفت که اصل رجعت از دیدگاه عالمان بزرگ شیعه، امری مسلم و قطعی بوده و با توجه به روایات بسیاری که از پیشوایان معصوم رسیده است، تردیدی در تحقق رجعت بر جای نمی‏ماند. علامه مجلسی که در حدیث‏شناسی سرآمد همه بزرگان و محدثان است و تتبع و پشتکار وی در گردآوری مجموعه گرانسنگ بحارالانوار و شرح اصول کافی به وضوح دیده می‏شود، درباره روایات رجعت می‏نویسد: «کسی که حقانیت ائمه اطهار علیهم السلام را باور کرده است، چگونه می‏تواند درباره مسأله متواتری که از آنان نقل شده و نزدیک به دویست روایت صریح در این زمینه رسیده و بیش از چهل تن از ثقات و عالمان شیعه آنها را در کتب خود آورده‏اند؛ شک داشته و این عقیده را با دیده تردید بنگرد؟… راستی اگر مسأله‏ای از این قبیل را نتوان از متواترات دانست، پس در کدامین موضوع می‏توان ادعای تواتر کرد؟15شیخ حر عاملی نیز که از بزرگترین محدثان قرن دهم هجری بوده و کتاب پربار «وسایل الشیعه» را در احادیث فقهی فراهم آورده است، روایات رجعت را فزون از شمار دانسته و قائل به تواتر معنوی اخبار وارده می‏باشد. 16کوتاه سخن آنکه: شیعیان به پیروی از فرموده پیامبر گرامی و با رجوع به عترت نبوی بر این عقیده‏اند که پیش از تحقق قیامت کبری رویدادی خاص در جهان به وقوع می‏پیوندد و جمعی از مردگان به دنیا باز می‏گردند. این رویداد را «رجعت» می‏گویند و گاهی از آن به «قیامت صغری» تعبیر می‏نمایند.نا گفته نماند که این سخن نه بدان معنی است که از دیدگاه عقاید، شیعی، اصل رجعت در شمار اصول دین بوده و هم پایه اعتقاد به توحید، نبوت و معاد می‏باشد. بلکه بسان بسیاری از ضروریات دینی یا رویدادهای تاریخی انکارناپذیر، از مسلمیات قطعی محسوب می‏گردد.به عنوان مثل: همه مسلمانان باور دارند که جنگ بدر، نخستین غزوه‏ای بود که بین مسلمانان و مشرکان مکه در سال دوم هجرت به وقوع پیوست. اما قطعیت چنین حادثه‏ای به وقوع آن در زمره اصول عقاید اسلامی به شمار نمی‏آید، و با این همه، کسی از مسلمانان را نیز یارای انکار آن نیست .پی نوشتها:
6- بحار الانوار 122/53 – 144.
7- اعتقادات صدوق بنا بر نقل بحارالانوار 128/53.
8- بحارالانوار 136/53 (به نقل از «المسائل السرویه» شیخ مفید).
9- همانجا /139.
10- الایقاظ من الهجعه، باب دوم .
11- تبیان 120/8.
12- مجمع البیان 235/4.
13- الایقاظ من الهجعه، باب دوم،دلیل پنجم.
14- بحارالانوار 121/53 (به نقل از صفات الشیعه).
15- بحارالانوار، 122/53 – 144.
16- الایقاظ من الهجعه، باب دوم، دلیل سوم.رجعت از دیدگاه عقل , قرآن , حدیث , حسن طارمی

مترجم: عباس جلالی