«رشاد خلیفه» کیست و نظر دانشمندان شیعى علوم قرآنى در خصوص کتاب وى معجزه القرآن الکریم چیست؟
دکتر رشاد خلیفه، قرآن پژوه مصرى و مترجم قرآن به انگلیسى و مبتکر نظریه اعجاز عددى قرآن است. او درجه دکترا در رشته مهندسى سیستم ها دارد. وى مدتى براى سازمان ملل متحد در قسمت سازمان خواربار جهانى موسوم به «فائو» کار می کرد و سپس در دانشگاه «آریزونا» واقع در «توسان» ایالت آریزونا به تدریس مشغول شد. رشاد خلیفه در سال 1357 ش / 1978 م مؤسسه تبلیغى «روح حق» را با کمک جمعى از مسلمانان در شهر «توسان» بنیان گذاشت و همراه با سخنرانى در این محل و سایر اماکن و مجالس، سعى در تبلیغ دین مبین اسلام داشت و محور کار خود را قرآن قرار داده بود. از آثار او، ترجمه تفسیرى از قرآن به زبان انگلیسى در 12 جلد است که به نام «ترجمه استاندارد انگلیسى از قرآن کریم» عرضه داشت. شهرت رشاد خلیفه، قبل از ترجمه یاد شده، از جهت نظریه اى است که در خصوص رموز عددى قرآن کریم و موضوع عدد نوزده و کلیه حروف مقطعه در قرآن ارائه داده است.
اظهارات دکتر رشاد خلیفه در طول سالیان دراز، موافقان و مخالفانى داشته است و بسیارى نیز نظریه او را در حد نقل و بدون تأیید محتواى آن، در نوشته هاى خویش آورده اند. تأمل و دقت در پیش فرض ها و شیوه محاسبات او، خبر از تلاش فراوانش می دهد، ولى نقاط ضعفى را آشکار می سازد که چشم پوشى از آنها چندان ساده نیست و بر فرض اثبات ضعف هاى مذکور، کاخ بلند محاسبات دکتر رشاد خلیفه متزلزل شده و فرو می ریزد. ما در این مجال اندک، از ضعف هاى مذکور به دو مورد اشاره می کنیم و تحقیق و تدقیق بیشتر را بر عهده شما می گذاریم.
یکى از پیش فرض هاى دکتر رشاد خلیفه در محاسبات خویش، تدوین و ترتیب کنونى سوره ها است، ولى خود در برخى موارد از این ترتیب دست برداشته و به ترتیب نزولى روى آورده است262.
مورد دیگر، شیوه کتابت کلمات قرآن است. او می نویسد: «اصل معروف در این مورد، یگانگى زبان عربى قرآن است که با عربى معمولى و متداول یک سان نیست؛ براى مثال: صلاه، صلوه؛ زکاه، زکوه و حیاه، حیوه نوشته می شود. نگارش بسیارى از کلمات قرآن نیز منحصر به آن است، مانند: امرأت، بصطه و غیره. نیازى به بیان این مطلب وجود ندارد که تغییر کتابت عربى قرآن به عربى متداول، تمام ویژگى هاى ریاضى الفباى قرآنى را در هم فرو ریخته و حروف مقطعه را کلا بى مفهوم و معنا و اهمیت جلوه می دهد.»263
از طرفى انتساب نگارش قرآن به وحى و تقدیس آن چیزى نیست که بتوان آن را پذیرفت؛ بسیارى از علماى علوم قرآنى به شیوه نگارش قرآن و خاستگاه آن پرداخته و غلط هاى نگارش قرآن را بر شمرده اند264. حتى برخى از متأخران از این که هنوز غلط هاى نگارش قرآن تصحیح نشده گله مند بوده و توصیه اکید دارند که باید نگارش آن تصحیح شود.
با توجه به اشکال هاى یاد شده پذیرفتن نظریات دکتر رشاد خلیفه مشکل است؛ اگرچه نمی توان زحمات او را هیچ و پوچ فرض کرد. شاید روزى، گوشه اى از نتایج محاسبات وى زمینه کشفیّاتى را در قرآن پدید آورد265.
—————
262. ترجمه سیدمحمدتقى آیت اللهى، اعجاز قرآن، ص 271.
263. همان، ص 271 و 272.
264. نیشابورى، غرائب القرآن، ج 1، ص 32 ـ 40؛ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، علوم القرآن عندالمفسرین، ج 1، ص 417 ـ 432.
265. ر.ک: محمد على رضایى اصفهانى، پژوهشى در اعجاز علمی قرآن، ج 1، ص 220 ـ 232.