اصحاب اخدود
کافرانی هستند که گروهی از مؤمنان را به جرم یکتاپرستی در گودالی از آتش سوزاندند. در منابع تاریخی و حدیثی مسلمانان، گزارش های گوناگونی درباره حادثه «اخدود» آمده که گاه متضاد و آمیخته با افسانه و داستان پردازی است. بنابر آیات قرآن، عده ای باعث شدند جمعی از مردان و زنان مؤمن را در خندق آتش افکنند؛ در حالی که خود برای مشاهده بر کنار آتش نشسته بودند و از مشاهده خویش لذت می بردند. آنان که طعمه حریق می شدند، جز ایمان به خداوند عزیز حمید که ملک آسمان ها و زمین مخصوص اوست، گناهی نداشتند؛ اما مسبیین خود دچار آتش شدند یا شعله فزونی گرفت و ایشان را سوزانید و یا به دست همان جبار و یا جبار دیگری طعمه آتش گردیدند.(1) آنچه در منابع اسلامی به عنوان قول مشهور در تفصیل داستان اصحاب اخدود یاد شده است، در اساس یا واقعه ای تاریخی ارتباط می یابد که چندگاهی پیش از ظهور اسلام در جنویب شیه جزیره برای مسیحیان نجران رخ داده است.(2) از آنجا که روایات متفاوتی درباره اینکه اصحاب اخدود چه کسانی هستند، متفاوت است؛ اغلب مفسرین بر آنند که احتمال دارد جماعتی مطابق با مشخصات اصحایب اخدود بیش از یک گروه بوده باشند.(3)
____________________
1. بروج: 11-1؛ طبری، جامع البیان، مج15، ج30، ص170; طوسی، التبیان، ج10، ص316; زمخشری، الکشاف، ج4، ص729.
2. تاریخ یعقوبی، ج1، ص199؛ تفسیر قرطبی، ج19، ص191.
3. ثعلبی، قصص الانبیا، ص 438؛ تفسیر ابن کثیر، ج7، ص259-261.