ابولهب
عبدالعُزّی بن عبدالمطّلب بن هاشم، مکنی به اباعتیه عموی پیامبر صلی الله علیه وآله و از دشمنان سرسخت حضرت.(1) در توضیح نامش، برخی می گویند عبدالمطلب وی را به جهت زیبایی و برافروختگی چهره چنین نامیده(2) و برخی برای وی فرزندی به نام لهب ذکر کرده‌اند(3)، اما بر پایه روایتی، خداوند او را به این کنیه خوانده؛ چون عاقبت او با آتش است.(4) گویا در میان مردم زمان خویش، ییشتر به کنیه اباعتیه خطاب می شده است.(5) وی پس از بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله برخلاف سنت عربی، به سیره خاندان خویش عمل نکرد و به رغم همراهی بنی عبدالمطلب با رسول خدا، او به دیگر تیره های قریش پیوست و از در دشمنی و ستیزگی یا پیامبر صلی الله علیه و اله درآمد و به شیوه های گوناگون به آزار حضرت پرداخت از جمله بر سر رسول خدا شکمبه و خاشاک می ریخت.(6) برای جلوگیری از نفوذ کلام پیامبر صلی الله علیه و آله در پی او حرکت و دروغ گویش خطاب می‌کرد. حضرت را ساحر، شاعر و کاهن می خواند و دیگران را نیز از گرویدن به او و اسلام باز می داشت و حتی یک بار همراه همسرش به تحریک دیگران، بر آن شده بودند تا پیامبر را از پای در آورند که بر جای خشک شدند و به دعای حضرت به حرکت درآمدند.(7) سوره مسد صریحاً در نفرین و زشت شماری او و همسرش نازل شد.
____________________
1. المقدسی، البدء و التاریخ، ج4، ص155.
2. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج1، ص93; تفسیر ابن کثیر، ج4، ص63.
3. سیوطی، الخصائص الکبری، ج1، ص244.
4. مجلسی، زاد المعاد، ج2، ص338؛ زمخشری، الکشّاف، ج4، ص814.
5. رازی، اعلام النبوه، ج1، ص130.
6. ابن هشام، السیره النبویه، ج2، ص415ـ416؛ ابن اثیر، الکامل، ج2، ص70.
7. ابن اسحاق، السیر و المغازی، ص232؛ طبرسی، مجمع البیان، ج7، ص322؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج1، ص77؛ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج3، ص111.