دعاى حضرت یونس

دعاى حضرت یونس (علیه السلام) در قرآن
حضرت یونس یکى از پیامبران الهى بود. او زمانى دراز مردم را به توحید و یکتاپرستى فرا خواند.

لیکن این دعوت و تبلیغ طولانى مردم را به راه نیاورد و آنان همچنان بر کفر خود لجاجت می‌کردند. در این هنگام که یونس از جهل و کفر آنان به خشم آمده بود، پیش از آن که از خداوند اجازه گیرد از شهر خارج شد و سر به بیابان گذاشت. رفت تا به ‏دریا رسید. به قدرت الهى یک ماهى بزرگ دهان باز کرد و یونس را بلعید. یونس بدون آن که در شکم ماهى هضم شود زندانى شد و دانست این سزاى آن است که بدون اذن الهى، مأموریت خود را رها کرده است.
در چنین شرایطى با دلى شکسته و قطع امید از همه ‏جا، دعا کرد و گفت:

لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ(1)؛

خدایا، معبودى به جز تو نیست، از هر عیب، منزّهى. به درستى که من از کسانى هستم که بر خود ستم کردم.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «ما دعاى او را مستجاب کردیم و او را از غم نجات دادیم، و این چنین همه مؤمنان را نجات می‌دهیم.»
حضرت یونس که از شکم ماهى و دریاى عمیق نجات یافته بود، به محل مأموریت خود باز آمد و مردم هم که در غیاب او به خود آمده بودند به گرد او جمع شدند و راه پاکى و خدا پرستى در پیش گرفتند.
چند نکته:
1. خداوند در پایان داستان یونس می‌فرماید: «و کذلکَ نُنجِى المؤمنین؛ ما این ‏چنین مؤمنان را از غم و گرفتارى نجات می‌دهیم.» گویا داستان یونس براى این در قرآن آمده است که این قانون کلى و سنّت همیشگى الهى بازگو شود: نجات مؤمنان گرفتار، برنامه دائمی خداست که در همه زمان‏ها و مکان‏ها و در تمام نسل‏ها جارى است.
پر واضح است که این بشارت و مژده‏اى براى همه ماست.
پیامبر گرامی ما فرمود: «آیا شما را راهنمایى کنم به اسم اعظم الهى، که هر گاه خداوند با آن اسم خوانده شود جواب دهد، و هر گاه با آن اسم از خداوند درخواست شود پاسخ دهد؟ آن دعاى یونس است که در تاریکى‌ها خواند:

«لا إِلهَ إلاّ أنتَ سُبْحانَکَ إِنِّى کُنْتُ مِنَ الظّالمینَ.»

مردى پرسید: اى رسول خدا! آیا این دعا مخصوص یونس بود یا براى همه مؤمنان است؟ پیامبر (صلّى الله علیه وآله وسلّم) فرمود: «آیا نشنیدى بقیه آیه را:

«وَ کَذلِکَ نُنْجِى المُؤمِنینَ.»(2)

2. عارفان الهى به دعاى حضرت یونس اهمیت فراوان می‌دهند و بدان اهتمام ورزند و آن را ذکر یونسیّه نامند.
3. دعاهاى معصومان(علیهم السلام) ریشه قرآنى دارد. چرا که آنان فرزندان قرآنند و از معرفت زلال قرآنى بهره‏مندند. امام حسین(علیه السلام) با اقتباس از دعاى حضرت یونس، در دعاى عرفه گوید:

لا إلهَ إلاّ أنْتَ سُبْحانَکَ إنّى کُنْتُ مِنَ الظالمینَ. لا إلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مَنَ

المُسْتَغْفِرینَ. لا إلهَ إلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إنّى کُنْتُ مِنَ المُوَحِّدینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى

کُنْتُ مِنَ الخائِفینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الوَجِلینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى

کُنْتُ مِنَ الرّاجینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الرّاغِبینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى

کُنْتُ مِنَ المُهَلِّلینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ السّائِلینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ

اِنّى کُنْتُ مِنَ المُسَبِّحینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ المُکَبِّرینَ. لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ

سُبْحانَکَ رَبّى و رَبُّ آبائى الأَوَّلینَ؛

به جز تو خدایى نیست، منزّهى از عیب، من از ستمکارانم. به جز تو خدایى نیست، منزهى تو، من از استغفار کنندگانم. به جز تو خدایى نیست، منزّهى تو، من از یکتا پرستانم. به جز تو خدایى نیست، منزّهى، من از بیمناکان از عذاب توام. به جز تو خدایى نیست، منزّهى تو، من از افراد ترسانم. به جز تو خدایى نیست، منزّهى تو،
من از امیدوارانم. به جز تو خدایى نیست، تو منزّهى ، من از آرزومندانم. به جز تو خدایى نیست، منزهى تو، من از لا اله اِلاّ اللّه‏ گویانم. به جز تو خدایى نیست، منزّهى تو، من از گدایانم. به جز تو خدایى نیست، منزهى تو، من از تسبیح گویانم. به جز تو خدایى نیست، منزّهى تو، من از الله‏ اکبر گویانم. به جز تو خدایى نیست، منزهى تو که پروردگار من و پروردگار پدران پیشین منى.
چند حدیث در فضیلت این دعا
1. پیامبر گرامی(صلّى الله علیه وآله): «هر بیمار مسلمانى که این دعا را بخواند، اگر در آن بیمارى (بهبودى نیافت و) مرد پاداش شهید به او داده می‌شود، و اگر بهبودى یافت خوب شده در حالى که تمام گناهانش آمرزیده شده است.»(3)
2. رسول خدا (صلّى الله علیه وآله وسلّم): «آیا به شما خبر دهم از دعایى که هر گاه غم و گرفتارى پیش آمد آن دعا را بخوانید گشایش حاصل شود؟» اصحاب گفتند: آرى اى رسول خدا. آن حضرت فرمود: «دعاى یونس که طعمه ماهى شد:

لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ.»(4)

3. امام صادق (علیه السلام): «عجب دارم از کسى که غم زده است چطور این دعا را نمی‌خواند لا اِلهَ اِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمِینَ» چرا که خداوند به دنبال آن می‌فرماید:

«فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّیْنَاهُ مِنَ الغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِى المُؤْمِنِینَ.»

(ما او را پاسخ دادیم و از غم نجات دادیم و این چنین مؤمنان را نجات می‌دهیم.)(5)
4. مرحوم کلینى نقل می‌کند: مردى خراسانى بین مکه و مدینه در ربذه به امام صادق (علیه السلام) برخورد و عرضه داشت: فدایت شوم من تاکنون فرزنددار نشده‏ام، چه کنم؟
حضرت فرمود: «هر گاه به وطن برگشتى و خواستى به سوى همسرت روى، آیه ”

وَ ذَا النُّونِ إِذ ذَهَبَ مُغاضِـباً فَـظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادى فِى الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلـهَ إِلاّ أَنْتَ

سُبْحانَکَ إِنِّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمِـینَ”

را تا سه آیه بخوان، إن شاء الله‏ فرزنددار خواهى شد.»(6)

1- انبیاء، آیه 87.
2- قوارع القرآن، ص67.
3- قوارع القرآن، ص67.
4- کشاف، ج3، ص132، پاورقى.
5- خصال، ص218.
6- کافى، ج6، ص10.