نماز عید فطر (مفاتیح الجنان)
اعمال روز اول شوال- روز عید فطر است و اعمال آن چند چیز است: هشتم- خواندن نماز عید است و آن دو رکعت است در رکعت اول حمد و سوره اعلى بخواند و بعد از قرائت پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند.
اَللَّهُمَّ (أَنْتَ أَهْلُ) أَهْلَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَهِ
اى خدا اى که عظمت و کبریایى شایسته و مخصوص توست
وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَهِ
و جود و بخشش و جلال و جبروت به تو اختصاص دارد و لایق عفو و رحمت و سزاوار ترس از عصیان و آمرزش گناهان تویى
أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً
از تو درخواست می کنم به حق این روز که براى مسلمین عید قرار دادى
وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ مَزِیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
و براى محمد صلى الله علیه و آله ذخیره و زیادت مقام گردانیدى درخواست دارم که درود بر محمد (ص) و آلش فرستى
وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ
و مرا هم در هر سعادتى که محمد (ص) و آل محمد (ع) را داخل گردانیدى داخل سازى
وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ
و از هر بدى که محمد (ص) و آل محمد (ع) را خارج ساختى مرا نیز خارج گردانى که درود بر محمد و آل او باد
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ الْمُخْلِصُونَ
اى خدا من از تو درخواست می کنم بهتر چیزى را که بندگان شایسته‌ات از تو درخواست کردند و پناه می برم به تو از آنچه بندگان صالحت به تو پناه بردند
پس تکبیر ششم بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع و سجود برخیزد به رکعت دوم و بعد از حمد سوره و الشمس بخواند پس چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیرى آن قنوت را بخواند و چون فارغ شد تکبیر پنجم گوید و به رکوع رود پس نماز را تمام کند بعد از سلام تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها را بفرستد.
نماز عید فطر (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحکام شهر رمضان؛ الباب السابع و الثلاثون فیما نذکره من وظائف یوم عید الفطر؛ فصل فیما نذکره من صفه صلاه العید
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و وظایف مخصوص روز عید فطر؛ فصل نوزدهم، ویژگی نماز عید، ابتدا به چگونگی خواندن این نماز می پردازیم:
المهم منها إخلاص النیه و کمال الأدب مع العظمه الإلهیه فتقصد بقلبک ما معناه أصلی صلاه العید مندوبا لوجه ندبها أعبد الله بذلک لأنه أهل للعباده ثم تکبر تکبیره الإحرام و تقرأ الحمد و سبح اسم ربک الأعلى[1] و ترفع یدیک بالتکبیر معظما لمولاک الأعظم الکبیر و تبسطهما بالذل و الابتهال کما جرت عاده المضطر فی السؤال و تقول
اما چیزى که در این نماز مهم است، اخلاص و پاک کردن نیت و رعایت کامل ادب در برابر عظمت الهى است. بنابراین، با قلب خود این معنا را قصد کن: نماز عید را که مستحب است، به‌صورت مستحبى می‌خوانم و مقصودم از آن عبادت خدا است از آن جهت که شایسته‌ى پرستش است، سپس تکبیره الاحرام بگو و سوره‌ى حمد و سوره‌ى «سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَى» را بخوان و بعد باز دست‌هایت را براى گفتن تکبیر و به منظور تعظیم مولاى والا و بزرگ خود بالا بر و تکبیر بگو، سپس همانند گدایان مضطرّ و بیچاره، دست‌هاى خود را با خوارى و تضرّع براى قنوت بگشا و بگو:
اللَّهُمَّ أَنْتَ أَهْلُ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَهِ
خداوندا، تو اهل بزرگمنشى و بزرگى
وَ أَهْلُ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلُ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَهِ
و زیبنده‌ى بخشش و شکوه برتر و شایسته‌ى گذشت و رحمت و سزاوار تقوا [بازدارندگى]و آمرزشى.
أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً
به حق این روز، که آن را براى مسلمانان عید
وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً [وَ کَرَامَهً] وَ مَزِیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
و براى حضرت محمّد-درود و سلام خدا بر او و خاندان او-اندوخته و مایه‌ى برترى [و کرامت]و افزونى قرار داده‌اى، خواستارم که بر محمّد و آل محمّد درود فرستى
وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ
و مرا در همه‌ى نیکى‌هایى که محمّد و آل محمّد را در آن وارد کرده‌اى، وارد کنى
وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ
و از همه‌ى بدى‌هایى که محمّد و آل محمّد-درودهاى تو بر او و بر همه‌ى آنان-را از آن بیرون آورده‌اى، بیرون آورى.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ [مِنْ شَرِّ مَا اسْتَعَاذَ] مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ [الْمُخْلِصُونَ]
خداوندا، بهترین درخواست‌هایى را که بندگان شایسته‌ات از تو بدان درخواست کرده‌اند، خواستارم و از آنچه بندگان شایسته [به تمام وجود پاکیزه‌ى]تو از [شرّ] آن به تو پناه برده‌اند، به تو پناه می‌برم.
ثُمَّ تُکَبِّرُ الثَّانِیَهَ تَکْبِیرَ أَهْلِ الضَّرَاعَهِ بِحَسَبِ مَا تَجِدُهُ مِنَ الِاسْتِطَاعَهِ وَ تَدْعُو بِالْفَصْلِ الْمَذْکُورِ
سپس به‌قدر توان خود همانند متضرّعان و التماس‌کنندگان تکبیر دوّم را بگو و بعد از آن دعاى گذشته را در قنوت بخوان،
ثُمَّ تُکَبِّرُ الثَّالِثَهَ تَکْبِیرَ أَهْلِ الِاسْتِکَانَهِ بِخُشُوعِ أَهْلِ الْخِیَانَهِ وَ تَدْعُو بِالْفَصْلِ الْمُشَارِ إِلَیْهِ
آن‌گاه همانند بیچارگان و جنایتکاران و با فروتنى تکبیر سوّم را بگو و بعد از آن دعاى یادشده را در قنوت بخوان،
ثُمَّ تُکَبِّرُ [تَکْبِیرَ] الرَّابِعَهِ تَکْبِیرَ أَهْلِ الرَّهْبَهِ عِنْدَ شِدَّهِ الْکُرْبَهِ وَ تَدْعُو بِالْفَصْلِ الْمَوْصُوفِ
بعد همانند افراد بیمناک و گرفتار اندوه‌هاى سخت، تکبیر چهارم را بگو و بعد از آن دعاى گذشته را در قنوت بخوان،
ثُمَّ تُکَبِّرُ الْخَامِسَهَ تَکْبِیرَ الرَّاغِبِ عِنْدَ فَتْحِ أَبْوَابِ الْمَطَالِبِ وَ تَدْعُو بِالدُّعَاءِ الْمُتَکَرَّرِ
آن‌گاه همانند کسانى که هنگام گشوده شدن درهاى برآورده شدن خواسته‌ها از خود تمایل نشان می‌دهند، تکبیر پنجم را بگو و بعد از آن دعاى یادشده را در قنوت بخوان،
ثُمَّ تُکَبِّرُ السَّادِسَهَ تَکْبِیرَ أَهْلِ التَّبَتُّلِ وَ الْخُضُوعِ بِإِرْسَالِ الدُّمُوعِ وَ قُلْ مِنَ الدُّعَاءِ مَا قَدَّمْنَاهُ
سپس همانند کسانى که از دنیا بریده‌اند و با ریختن اشک اظهار فروتنى می‌کنند، تکبیر ششم را بگو و دعاى گذشته را در قنوت بخوان،
ثُمَّ تُکَبِّرُ تَکْبِیرَهَ الرُّکُوعِ وَ ارْکَعْ بِأَبْلَغِ الْخُشُوعِ وَ ارْفَعْ رَأْسَکَ ثُمَّ اسْجُدْ السَّجْدَتَیْنِ وَ قُمْ
آن‌گاه تکبیر رکوع را بگو و بارساترین فروتنى رکوع کن، سپس سر از رکوع بردار و بعد دو سجده را به‌جا آور و به‌پا خیز
فَاقْرَأِ الْحَمْدَ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَیهَا[2] وَ کَبِّرْ تَکْبِیرَهً عَلَى مَا شَرَحْنَاهُ وَ ادْعُ بِمَا ذَکَرْنَاهُ ثُمَّ کَبِّرْ ثَانِیَهً کَمَا وَصَفْنَاهُ وَ ادْعُ بِمَا کُنَّا رَوَیْنَاهُ ثُمَّ کَبِّرْ ثَالِثَهً کَمَا حَرَّرْنَاهُ وَ ادْعُ بِمَا قَدَّمْنَاهُ ثُمَّ کَبِّرْ رَابِعَهً عَلَى مَا أَوْضَحْنَاهُ وَ ادْعُ بِمَا أَسْلَفْنَاهُ ثُمَّ کَبِّرْ خَامِسَهً
و سوره‌ى حمد و سوره‌ى «وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحٰاهٰا» را بخوان و پنج تکبیر با دعاى گذشته،
وَ ارْکَعْ وَ اسْجُدْ سَجْدَتَیْنِ ثُمَّ تَشَهَّدْ وَ سَلِّمْ ثُمَّ [وَ] سَبِّحْ تَسْبِیحَ فَاطِمَهَ الزَّهْرَاءِ ع [ص]
سپس رکوع و دو سجده را به‌جا آور و تشهد و سلام بگو و آن‌گاه تسبیح فاطمه‌ى زهرا-صلوات اللّه علیها-را بگو
وَ کَبِّرِ التَّکْبِیرَ الَّذِی ذَکَرْنَاهُ عَقِیبَ صَلَاهِ الْمَغْرِبِ مِنْ لَیْلَهِ الْعِیدِ وَ أَحْضِرْ عَقْلَکَ وَ قَلْبَکَ لِلتَّحْمِیدِ وَ التَّمْجِیدِ
و بعد تکبیرى را که در تعقیب نماز مغرب شب عید ذکر کردیم، بگو و عقل و قلب خود را براى ستایش و تمجید و دعاى بعد از نماز عید که در ذیل می‌آید، آماده کن.
[1]) سوره الاعلی
[2]) سوره الشمس
نماز عید فطر (زاد المعاد)
اعمال روز اول ماه شوال؛ نماز عید در زمان حضور امام واجب است و در زمان غیبت امام اکثر علما سنت می‌دانند، و به جماعت کردن را سنّت می‌دانند و می‌گویند تنها نیز می‌توان برپا داشتن و به گمان فقیر واجب است که به جماعت بکنند و به نماز مجتهد عادل حاضر شوند و اگر نتوانند حاضر شد، تنها سنت است و نماز عید دو رکعت است و در رکعت اوّل حمد و سبّح اسم ربّک الأعلى و در رکعت دوّم حمد و و الشّمس و ضحاها و در رکعت اوّل بعد از قرائت پنج تکبیر می‌گوید و بعد از هرتکبیر یک قنوت می‌خواند و در رکعت دویّم بعد از قرائت چهار تکبیر می‌گوید و چهار قنوت می‌خواند و قنوت مخصوصى دارد و اگر کسى آن را نداند آنچه در قنوت نمازهاى دیگر می‌خواند بخواند، و هرگاه به جماعت کنند، پیش‌نماز دو خطبه بعد از نماز می‌خواند و قنوت مخصوص نماز عید این است:
اللَّهُمَّ أنتَ أَهْلَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَهِ
اى خدا، اى که عظمت و کبریایى شایسته و مخصوص توست
وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَهِ
و جود و بخشش و جلال و جبروت به تو اختصاص دارد و لایق عفو و رحمت و سزاوار ترس از عصیان و آمرزش گناهان تویى،
أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً
از تو درخواست می‌کنم به حق این روز که براى مسلمین عید قرار دادى
وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ
مَزِیداً
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
و براى محمد صلّى اللّه علیه و آله ذخیره و زیادت مقام گردانیدى که درود بر محمد و آلش فرستى
وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ
و مرا در هر سعادتى که محمد و آل محمد را داخل گردانیدى داخل سازى
وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أجمعین
و از هربدى که محمد و آل محمد را از آن خارج ساختى، خارج گردانى که درود بر محمد و آل او باد.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الْمُخْلَصُونَ.[1]
اى خدا! من از تو درخواست می‌کنم بهتر چیزى را که بندگان شایسته‌ات از تو درخواست کردند و پناه می‌برم به تو از آنچه بندگان صالحت از آن به تو پناه بردند.
[1] ) اقبال الاعمال ص 289؛ مفاتیح الجنان، ج 1 ، ص 246
نماز عید فطر (مصباح المتهجد)
فیما یستحب فعله یوم الفطر؛ صِفَهُ صَلَاهِ الْعِیدِ أَنْ یَقُومَ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَهِ فَیَسْتَفْتِحَ الصَّلَاهَ یَتَوَجَّهُ فِیهَا وَ یُکَبِّرُ تَکْبِیرَهَ الِاسْتِفْتَاحِ فَإِذَا تَوَجَّهَ قَرَأَ الْحَمْدَ وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى ثُمَّ یَرْفَعُ یَدَهُ بِالتَّکْبِیرِ فَإِذَا کَبَّرَ قَالَ-
اعمالی که مستحب است در روز عید فطر انجام شود؛ ویژگی نماز عید که می ایستی رو به قبله، پس شروع می کنی نماز را و تکبیره الاحرام را می گویی و می خوانی سوره حمد و سوره اعلی را سپس دست خود را بعد از گفتن تکبیر بالا می بری و می گویی:
اللَّهُمَّ أَهْلَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَهِ
وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَهْلَ التَّقْوَى وَ الْمَغْفِرَهِ
أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً
وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ مَزِیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ
وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ «595» أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ.
ثُمَّ یُکَبِّرُ ثَالِثَهً وَ رَابِعَهً وَ خَامِسَهً وَ سَادِسَهً مِثْلَ ذَلِکَ یَفْصِلُ بَیْنَ کُلِّ تَکْبِیرَتَیْنِ بِمَا ذَکَرْنَاهُ مِنَ الدُّعَاءِ ثُمَّ یُکَبِّرُ السَّابِعَهَ وَ یَرْکَعُ بِهَا فَإِذَا صَلَّى هَذِهِ الرَّکْعَهَ قَامَ إِلَى الثَّانِیَهِ فَإِذَا اسْتَوَى قَائِماً قَرَأَ الْحَمْدَ وَ سُورَهَ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها ثُمَّ یُکَبِّرُ تَکْبِیرَهً وَ یَقُولُ بَعْدَهَا الدُّعَاءَ الَّذِی قَدَّمْنَاهُ ثُمَّ یُکَبِّرُ ثَانِیَهً وَ ثَالِثَهً وَ رَابِعَهً مِثْلَ ذَلِکَ فَإِذَا فَرَغَ مِنَ الدُّعَاءِ کَبَّرَ الْخَامِسَهَ وَ رَکَعَ بَعْدَهَا فَیَحْصُلُ لَهُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ اثْنَتَا عَشْرَهَ تَکْبِیرَهً سَبْعٌ فِی الْأُولَى وَ خَمْسٌ فِی الثَّانِیَهِ مِنْهَا تَکْبِیرَهُ الِافْتِتَاحِ فِی الْأُولَى وَ تَکْبِیرَهُ الرُّکُوعِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ- فَإِذَا سَلَّمَ عَقَّبَ بِتَسْبِیحِ الزَّهْرَاءِ ع وَ مَا خَفَّ عَلَیْهِ مِنَ الدُّعَاءِ ثُمَّ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاء
پس تکبیر (تکبیر اول، هنگام شروع نماز، تکبیر دوم، هنگام اولین قنوت) سوم (دومین قنوت) و چهارم (سومین قنوت) و پنجم (چهارمین قنوت) و ششم (پنجمین قنوت) را می گویی و بین هر تکبیر، این دعا را می خوانی. سپس تکبیر هفتم را می گویی و به رکوع می روی. پس هنگامی که رکعت اول به پایان رسید، بلند مس شوی برای رکعت دوم، پس می خوانی سوره حمد و سوره شمس را سپس تکبیر می گویی و بعد از آن دعای ذکر شده را می خوانی و بعد از آن تکبیر دوم و سوم و چهارم را مثل همان پس هنگامی که دعا تمام شد، تکبیر پنجم و بعد از آن به رکوع می روی، در این دو رکعت به طور کلی دوازده تکبیر گفته شد، هفت تکبیر در رکعت اول و پنجم تکبیر در رکعت دوم که از آنها تکبیر اولی، هنگام آغاز نماز و تکبیرهای رکوع نیز در دو رکعت. پس هنگامی که نماز به اتمام رسید تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها را می خوانی.