دعای روز عید فطر و جمعه از صحیفه سجادیه

دعای روز عید فطر و جمعه (صحیفه سجادیه)

وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی یَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلاَتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَهَ وَ فِی یَوْمِ الْجُمُعَهِ فَقَالَ‏
از دعاهاى امام علیه السّلام است در روز فطر (اوّل ماه شوّال) و در روز جمعه‏ که بعد از فراغت از نماز رو به قبله می ایستاد و این دعا را می خواند:

یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لاَ یَرْحَمُهُ الْعِبَادُ وَ یَا مَنْ یَقْبَلُ مَنْ لاَ تَقْبَلُهُ الْبِلاَدُ
اى خداوندى که رحمت می ‏آورى بر آن کس که بندگان تو بر او رحمت نمی ‏آورند. اى خداوندى که می ‏پذیرى آن را که رانده هر شهر و دیار است.

وَ یَا مَنْ لاَ یَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَهِ إِلَیْهِ‏ وَ یَا مَنْ لاَ یُخَیِّبُ الْمُلِحِّینَ عَلَیْهِ‏
اى خداوندى که تحقیر نمی ‏کنى آنان را که دست نیاز به سوى تو دراز کنند. اى خداوندى که نومید نمی ‏گردانى آنان را که به اصرار از تو چیزى خواهند.

وَ یَا مَنْ لاَ یَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّهِ عَلَیْهِ‏ وَ یَا مَنْ یَجْتَبِی صَغِیرَ مَا یُتْحَفُ بِهِ وَ یَشْکُرُ یَسِیرَ مَا یُعْمَلُ لَهُ‏
اى خداوندى که از درگاه خود نمی ‏رانى آنان را که در خواهندگى دلیرى می ‏کنند. اى خداوندى که واپس نمی ‏زنى ارمغانى را که به پیشگاهت آرند، هر چند خرد و بى‏ مقدار باشد، و هیچ کارى را بى ‏اجر نمی ‏گذارى، هر چند ناچیز باشد.

وَ یَا مَنْ یَشْکُرُ عَلَى الْقَلِیلِ وَ یُجَازِی بِالْجَلِیلِ‏ وَ یَا مَنْ یَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ‏
اى خداوندى که اندک عملى را می‏ پذیرى و بر آن پاداش بزرگ می‏ دهى. اى خداوندى که نزدیک می ‏شوى به هر کس که به تو نزدیک گردد.

وَ یَا مَنْ یَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ‏ وَ یَا مَنْ لاَ یُغَیِّرُ النِّعْمَهَ وَ لاَ یُبَادِرُ بِالنَّقِمَهِ
اى خداوندى که به نزد خود فرا می‏ خوانى آن کس را که از تو روى گردانیده است. اى خداوندى که نعمت خود دیگر گون نکنى و در کیفر گنه کاران شتاب نورزى.

وَ یَا مَنْ یُثْمِرُ الْحَسَنَهَ حَتَّى یُنْمِیَهَا وَ یَتَجَاوَزُ عَنِ السَّیِّئَهِ حَتَّى یُعَفِّیَهَا
اى خداوندى که نهال نیکى را می ‏پرورى تا به ثمر نشیند و از گناهان عفو می ‏کنى تا یکسره از میان بروند.

اِنْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَى کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ وَ امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَهُ الطَّلِبَاتِ‏
آرزوها پیش از آنکه عرصه کرم تو پیمایند، روا شده باز گشتند و کاسه ‏هاى حاجت حاجتمندان از فیض جود تو لبالب گردید

وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِکَ الصِّفَاتُ فَلَکَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ کُلِّ عَالٍ وَ الْجَلاَلُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ کُلِّ جَلاَلٍ‏
و اوصاف را پیش از آنکه به حقیقت تو رسند رشته از هم بگسیخت. تو راست فراترین فرازها، فراتر از هر فرا رونده ‏اى، و تو راست بزرگ‏ترین جلالتها، برتر از هر جلالتى.

کُلُّ جَلِیلٍ عِنْدَکَ صَغِیرٌ وَ کُلُّ شَرِیفٍ فِی جَنْبِ شَرَفِکَ حَقِیرٌ
هر صاحب جلالت در برابر جلالت تو خرد است و هر شریف در جوار شرف تو حقیر.
خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلاَّ لَکَ‏
آنان که رخت به آستان دیگرى جز آستان تو کشیدند، نومید شدند و آنان که به درگاهى جز درگاه تو روى نهادند زیانمند گردیدند

وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلاَّ بِکَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلاَّ مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ‏
و آنان که جز به تو پرداختند تباه گشتند و آنان که در طلب قوت نه به صحراى فضل تو آمدند به قطحسال گرفتار شدند.

بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ إِغَاثَتُکَ قَرِیبَهٌ مِنَ الْمُسْتَغِیثِینَ‏
بار خدایا، درگاه تو به روى خواهندگان گشوده است و عطایت سائلان را رایگان است و فریاد رسیت فریاد خواهان را نزدیک.
لاَ یَخِیبُ مِنْکَ الْآمِلُونَ وَ لاَ یَیْأَسُ مِنْ عَطَائِکَ الْمُتَعَرِّضُونَ وَ لا یَشْقَى بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ‏
امیدواران از تو نومید نشوند و جویندگان از عطاى تو مأیوس نگردند و آمرزش خواهان از عقوبتت به شقاوت نیفتند.

رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ‏
اى خداوند، خوان نعمتت براى آنان که نافرمانیت کنند گسترده است. و بردباریت در حق آنان که با تو خصومت ورزند مهیاست. نیکى در حق بدان شیوه توست‏

وَ سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُکَ عَنِ الرُّجُوعِ وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُکَ عَنِ النُّزُوعِ‏
و شفقت بر متجاوزان سنت تو. آن سان که درنگ کردن تو در مؤاخذت، ایشان را فریفته است که توبه نکنند و مهلت دادن تو آنان را از گرایش به تو باز داشته است.
وَ إِنَّمَا تَأَنَّیْتَ بِهِمْ لِیَفِیئُوا إِلَى أَمْرِکَ وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَهً بِدَوَامِ مُلْکِکَ‏
و حال آنکه در کیفر آنان درنگ کرده‏ اى تا مگر به فرمان تو سر نهند، و آن را که مهلت عنایت کرده ‏اى از آن روست که به دوام ملک خود اعتماد دارى.

فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَهِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا وَ مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَهِ خَذَلْتَهُ لَهَا
پس هر کس که سزاوار سعادت باشد روزگارش به سعادت پایان یابد و هر که سزاوار شقاوت بود به شقاوتش خوار خواهى ساخت.

کُلُّهُمْ صَائِرُونَ إِلَى حُکْمِکَ وَ أَمُورُهُمْ آئِلَهٌ إِلَى أَمْرِکَ لَمْ یَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُکَ وَ لَمْ یَدْحَضْ لِتَرْکِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُکَ‏
همه بر مقتضاى حکم تو شوند هر چه شوند و بازگشت امورشان به توست. هر چند زمان سرکشیشان به دراز کشد از سلطه تو فرو نخواهد کاست و چون در بازخواستشان شتاب نکنى حجت تو باطل نگردد،

حُجَّتُکَ قَائِمَهٌ لاَ تُدْحَضُ وَ سُلْطَانُکَ ثَابِتٌ لاَ یَزُولُ فَالْوَیْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْکَ‏
که حجت تو پاى بر جاى است و بطلان ناپذیر و سلطه تو ثابت است و بى ‏زوال. پس واى بر کسى که از تو رخ برتافته‏

وَ الْخَیْبَهُ الْخَاذِلَهُ لِمَنْ خَابَ مِنْکَ وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِکَ‏
و خوارى و نومیدى کسى راست که از تو نومید گردد و بدترین شوربختى نصیب کسى است که به حلم تو فریفته آید.
مَا أَکْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِی عَذَابِکَ وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ وَ مَا أَبْعَدَ غَایَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ‏
در چنین حالتى چنین کسى چه بسیار عذابهاى گونه‏ گون که خواهد چشید و چه زمانهاى دراز که در وادى عقاب تو سرگردان خواهد ماند و میان او و سر آمدن اندوهش چه فاصله‏اى بعید است‏

وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَهِ الْمَخْرَجِ عَدْلاً مِنْ قَضَائِکَ لاَ تَجُورُ فِیهِ وَ إِنْصَافاً مِنْ حُکْمِکَ لاَ تَحِیفُ عَلَیْهِ‏
و به رهایى از تنگنایى که در آن افتاده هیچ امیدیش نیست. اى خداوند همه این‏ها که می ‏کنى بر مقتضاى عدالت و انصاف توست که در آن نه جور بر کس کنى نه ستم بر کس روا دارى.

فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ وَ أَبْلَیْتَ الْأَعْذَارَ وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِیدِ وَ تَلَطَّفْتَ فِی التَّرْغِیبِ‏
بار خدایا، تو حجتهاى خود، در پى یکدیگر و به یارى یکدیگر اقامه کرده ‏اى و دلیل هاى خود از دیر باز آشکار ساخته ‏اى و پیش از این مردم را از عذاب خود بیم داده ‏اى و از روى تلطف ترغیب کرده ‏اى‏

وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَهِ وَ تَأَنَّیْتَ وَ أَنْتَ مَلِی‏ءٌ بِالْمُبَادَرَهِ
و مثالها آورده ‏اى و مهلت هاى دراز داده ‏اى و عذاب خود به تأخیر افکنده ‏اى هر چند یاراى شتابت بود و در کار مؤاخذت درنگ ورزیده ‏اى هر چند یاراى تعجیلت بود.

لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزاً وَ لاَ إِمْهَالُکَ وَهْناً وَ لاَ إِمْسَاکُکَ غَفْلَهً وَ لاَ انْتِظَارُکَ مُدَارَاهً بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ وَ کَرَمُکَ أَکْمَلَ‏
نه درنگ ورزیدنت از روى ناتوانى بوده است و نه مهلت دادنت نشانه سستى. اگر از مؤاخذت دست باز داشته ‏اى، نه از روى غفلت بوده و اگر حکم خود به تعویق افکنده ‏اى، نه از روى مدارا. بلکه تا حجتت رساتر افتد و کرمت کامل‏تر
وَ إِحْسَانُکَ أَوْفَى وَ نِعْمَتُکَ أَتَمَّ کُلُّ ذَلِکَ کَانَ وَ لَمْ تَزَلْ وَ هُوَ کَائِنٌ وَ لاَ تَزَالُ‏
و احسانت وافى ‏تر و نعمتت تمام‏تر نمایان شود. همه این‏ها بوده است و همواره هست و خواهد بود.

حُجَّتُکَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِکُلِّهَا وَ مَجْدُکَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ یُحَدَّ بِکُنْهِهِ وَ نِعْمَتُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا وَ إِحْسَانُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْکَرَ عَلَى أَقَلِّهِ‏
اى خداوند، حجت تو فراتر از آن است که همه ‏اش به وصف گنجد و مجد و بزرگیت برتر از آن است که کس به کنه آن رسد و نعمتت بیشتر از آن است که در شمار آید و احسانت افزون‏تر از آن است که کمترین آن را شکر توان گفت.

وَ قَدْ قَصَّرَ بِیَ السُّکُوتُ عَنْ تَحْمِیدِکَ وَ فَهَّهَنِیَ الْإِمْسَاکُ عَنْ تَمْجِیدِکَ وَ قُصَارَایَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ لاَ رَغْبَهً – یَا إِلَهِی – بَلْ عَجْزاً
بار خدایا، خاموشى می‏ گزینم، که از ستایشگریت ناتوانم و زبان بر می‏بندم، که از تمجید و تکریمت عاجزم. اى خداى من، نهایت کوشش من اعتراف به درماندگى من است، نه آنکه نخواهم، که نمی‏ توانم.

فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّکَ بِالْوِفَادَهِ وَ أَسْأَلُکَ حُسْنَ الرِّفَادَهِ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏
بار خدایا، این منم که آهنگ درگاه تو کرده ‏ام و خواهم که احسان و فضل نیکوى خویش از من دریغ ندارى. پس بر محمد و خاندانش درود بفرست‏

وَ اسْمَعْ نَجْوَایَ وَ اسْتَجِبْ دُعَائِی وَ لاَ تَخْتِمْ یَوْمِی بِخَیْبَتِی وَ لاَ تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ فِی مَسْأَلَتِی‏
و زمزمه مناجات مرا بشنو و دعاى مرا اجابت کن و امروز مرا با نومیدى من به پایان مرسان و در برابر خواسته ‏هایم دست رد به سینه من مزن.
وَ أَکْرِمْ مِنْ عِنْدِکَ مُنْصَرَفِی وَ إِلَیْکَ مُنْقَلَبِی إِنَّکَ غَیْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِیدُ وَ لاَ عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ‏
اگر از نزد تو باز می ‏گردم یا به سوى تو می ‏آیم، در هر حال گرامیم دار، که تو در گزاردن کارهایت به تنگنا نمی ‏افتى و از اداى آنچه از تو خواهند ناتوان نیستى.

وَ أَنْتَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ‏
تو بر هر کار قادرى. و انتقال (از معاصى) و توانائى (بر طاعت براى ما) نیست جز بیارى خداى بلند مرتبه بزرگ (که خردها از درک حقیقت ذات او فرو میمانند)