راههای کاربردی ترویج نماز از نظر قرآن چیست؟

آیا در قرآن کریم راههای کاربردی ترویج نماز در منزل، آموزشگاه، مساجد، پادگانها، بازار، روستاها، دوایر دولتی و… بیان شده است؟ در صورت مثبت بودن، لطفاً با استفاده از آیات قرآن مستدل بیان فرمایید؟

* بعضی از شیوههای ترویج نماز عبارتند از:
1. شیوه تبلیغ عملی؛ قرآن در این زمینه میفرماید: (یـأیها الّذین ءامنوا لم تقولون ما لاتفعلون * کبر مقتا…) (1) ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! چرا چیزی میگویید که انجام نمیدهید؟ نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی را بگویید و انجام ندهید.
و در جای دیگر میفرماید: (أتأمرون النّاس بالبرّ و تنسون أنفسکم…) (2) ؛ آیا مردم را به نیکی فرمان میدهید و خود را فراموش میکنید با این که شما کتاب [خدا] را میخوانید؟ آیا [هیچ [نمیاندیشید؟
در روایات آمده است: امام صادق(علیه السلام) فرمود: (کونوا دعاه الناس بغیر ألسنتکم لیروا منکم الورع و الإجتهاد و الصلاه و الخیر فإنّ ذلک داعیه)؛ مردم را با غیر از زبانهایتان دعوت کنید [به سوی دین] تا اینکه مشاهده کنند از شما تقوا و اجتهاد و نماز و خیر و نیکی را، پس این است (چهار چیز) دعوت [واقعی مردم به دین].
2. شیوه تبلیغ گروهی: باید برای تبلیغ از روش و شیوه گروهی بهره جست، به ویژه در مورد نماز که اگر به صورت جماعت برگزار شود، اثرش هزاران برابر بیشتر از نماز فرادا است، لذا قرآن کریم برای همین اهمیت میفرماید:
(و ارکعی مع الرَّکعین) (3) ؛ [ای مریم] با رکوع کنندگان رکوع نما. مفسران در تفسیر این آیه شریف گفتهاند: این آیه به «نماز جماعت» اشاره میکند و… .
3. از طریق ابزار پیامرسانی و ارتباط جمعی، ندای دعوت الهی (نماز) را به گوش بندگانش میتوان رساند. قرآن در این زمینه میفرماید: (یـأیها الّذین ءامنوا إذا نودی للصّلوه مِن یوم الجمعه فاسعوا إلی ذکر اللّه…) (4) ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! چون برای نماز جمعه ندا در داده شد، به سوی ذکر خدا بشتابید. در این آیه شریف میفهماند که بهره درست از «اذان»، میتواند نیروی شگرفی در پیامرسانی و رساندن احکام الهی به گوش جهانیان باشد؛ از واژه «نودی» ترویج عمومیبه نماز استفاده میشود.
4. ترویج تشکیلاتی و سازمان یافته نماز؛ قرآن کریم میفرماید: (و اضرب لهم مّثلا أصحـب القریه إذجآءها المرسلون * إذ أرسلنآ إلیهم اثنین فکذّبوهما فعزّزنا بثالث فقالوا إنّآ إلیکم مّرسلون) (5) ؛ [داستان]مردم آن شهری را که رسولان بدانجا آمدند، برای آنان مَثَل زن؛ آنگاه که دو تن سوی آنان فرستادیم [ولی] آن دو را دروغگو پنداشتند، تا با [فرستاده]سومین [آنان را] تأیید کردیم، سپس [رسولان]گفتند: ما به سوی شما به پیامبری فرستاده شدهایم. برپایه این آیه شریف باید با سازماندهی در تبلیغ و ترویج نماز بکوشیم و اگر با یک یا دو نفر ممکن نمیشود با افراد بیشتری اقدام کنیم.
5. با زبان روز سخن گفتن: در برنامههای دینی و ترویج آن، باید از هر روش درستی بهره برد و درخور فهم مردم و با زبان آنان سخن گفت؛ چنانکه قرآن کریم میفرماید: (و مآ أرسلنا مِن رّسول إلاّ بلسان قومه لیبین لهم) (6) ؛ و ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا [حقایق را]برای آنان بیان کند. این آیه شریف میفهماند که برای ترویج دین باید با هر ملتی به زبان خودشان صحبت کرد و به تبیین و روشنگری و تعلیم و تربیت آنها پرداخت، که استفاده از شیوههای مختلف در جذب مردم در مساجد و معرفی و اقامه نماز نیز یکی از آنهاست.
6. خداوند بیش از توان مردم بر آنها تکلیف نکرده است؛ چنانکه قرآن کریم میفرماید: (لایکلّف اللّه نفسا إلاّ وسعها) (7) ؛ خداوند هیچ کس را جز به قدر تواناییاش تکلیف نمیکند. پس باید به ظرفیت و توانایی افراد نگریست و در عمل به دستورهای دینی از افراط و تفریط پرهیز کرد، تا باعث «زدگی» و «خستگی» نشود. در حال خستگی نمازهای مستحبی و دعا را نباید خواند و تنها به واجبات بسنده کرد وگرنه دلزدگی به بار میآورد و موجب میشود تا واجبات هم ترک شود.
——————————————————————————–
1. صف، آیه2.
2. بقره، آیه44.
3. آل عمران، آیه43.
4. جمعه، آیه9.
5. یس، آیه13ـ14.
6. ابراهیم، آیه4.
7. بقره، آیه286.