با توجه به اینکه آیات قرآن سخنان خداوند است و خدا از اول کامل بوده، پس ارزشگذارى آیات قرآن براى چیست که فلان سوره ثواب بیشترى دارد؟ (در مفاتیح این ارزشها آمده است).
باید دانست اگر تفاوتى در سورهها از نظر ارزش، وجود داشته باشد، به کامل بودن خدا ارتباطى ندارد، چرا که ممکن است خداى متعال و حکیم از روى حکمت و به جهت مصلحت، بعضى از سورهها را از نظر فصاحت و بلاغت یا مفهوم و محتوا بر بعضى دیگر و یا بعضى از آیات را بر بعضى دیگر برترى داده باشد؛ همانطور که در خلقت انسانها، بعضى از آنها را بر برخى دیگر ـمانند انبیا بر مردم عادىـ برترى داده است. هر یک از آیات یا سورههاى قرآن به گلهایى میماند که بوى دلرباى مخصوص خویش دارد.
ممکن است نسبت به یک سوره توجه خاصى شده باشد که این مطلب با بررسى اهداف و مقاصد آن سوره تا حدى روشن میشود؛ مثلا اگر سورهاى به مسائل اخلاقى در سطح عمومی مردم و جامعه پرداخته باشد، مانند سوره نور و آیات حجاب، چون عموم مردم درگیر این مسائلاند، نسبت به این سوره توجه خاصى شده است. سورههاى دیگر نیز با توجه به مقتضاى مفاهیم آن و نیاز جامعه و عموم مردم مورد توجه خاص قرار گرفته است.
بنابراین شناخت مفاهیم یک سوره و درک نیاز جامعه و مشکلات آن میتواند به روشن شدن علل این ارزشگذارىها کمک کند. از طرفى باید دانست که برخى از روایات وارده در مورد ارزش و خاصیت سورهها، بىپایه و بىاعتبار است؛ چنانکه «میر سیدشریف جرجانى» در حواشى کشاف در آخر «تفسیر فاتحه الکتاب» و «ابنالجوزى» در الموضوعات و «سیوطى» در اللئالى المصنوعه اکثر احادیثى که از «ابىّبنکعب» در فضایل سورهها نقل شده کذب و موضوع (جعلى) میداند.[17]
—————
[17]. محمد مظفرى، دانستنىهایى از قرآن، ص152ـ153 و عبدالرحمن سیوطى، اللئالى المصنوعه فى الاحادیث الموضوعه، ج1، ص227ـ228.