ماهیت و حقیقت مرگ چیست؟ امرى عدمی است یا مخلوق؟
غالباً تصور می شود مرگ امرى عدمی و به معناى فنا است، ولى این برداشت هرگز با آن چه در قرآن مجید آمده و دلایل عقلى به آن رهنمون می شود موافق نیست.
مرگ، از نظر قرآن امرى وجودى است؛ یک انتقال و عبور از جهانى به جهان دیگر است و لذا در بسیارى از آیات قرآن، از «مرگ» تعبیر به «توفى» شده که به معناى بازگرفتن و دریافت روح به وسیله فرشتگان است. در بعضى آیات، مرگ، صریحاً مخلوق خدا شمرده شده است: (الَّذِى خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیوه)[1]؛ کسى که مرگ و زندگى را خلق کرد.
در روایات اسلامی تعبیرهاى مختلفى درباره حقیقت مرگ آمده است: امام جواد(ع) می فرماید: هُوَ النَّومُ الَّذى یأْتیکُمْ کُلَّ لَیلَه اِلاّ اَنَّهُ طَویلٌ مُدَّتُهُ، لا ینْتَبِهُ مِنه اِلاّ یوْمَ القِیامَهِ؛[2] مرگ همان خوابى است که هر شب به سراغ شما می آید، جز این که مدتش طولانى است و انسان از آن بیدار نمی شود تا روز قیامت! از این که در مباحث مربوط به برزخ آمده که حالت اشخاص در برزخ متفاوت است، می فهمیم که مرگ فنا و نابودى نیست.[3]
—————
[1] ملک، آیه 2.
[2] بحارالأنوار، ج 6، ص 155.
[3] ر.ک: تفسیر نمونه، ج 22، ص 261 ـ 264.