آیا معجزه عقلا ممکن است؟ و آیا معجزه ناقض قانون علیت نیست؟
چیزى عقلا ناممکن می باشد که از آن اجتماع نقیضین یا ارتفاع نقیضین لازم آید. بى تردید معجزه واقع شده است و وقوع شىء بهترین دلیل بر امکان است، پس معجزه عقلا ممکن می باشد. معجزه به معناى بر هم زدن قانون علیت نیست، بلکه بر هم زدن عادت است. هر چند این توهم براى بعضى پیدا شده که اگر ما معجزات را بپذیریم، باید اصل علیت را به کلى بر هم زنیم و قبول کنیم که ممکن است معلولى بدون هیچ گونه علت وجود پیدا کند و این موضوعى است که هیچ عالم و دانشمندى نمی تواند آن را بپذیرد، بنابراین برخلاف این توهم و پندار، معجزات حتماً داراى علت اند. ممکن است این علت، علت ماوراى طبیعى باشد [زیرا عالم منحصر به عالم ماده و طبیعت نیست] و یا حتى ممکن است یک علت طبیعى ناشناخته باشد؛ یعنى علتى که شناخت آن براى افراد بشر بدون اتکا بر علم و قدرت پروردگار امکان پذیر نیست، بنابراین هرگاه انسانى به این عامل طبیعى ناشناخته دست پیدا کند، حتماً متکى به یک نیروى الهى است.
معجزات انبیا ممکن است از نوع اول باشد یا از نوع دوم، زیرا هر دو براى اثبات ارتباط آنها با خدا یک سان است. قرآن مجید نیز بارها بر قانون علیت تکیه کرده و آن را به عنوان یک اصل مسلم، چه در عالم طبیعت و آفرینش و چه در زندگى اجتماعى انسان ها و چه در زندگى فردى و خصوصى هر انسان، پذیرفته است.[12]
—————
[12] ر.ک: پیام قرآن، ج 7، ص 278؛ محمد تقى مصباح یزدى، راه و راهنما شناسى، ص 61 ـ 66 و عبدالله جوادى آملى، تفسیر موضوعى قرآن کریم، قرآن در قرآن، ج 1، ص 93 ـ 96.