آیا همه کارهایى که به ظاهر خارق العاده می نماید، می توان معجزه نامید؟
کارهایى که عنوان خارق العاده به خود می گیرند، اقسام مختلفى دارند که تنها یک قسم آن معجزه است، براى آن که تفاوت معجزه با سایر کارهاى خارق العاده روشن شود، لازم است اقسام آن را یاد آور شویم:
1 ـ کارهاى خارق العاده اى که پس از تمرین ها و ریاضت هاى بسیار انجام می شود؛ مانند خوردن سمّ، خوابیدن بر روى میخ هاى نوک تیز، راه رفتن برروى طناب در هوا ونظایر آن.
2 ـ کارهایى که اسباب طبیعى خاصى دارد، ولى از نظر دیگران پوشیده است؛ مانند کسى که وارد آتش می شود و نمی سوزد، یا خطى را می نویسد که جز نویسنده اش نمی تواند بخواند، که در مورد نخست ماده اى نامرئى و نسوز به بدن خود مالیده است و در صورت دوم خط را با مرکبى مخصوص نوشته است که جز در شرایط خاصى نظیر قرار دادن آن در مقابل آتش و مانند آن دیده نمی شود.
3 ـ کارهایى که با سرعت و مهارت خاصى انجام می شود و به واسطه این سرعت فوق العاده، سبب طبیعى آن دیده نمی شود و از آن به «چشم بندى» تعبیر می شود.
4 ـ تصرف هاى خارق العاده که برخى در دستگاه بدنى یا فکر و روح دیگران می کنند؛ مانند ایجاد محبت و دوستى یا عدوات و دشمنى، خواب کردن(تنویم مغناطیسى)، بیمار ساختن، احضار ارواح و نظایر آن. منشأ این کارها در حقیقت، قدرت فوق العاده نفس و اراده افراد است که از راه ریاضت هاى روحى خاصى به دست آمده است، زیرا نفس و اراده انسان به طور طبیعى بر بدن و قواى بدنى خود، برترى دارد و آن را در مسیر خواست هاى خویش به کار می گیرد و به واسطه ریاضت هاى روحى دایره قدرت و نفوذ او گسترش یافته و در جسم و روح دیگران نیز تأثیر می گذارد و کارهاى خارق العاده مزبور را انجام می دهد. نقش برخى از اوراد و اذکار را نیز در انجام چنین کارهایى می توان از قبیل اسباب و عوامل مؤثر در تقویت نفس و اراده آن دانست.
گاهى ممکن است، کارهاى خارق العاده اى از قبیل آن چه نام برده شد و پیش گویى هایى را از طریق ارتباط با شیاطین و جن انجام دهد، چرا که به دلایل نقلى و شواهد تجربى، شیاطین و جن نیز از قدرت هاى خارق العاده برخوردارند.
5 ـ تصرف در طبیعت و انجام کارهایى خارق العاده، مانند تبدیل عصا به اژدها، بیرون آوردن آب از سنگ، شفاى بیماران،زنده کردن مردگان، گفتوگو با جمادات، پیمودن مسافت هاى طولانى در زمانى بسیار کوتاه، بدون استفاده از وسایل طبیعى، آزاد ساختن فردى محبوس از زندان، بدون آن که مأموران زندان متوجه شوند و نظایر آنها با استفاده از قدرت غیبى الهى، در تاریخ زندگى پیامبران و اولیاى الهى نمونه هاى بسیارى داشته است.
بدیهى است، در تحقق کارهاى خارق العاده نیز قدرت فوق العاده نفس و اراده مؤثر است. این قدرت فوق العاده از راه تهذیب نفس و ریاضت هاى روحى حاصل شده است، ولى این قدرت، جز با ریاضت و مشیت الهى اعمال نمی شود و خواندن دعاها و ذکرهاى خاص یا به جا آوردن نماز و مانند آن از اسباب و علل زمینه سازى می باشند، که نفس را آماده دریافت عنایت و مشیت ویژه الهى می سازد، تا معجزه جامه عمل بپوشد. از موارد یاد شده، سه مورد نخست در حقیقت خارق العاده نیستند، بلکه همگى اسباب طبیعى دارند و خارق العاده دانستن آنها به دلیل عدم آگاهى از اسباب و عوامل طبیعى آنها است. بدین جهت، وقتى مثلا کارهاى شعبده بازان که سریع انجام می شود، به صورت آهسته انجام شود، سبب آن شناخته شده، کارى معمولى جلوه می کند. دو قسم اخیر، واقعاً خارق العاده اند و بدون استفاده از اسباب و علل طبیعى تحقق می یابند و همگى در سه جهت مشابهت دارند:
الف. قدرت فوق العاده «نفس و اراده» انسان در تحقق آنها مؤثر است.
ب. این قدرت فوق العاده از راه ریاضت هاى خاص روحى انجام می شود.
ج. گاهى عوامل نامرئى یا غیبى نیز در وقوع آنها دخالت دارند.
پس هر کارى که به ظاهر خارق العاده می نماید، معجزه نیست. معجزه تعریف و ویژگى هایى دارد که قبلا گفته شد.