ترجمه سوره فاطر – مکارم شیرازی

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر!

ستایش مخصوص خداوندى است آفریننده آسمانها و زمین، که فرشتگان را رسولانى قرار داد داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرینش می‏افزاید، و او بر هر چیزى تواناست! (۱)

هر رحمتى را خدا به روى مردم بگشاید، کسى نمی‏تواند جلو آن را بگیرد; و هر چه را امساک کند، کسى غیر از او قادر به فرستادن آن نیست; و او عزیز و حکیم است! (۲)

اى مردم! به یاد آورید نعمت خدا را بر شما; آیا آفریننده‏اى جز خدا هست که شما را از آسمان و زمین روزى دهد؟! هیچ معبودى جز او نیست; با این حال چگونه به سوى باطل منحرف می‏شوید؟! (۳)

اگر تو را تکذیب کنند (غم مخور، موضوع تازه‏اى نیست) پیامبران پیش از تو نیز تکذیب شدند; و همه کارها بسوى خدا بازمی‏گردد. (۴)

اى مردم! وعده خداوند حق است; مبادا زندگى دنیا شما را بفریبد، و مبادا شیطان شما را فریب دهد و به (کرم) خدا مغرور سازد! (۵)

البته شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید; او فقط حزبش را به این دعوت می‏کند که اهل آتش سوزان (جهنم) باشند! (۶)

کسانى که راه کفر پیش گرفتند، براى آنان عذابى سخت است; و کسانى که ایمان آوردند و کارهاى شایسته انجام دادند، آمرزش و پاداش بزرگ از آن آنهاست! (۷)

آیا کسى که عمل بدش براى او آراسته شده و آن را خوب و زیبا می‏بیند (همانند کسى است که واقع را آنچنان که هست می‏یابد)؟! خداوند هر کس را بخواهد گمراه می سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‏کند; پس جانت به خاطر شدت تاسف بر آنان از دست نرود; خداوند به آنچه انجام می‏دهند داناست! (۸)

خداوند کسى است که بادها را فرستاد تا ابرهایى را به حرکت درآورند; سپس ما این ابرها را به سوى زمین مرده‏اى راندیم و به وسیله آن، زمین را پس از مردنش زنده می‏کنیم; رستاخیز نیز همین گونه است! (۹)

کسى که خواهان عزت است (باید از خدا بخواهد چرا که) تمام عزت براى خداست; سخنان پاکیزه به سوى او صعود می‏کند، و عمل صالح را بالا می‏برد; و آنها که نقشه‏هاى بد می‏کشند، عذاب سختى براى آنهاست و مکر (و تلاش افسادگرانه) آنان نابود می‏شود (و به جایى نمی‏رسد) ! (۱۰)

خداوند شما را از خاکى آفرید، سپس از نطفه‏اى; سپس شما را بصورت زوجهایى قرار داد; هیچ جنس ماده‏اى باردار نمی‏شود و وضع حمل نمی‏کند مگر به علم او، و هیچ کس عمر طولانى نمی‏کند، یا از عمرش کاسته نمی‏شود مگر اینکه در کتاب (علم خداوند) ثبت است; اینها همه براى خداوند آسان است. (۱۱)

دو دریا یکسان نیستند: این یکى دریایى است که آبش گوارا و شیرین و نوشیدنش خوشگوار است، و آن یکى شور و تلخ و گلوگیر; (اما) از هر دو گوشتى تازه می خورید و وسایل زینتى استخراج کرده می‏پوشید; و کشتیها را در آن می‏بینى که آنها را می‏شکافند (و به سوى مقصد پیش می‏روند) تا از فضل خداوند بهره‏گیرید، و شاید شکر (نعمتهاى او را) بجا آورید! (۱۲)

او شب را در روز داخل می‏کند و روز را در شب; و خورشید و ماه را مسخر (شما) کرده، هر یک تا سرآمد معینى به حرکت خود ادامه می‏دهد; این است خداوند، پروردگار شما; حاکمیت (در سراسر عالم) از آن اوست: و کسانى را که جز او می‏خوانید (و می‏پرستید) حتى به اندازه پوست نازک هسته خرما مالک نیستند! (۱۳)

اگر آنها را بخوانید صداى شما را نمی‏شنوند، و اگر بشنوند به شما پاسـخ نمی‏گویند; و روز قیامت، شرک (و پرستش) شما را منکر می‏شوند، و هیچ کس مانند (خداوند آگاه و) خبیر تو را (از حقایق) با خبر نمی‏سازد! (۱۴)

اى مردم شما (همگى) نیازمند به خدائید; تنها خداوند است که بى‏نیاز و شایسته هرگونه حمد و ستایش است! (۱۵)

اگر بخواهد شما را می‏برد و خلق جدیدى می‏آورد; (۱۶)

و این براى خداوند مشکل نیست! (۱۷)

هیچ گنهکارى بار گناه دیگرى را بر دوش نمی‏کشد; و اگر شخص سنگین‏بارى دیگرى را براى حمل گناه خود بخواند، چیزى از آن را بر دوش نخواهد گرفت، هر چند از نزدیکان او باشد! تو فقط کسانى را بیم‏می‏دهى که از پروردگار خود در پنهانى می‏ترسند و نماز را برپا می‏دارند; و هر کس پاکى (و تقوا) پیشه کند، نتیجه آن به خودش بازمی‏گردد; و بازگشت (همگان) به سوى خداست! (۱۸)

و نابینا و بینا هرگز برابر نیستند، (۱۹)

و نه ظلمتها و روشنایى، (۲۰)

و نه سایه (آرامبخش) و باد داغ و سوزان! (۲۱)

و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هر کس بخواهد می‏رساند، و تو نمی‏توانى سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته‏اند برسانى! (۲۲)

تو فقط انذارکننده‏اى، (اگر ایمان نیاورند نگران نباش، وظیفه‏ات را انجام ده.) (۲۳)

ما تو را بحق براى بشارت و انذار فرستادیم; و هر امتى در گذشته انذارکننده‏اى داشته است! (۲۴)

اگر تو را تکذیب کنند (عجیب نیست); کسانى که پیش از آنان بودند (نیز پیامبران خود را) تکذیب کردند; آنها با دلایل روشن و کتابهاى پند و موعظه و کتب آسمانى روشنگر (مشتمل بر معارف و احکام) به سراغ آنان آمدند (اما کوردلان ایمان نیاوردند). (۲۵)

سپس من کافران را (بعد از اتمام حجت) گرفتم (و سخت مجازات کردم); مجازات من نسبت به آنان چگونه بود؟! (۲۶)

آیا ندیدى خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد که بوسیله آن میوه‏هایى رنگارنگ (از زمین) خارج ساختیم و از کوه‏ها نیز (به لطف پروردگار) جاده‏هایى آفریده شده سفید و سرخ و به رنگهاى مختلف و گاه به رنگ کاملا سیاه! (۲۷)

و از انسانها و جنبندگان و چهارپایان انواعى با رنگهاى مختلف، (آرى) حقیقت چنین است: از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او می‏ترسند; خداوند عزیز و غفور است! (۲۸)

کسانى که کتاب الهى را تلاوت می‏کنند و نماز را برپا می‏دارند و از آنچه به آنان روزى داده‏ایم پنهان و آشکار انفاق می‏کنند، تجارتى (پرسود و) بى‏زیان و خالى از کساد را امید دارند. (۲۹)

(آنها این اعمال صالح را انجام می‏دهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیفزاید که او آمرزنده و شکرگزار است! (۳۰)

و آنچه از کتاب به تو وحى کردیم حق است و تصدیق‏کننده و هماهنگ با کتب پیش از آن; خداوند نسبت به بندگانش خبیر و بیناست! (۳۱)

سپس این کتاب (آسمانى) را به گروهى از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم; (اما) از میان آنها عده‏اى بر خود ستم کردند، و عده‏اى میانه رو بودند،و گروهى به اذن خدا در نیکیها (از همه) پیشى گرفتند، و این، همان فضیلت بزرگ است! (۳۲)

(پاداش آنان) باغهاى جاویدان بهشت است که در آن وارد می‏شوند در حالى که با دستبندهایى از طلا و مروارید آراسته‏اند، و لباسشان در آنجا حریر است! (۳۳)

آنها می‏گویند: «حمد (و ستایش) براى خداوندى است که اندوه را از ما برطرف ساخت; پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است! (۳۴)

همان کسى که با فضل خود ما را در این سراى اقامت (جاویدان) جاى داد که نه در آن رنجى به ما می‏رسد و نه سستى و واماندگى! (۳۵)

و کسانى که کافر شدند، آتش دوزخ براى آنهاست; هرگز فرمان مرگشان صادر نمی‏شود تا بمیرند، و نه چیزى از عذابش از آنان تخفیف داده می‏شود; این گونه هر کفران‏کننده‏اى را کیفر می‏دهیم! (۳۶)

آنها در دوزخ فریاد می‏زنند: «پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالحى انجام دهیم غیر از آنچه انجام می‏دادیم!» (در پاسـخ به آنان گفته می‏شود:) آیا شما را به اندازه‏اى که هر کس اهل تذکر است در آن متذکر می‏شود عمر ندادیم، و انذارکننده (الهى) به سراغ شما نیامد؟! اکنون بچشید که براى ظالمان هیچ یاورى نیست! (۳۷)

خداوند از غیب آسمانها و زمین آگاه است، و آنچه را در درون دلهاست می‏داند! (۳۸)

اوست که شما را جانشینانى در زمین قرار داد; هر کس کافر شود، کفر او به زیان خودش خواهد بود، و کافران را کفرشان جز خشم و غضب در نزد پروردگار چیزى نمی‏افزاید، و (نیز) کفرشان جز زیان و خسران چیزى بر آنها اضافه نمی‏کند! (۳۹)

بگو: «این معبودانى را که جز خدا می‏خوانید به من نشان دهید چه چیزى از زمین را آفریده‏اند، یا اینکه شرکتى در (آفرینش و مالکیت) آسمانها دارند؟! یا به آنان کتابى (آسمانى) داده‏ایم و دلیلى از آن براى (شرک) خود دارند؟!» نه هیچ یک از اینها نیست، ظالمان فقط وعده‏هاى دروغین به یکدیگر می‏دهند! (۴۰)

خداوند آسمانها و زمین را نگاه می‏دارد تا از نظام خود منحرف نشوند; و هرگاه منحرف گردند، کسى جز او نمی‏تواند آنها را نگاه دارد، او بردبار و غفور است! (۴۱)

آنان با نهایت تاکید به خدا سوگند خوردند که اگر پیامبرى انذارکننده به سراغشان آید، هدایت یافته‏ترین امتها خواهند بود; اما چون پیامبرى براى آنان آمد، جز فرار و فاصله‏گرفتن از (حق) چیزى بر آنها نیفزود! (۴۲)

اینها همه بخاطر استکبار در زمین و نیرنگهاى بدشان بود; اما این نیرنگها تنها دامان صاحبانش را می‏گیرد; آیا آنها چیزى جز سنت پیشینیان و (عذابهاى دردناک آنان) را انتظار دارند؟! هرگز براى سنت خدا تبدیل نخواهى یافت، و هرگز براى سنت الهى تغییرى نمی‏یابى! (۴۳)

آیا آنان در زمین نگشتند تا ببینند عاقبت کسانى که پیش از آنها بودند چگونه بود؟! همانها که از اینان قویتر (و نیرومندتر) بودند; نه چیزى در آسمانها و نه چیزى در زمین از حوزه قدرت او بیرون نخواهد رفت; او دانا و تواناست! (۴۴)

اگر خداوند مردم را به سبب کارهایى که انجام داده‏اند مجازات کند، جنبنده‏اى را بر پشت زمین باقى نخواهد گذاشت! ولى (به لطفش) آنها را تا سرآمد معینى تاخیر می‏اندازد (و مهلت اصلاح می‏دهد) اما هنگامی که اجل آنان فرا رسد، (خداوند هر کس را به مقتضاى عملش جزا می‏دهد) او نسبت به بندگانش بیناست (و از اعمال و نیات همه آگاه است)! (۴۵)